Η ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΜΑΣ ΤΟ ... ΜΕΛΛΟΝ ΜΑΣ ( ΘΕΣΠΙΣ Ο ΕΦΕΥΡΕΤΗΣ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ )

Άρμα Θέσπιδος, γλυπτό από το καμπαναριό του Τζιόττο στη Φλωρεντία, Ιταλία, Νίνο Πιζάνο, 1334-1336

Ο ποιητής Θέσπις από τον δήμο Ικαρίας (σημερινό Διόνυσο), θεωρείται σύμφωνα με την παράδοση ο εφευρέτης της τραγωδίας και πιθανότατα και ο πρώτος ηθοποιός. Στα μέσα περίπου του 6ου αι. π.Χ., είχε την ιδέα να ξεχωρίσει ένα μέλος του χορού (πιθανότατα τον ίδιον) και να παρεμβάλλει στο διθύραμβο απαγγελία με άλλο μέτρο και διαφορετική μελωδία από του Χορού. Έτσι, επειδή ο εξάρχων του χορού - που φορούσεπροσωπείο, δηλαδή μάσκα - έκανε διαλόγο με το χορό και αποκρινόταν (αρχ. ὑπεκρίνετο) στις ερωτήσεις του, ονομάστηκε υποκριτής, δηλαδή ηθοποιός.

Άλλη πάλι άποψη λέει πως η Ικαρία έγινε πατρίδα του από σύγχυση με τ’ όνομα του Ικάριου του αμπελοκαλλιεργητή που όπως λέει ο μύθος πρωτοδέχτηκε τον Διόνυσο στην Αττική. Μερικοί μάλιστα ισχυρίζονται πως πίσω του κρυβόταν κάποιος με το όνομα Ηρακλείδης απ’ τον Πόντο Ήταν ο πρώτος που παρουσίασε τραγωδία στα Μεγάλα Διονύσια (μεταξύ του 536 και 532 π.Χ.). Το σίγουρο αυτό στοιχείο δείχνει ότι μια τέτοιου είδους παράσταση είχε γίνει με τις προσπάθειες του Πεισιστράτου σαν μέρος των κρατικών πνευματικών εκδηλώσεων στην Αθήνα.  Για τις φάσεις που προηγηθήκαν αυτών των παραστάσεων τραγωδιών, δηλαδή για το Άρμα Θέσπιδος, επινόηση του πρώτου ηθοποιού κι εισαγωγή του προλόγου και του διαλογικού στίχου, δεν έχουμε ασφαλείς πληροφορίες.  Πάντως αν λογαριάσουμε πληροφορίες που συλλέγουμε απ’ τον Διοσκορίδη, τον Πλούταρχο, τον Κλήμη, τον Ευάνθιο κι ακόμ’ απ’ τον Αθήναιο, τον Διογένη τον Λαέρτιο και τη Σούδα, πρέπει να θεωρήσουμε ότι ο Θέσπις υπήρξε ο πατέρας της τραγωδίας και πιο συγκεκριμένα : 1) Ανακάλυψε το τραγικό είδος και δημιούργησε το τραγικό άσμα. 2) Επινόησε πρώτος τους σατύρους. 3) Χορογράφησε ο ίδιος τα έργα του. 4) Καθιέρωσε τον Πρώτο Υποκριτή. 5) Έβαψε το πρόσωπό του με φυσικές χρωστικές ουσίες και μετά έφτιαξε Προσωπεία από πανί. Τη θεατρική του σταδιοδρομία την άρχισε πριν απ’ το 600 π.Χ.  Ο Σόλων, γέρος πια, τον κατηγόρησε ότι η θεατρική του τέχνη βασίζεται στο ψέμα. Έτσι τουλάχιστον μας λεει ο Πλούταρχος.  Ο Αριστοτέλης δεν τον αναφέρει καθόλου ούτε κι οι παλιότεροι συγγραφείς, όμως ο Αριστοφάνης στο τελευταίο επεισόδιο στους Σφήκες τον αναφέρει ως εκπρόσωπο της παλιάς τραγικής τέχνης. Τίτλοι και αποσπάσματα απ’ τα έργα του Θέσπη φτάσαν σε μας, αλλά σίγουρα όχι γνήσια. Κατά τη Σούδα είναι: Άθλα Πελίου ή Φορβάς, Ιερείς, Ήμίθεοι, Πενθεύς. Τον 4ο π.Χ. αιώνα κυκλοφορούσαν με τ’ όνομά του νόθα έργα.