Η ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΤΟΥ ΑΜΑΡΟΥΣΙΟΥ

Η Κεραμική του Αμαρουσίου τείνει να εκλείψει, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των λίγων κεραμιστών που έχουν απομείνει, αλλά και των εκάστοτε διοικήσεων του Δήμου Αμαρουσίου, που κατά καιρούς υπόσχονται από σχολές κεραμικής μέχρι μουσεία, πάντοτε όμως χωρίς αποτέλεσμα.
Για την εμφάνιση της Κεραμικής έχουν γραφτεί πολλά, ειδικά για τον τρόπο που εμφανίστηκε, αλλά τίποτα που να καθορίζει επακριβώς κάποια χρονολογία.
Αυτό που είναι βέβαιο, είναι το γεγονός ότι στο Μαρούσι υπήρχε εξαιρετικό χώμα για πηλό και ειδικότερα στην περιοχή που σήμερα βρίσκονται τα νοσοκομεία «Υγεία» και «Μητέρα» και η οποία ονομαζόταν «χωματερή Μηλίγγου», ενώ λίγο πιο πάνω και ανατολικότερα υπήρχε η «χωματερή Δηλαβέρη», που ήταν και μεγαλύτερη σε όγκο από άποψη χώματος.
Αν πάμε πιο πίσω στην αρχαιότητα, η περιοχή που πρέπει να γίνονταν κεραμικές εργασίες εικάζεται ότι ήταν στη σημερινή Νερατζιώτισσα, όπου υπήρχε και το Ιερόν Αμαρύσιον, που λατρευόταν η Αμαρυσία Άρτεμις, και το οποίο ήταν και διασημότερο από τον αρχαίο Δήμο Άθμονον ή Αθμονία.
Σύμφωνα με τον Γιάννη Ιωάννου, που έχει γράψει το βιβλίο «Μαρουσιώτικη κεραμική 100 χρόνια» (έκδοση Ιστορικού Λαογραφικού Μουσείου, 1994) οι πρώτοι κεραμίστες που δούλεψαν τον πηλό γύρω στα 1890 στην περιοχή Καμάρες (λίγο πιο νότια από το σταθμό ΚΑΤ του Ηλεκτρικού) ήσαν οι Μιχάλης Παντολιός και Άγγελος Παλαιός. Αργότερα δούλεψαν εκεί τα παιδιά τους και πιο ύστερα ο Ζαμαριάς.

Υπήρχαν και άλλοι κεραμίστες, στις περιοχές Μπραχάμι και Παράδεισος, αλλά κανείς δεν θυμάται από πότε. Ο αείμνηστος Γιώργος Σκλάβαινας (γνωστός ως «μπαρμπα-Γιώργης), έλεγε ότι ο πατέρας του Αντώνης δούλευε στο Μπραχάμι από το 1920, όπως και ο πατέρας αυτού ο Αντρέας.
Κάποια στιγμή εμφανίστηκαν και οι Σιφνιοί, που έφτιαχναν στάμνες για το νερό του Μαρουσιού, των οποίων οι απόγονοι δούλευαν τον πηλό μέχρι τη δεκαετία του ’70. Μεταξύ αυτών αναφέρονται οι γνωστότεροι Κ. Καλογήρου (1875-1952), Αλ. Καρδιακός (1882-1970), Ι. Δελαβίνιας (1904-1974), Ι. Πήλικας (1895-1951) και Στ. Φιλιππαίος (1889-1973).
Από αυτούς και από τους μαθητές τους, ξεπήδησαν όλα εκείνα τα εργαστήρια κοντά στη σημερινή λεωφόρο Κηφισίας, τα οποία και έδωσαν το όνομα «Κανατάδικα» σε μια περιοχή που σήμερα εκτείνεται περίπου από τη διασταύρωση της λεωφόρου με την οδό Σωρού μέχρι την οδό Κονίτσης.
Όλες οι φωτογραφίες, που ακολουθούν είναι από το βιβλίο του Γιάννη Ιωάννου, που προαναφέρθηκε και δημοσιεύονται, ως αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας της πόλης μας. Πολλές από αυτές είναι της γνωστής Nelly’ s (Νέλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη) και βρίσκονται στο φωτογραφικό αρχείο του Μουσείου Μπενάκη.

(Επιμέλεια αφιερώματος: Άγγελος Πολύδωρος)

Δεξιά, ο πρόσφυγας αγγειοπλάστης Γιώργος Κιόλογλου και αριστερά ο Κώστας Αντώναγας με τους βοηθούς τους (1929).
_______________________________________________

Ο Παν. Καρδιακός (αριστερά) και ο βοηθός του τότε Αντ. Καλογήρου (1928).
________________________________________________

Πολλοί κεραμίστες και αγγειοπλάστες σε εκδρομή, πιθανόν το 1951 ή 1952.

___________________________________________________

Ο αγγειοπλάστης Γιώργος Σκλάβαινας, από τους ιδρυτές του Συνεταιρισμού Κεραμιστών Αμαρουσίου και πολλά χρόνια πρόεδρός του.
________________________________________

Ο αγγειοπλάστης Ηλίας Λιβάνιος στου Καρδιακού (1934).
____________________________________________

Από αριστερά όρθιοι οι Αντώνης Μπουλμπάσης, Ηλίας Λιβάνιος, Γιώργος Σκλάβαινας και Γεράσιμος Λιβάνιος και καθιστοί μαθητές μεταξύ των οποίων οι Σίμος Αποστολίδης και Μανώλης Ροκάκης στο εργαστήριο του Καρδιακού (1936).
________________________________________________

Ο αγγειοπλάστης Νίκος Καλογήρου (1912-1968).
_____________________________________________

Αγγειοπλάστες σπάζουν σβόλους χώματος με κόπανους.
(Αρχείο Nelly’ S)
__________________________________________________

Το χώμα και το νερό ανακατεύονται με τα πόδια από τον εργάτη της λάσπης.
(Αρχείο Nelly’ S)

______________________________________________

Ο χωματοπολτός στρώνεται στην απλώστρα.
(Αρχείο Nelly’ S)
_____________________________________________

Ο μαλακός πηλός μαζεύεται σε μπάλες.
(Αρχείο Nelly’ S)
___________________________________________________________________________

Ο αγγειοπλάστης Μανώλης Λάσκαρης νεαρός στο εργαστήρι του Καρδιακού.
(Αρχείο Nelly’ S)

__________________________________________________

Ο ζωγράφος κεραμικών Νίκος Περδικούρης και όρθιος ο Αντ. Φιλιππαίος.

_______________________________________________

Ο Γεώργιος Παπανδρέου (αριστερά) σε χειραψία με τη σύζυγο του ζωγράφου κεραμικών Νίκου Περδικούρη (στο μέσον) στην έκθεση κεραμικής. Φωτ. γύρω στο 1960.
(Από το αρχείο Παναγιώτη Περδικούρη)
__________________________________________________________________________________

Ο Νίκος Περδικούρης φιλά το χέρι της βασίλισσας Φρειδερίκης στην κεραμική έκθεση του Αμαρουσίου γύρω στο 1960.
(Από το αρχείο Παναγιώτη Περδικούρη)
_________________________________________________

Ο Νίκος Περδικούρης με την πριγκίπισσα Σοφία στην κεραμική έκθεση του Αμαρουσίου.
(Από το αρχείο Παναγιώτη Περδικούρη)
_____________________________________________________________________________

Ο Νικόλαος Ψαραύτης στο εργαστήριό του.
______________________________________________________

Το εργαστήριο της οδού Φλοίας το 1967.
___________________________________________

Ο Συμεών Ψαραύτης το 1978.
__________________________________________________

Το εργαστήριο του Συμεών Ψαραύτη το 1978.

πηγη