Η ΚΟΥΠΑ ΤΟΥ ΠΥΘΑΓΟΡΑ

                        

Η «κούπα του Πυθαγόρα» ή «δίκαιη κούπα» ή «κούπα της ελευθερίας». Πολλά ονόματα, ένας μύθος, ένα μυστήριο. Η κούπα του Πυθαγόρα είναι ίσως το πιο γνωστό «κεραμικό» της Σάμου, ένα πήλινο ποτήρι που αδειάζει κατά έναν «μαγικό» τρόπο όταν εκείνος που το κρατάει αποδειχτεί... πλεονέκτης και θέλει να πιει περισσότερο απ' όσο πρέπει. 

Στην κούπα υπάρχει χαραγμένο ένα όριο, μια γραμμή· αν το υγρό που περιέχει η κούπα, είτε αυτό είναι κρασί είτε νερό, δεν υπερβεί τη γραμμή αυτή, το σκεύος μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως κανονικό ποτήρι. Όμως, στο εσωτερικό της κούπας υπάρχει και ένας κούφιος κύλινδρος, μέσα στον οποίο υπάρχει ένας αυλός που καταλήγει στη βάση της κούπας. 

ΟΙ ΠΙΟ ΙΕΡΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΣΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ

Βαρανάσι, Ινδία

Στις όχθες του ποταμού Γάγγη βρίσκεται για τους Ινδουιστές το πιο άγιο μέρος του κόσμου. Σύμφωνα με τη θρησκεία τους το να πλυθείς στα νερά του Γάγγη ή να πεθάνεις στην πόλη αυτή ξεκινάει τη διαδικασία μετενσάρκωσης που σου εξασφαλίζει μία θέση στο Σουάργκ (παράδεισος). Αν μη τι άλλο, είναι ένα ζωντανό και πολύχρωμο μέρος που αξίζει να το επισκεφτείς έστω μία φορά στη ζωή σου.

Άγιο Όρος, Ελλάδα

Πασίγνωστο σε όλους τους ορθόδοξους Έλληνες. Πρακτικά απέκτησε υπόσταση το 883 που εκδόθηκε το πρώτο αυτοκρατορικό χρυσόβουλο, από τον Βασίλειο Α’ τον Μακεδόνα, ευνοώντας την απρόσκοπτη ανάπτυξη του Αγ. Όρους σε πολιτεία μοναχών, με το αίτημα οι εκεί ασκούμενοι να εύχονται «υπέρ της γαληνότητος και υπέρ παντός του των χριστιανών συστήματος».

ΑΘΗΝΑ ... ΚΑΠΝΙΚΑΡΕΑ

Βυζαντινός Ναός, το αρχικό κτίσμα του οποίου είναι ο σταυροειδής Ναός μετά τρούλλου, ο οποίος στηρίζεται σε τέσσερεις κίονες με ρωμαϊκά κιονόκρανα. Κτίσθηκε τον 11^ο αιώνα προς τιμή της Θεοτόκου και σε ανάμνηση της Εισόδου της στο Ναό του Κυρίου.
Αργότερα στη βόρεια πλευρά του Ναού προστέθηκε παρεκκλήσι με τρούλλο, το οποίο τώρα τιμά τη μνήμη της Αγίας Βαρβάρας.
Ακόμη βραδύτερα στα δυτικά προστέθηκε εξωνάρθηκας με πολλές αμφικλινείς στέγες και τέσσερα μεγάλα ανοίγματα, τα οποία χωρίζονταν με κίονες.
Στη νότια πλευρά του νάρθηκα υπάρχει μικρό πρόστοο, το οποίο στηρίζεται σε δύο κίονες, πάνω δε από τη θύρα υπάρχει τόξο σε σχήμα πετάλου.

Στη δυτική πλευρά είναι εντοιχισμένα γλυπτά και επιγραφές, η δε εικόνα της Πλατυτέρας στο Ιερό του Ναού είναι έργο του Φώτη Κόντογλου.

ΠΟΡΤΑΙΤΑ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΑΠΟ ΔΙΑΦΟΡΟΥΣ ΖΩΓΡΑΦΟΥΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΕΠΟΧΩΝ- 25 ΦΩΤΟ

Jules Frederic Ballavoine (1855-1901)

William Egley (1798-1870) – Florence Dombey in Captain Cuttle’s Parlour

Jules Joseph Lefebvre (1836-1911)

(more…)

«Η ιστορία των μαθητικών παρελάσεων»

Γίγαντες του Πότσδαμ

Στις αρχές του 18ου αιώνα, όταν ήταν υπό διαμόρφωση τα εθνικά κράτη, ο βασιλιάς της Πρωσίας Φρειδερίκος Γουλιέλμος ίδρυσε ένα τάγμα παρελάσεων, στο οποίο γίνονταν δεκτοί άνδρες με ελάχιστο ύψος ένα μέτρο και ογδόντα εκατοστά. Οι «Γίγαντες του Πότσδαμ», όπως έμειναν στην Ιστορία, ήταν στην πραγματικότητα ένα τάγμα, το οποίο εξυπηρετούσε την ανάγκη του στρατοκράτη μονάρχη να βλέπει ένστολους να παρελαύνουν με τις φανταχτερές ενδυμασίες τους εντός των ανακτόρων. Η επινόηση αυτή του Φρειδερίκου της Πρωσίας αποθεώθηκε το 19ο αιώνα στη Γερμανία και στις αρχές του 20ου αιώνα καθιερώθηκε και σε άλλα κράτη με τη συμμετοχή στρατιωτικών ή και μαθητικών τμημάτων.

ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ 23/10-1925 ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΕΛΛΗΝΑΣ ΣΥΝΘΕΤΗΣ ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΗΔΑΚΙΣ - ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ - ΒΙΝΤΕΟ

-ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΗΔΑΚΙΣ -Βιογραφικό σημείωμα σημείωμα σε πρώτο πρόσωπο -

Γεννήθηκα στις 23 του Οκτώβρη του 1925 στην Ξάνθη τη διατηρητέα κι όχι την άλλη τη φριχτή που χτίστηκε μεταγενέστερα από τους εσωτερικούς της ενδοχώρας μετανάστες. Η συνύπαρξη εκείνο τον καιρό ενός αντιτύπου της μπελ-επόκ, με αυθεντικούς τούρκικους μιναρέδες, έδιναν χρώμα και περιεχόμενο σε μια κοινωνία-πανσπερμία απ' όλες τις γωνιές της Ελλαδικής γης, που συμπτωματικά βρέθηκε να ζει σε ακριτική περιοχή και να χορεύει τσάρλεστον στις δημόσιες πλατείες.
Σαν άνοιξα τα μάτια μου είδα με απορία πολύ κόσμο να περιμένει την εμφάνισή μου (το ίδιο συνέχισα κι αργότερα να απορώ σαν με περίμεναν κάπου καθυστερημένα να φανώ). Η μητέρα μου ήταν από την Αδριανούπολη, κόρη του Κωνσταντίνου Αρβανιτίδη, και ο πατέρας μου απ' την Μύρθιο της Ρεθύμνου, απ' την Κρήτη. Είμαι ένα γέννημα δύο ανθρώπων που καθώς γνωρίζω δεν συνεργάστηκαν ποτέ, εκτός απ΄ την στιγμή που αποφάσισαν την κατασκευή μου. Γι' αυτό και περιέχω μέσα μου χιλιάδες αντιθέσεις κι όλες τις δυσκολίες του Θεού. Όμως η αστική μου συνείδηση, μαζί με τη θητεία μου την λεγόμενη «ευρωπαϊκή», φέραν ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα.
Προσπάθησα όλον το καιρό που μέναμε στην Ξάνθη να γνωρίσω σε βάθος τους γονείς μου και να εξαφανίσω την αδελφή μου. Δεν τα κατάφερα και τα δύο. Έτσι μετακομίσαμε το '32 στην Αθήνα όπου δεν στάθηκε δυνατόν να λησμονήσω την αποτυχία μου.
Άρχιζα να ζω και να εκπαιδεύομαι στην πρωτεύουσα ενώ παράλληλα σπούδαζα τον έρωτα και την ποιητική λειτουργία του καιρού μου. Έλαβα όμως την αττική παιδεία όταν στον τόπο μας υπήρχε και Αττική και Παιδεία. Μ' επηρεάσανε βαθιά ο Ερωτόκριτος, ο Στρατηγός Μακρυγιάννης, το Εργοστάσιο του Φιξ, ο Χαράλαμπος του «Βυζαντίου», το υγρό κλίμα της Θεσσαλονίκης και τα άγνωστα πρόσωπα που γνώριζα τυχαία και παρέμειναν άγνωστα σ' όλα τα χρόνια τα κατοπινά.
Στην κατοχική περίοδο συνειδητοποίησα πόσο άχρηστα ήτανε τα μαθήματα της Μουσικής, μια και μ' απομάκρυναν ύπουλα απ' τους αρχικούς μου στόχους που ήταν να επικοινωνήσω, να διοχετευθώ και να εξαφανιστώ, γι' αυτό και τα σταμάτησα ευθύς μετά την Κατοχή. Έτσι δεν σπούδασα σε Ωδείο και συνεπώς εγλύτωσα απ' το να μοιάζω με τα μέλη του Πανελληνίου Μουσικού Συλλόγου. Έγραψα ποιήματα και πολλά τραγούδια, και ασκήθηκα ιδιαίτερα στο να επιβάλλω τις απόψεις μου με δημοκρατικές διαδικασίες, πράγμα που άλλωστε με ωφέλησε τα μέγιστα σαν έγινα υπάλληλος τα τελευταία χρόνια. Απέφυγα μετά περίσσιας βδελυγμίας ότι τραυμάτιζε το ερωτικό μου αίσθημα και την προσωπική μου ευαισθησία.
Ταξίδεψα πολύ και αυτό με βοήθησε ν' αντιληφθώ πώς η βλακεία δεν ήταν αποκλειστικόν του τόπου μας προϊόν, όπως περήφανα ισχυρίζονται κι αποδεικνύουν συνεχώς οι έλληνες σωβινιστές και της εθνικοφροσύνης οι εραστές. Παράλληλα ανακάλυψα ότι τα πρόσωπα που μ' ενδιαφέρανε έπρεπε να ομιλούν απαραιτήτως ελληνικά, γιατί σε ξένη γλώσσα η επικοινωνία γινότανε οδυνηρή και εξαφάνιζε το μισό μου πρόσωπο.
Το '66 βρέθηκα στην Αμερική. Έμεινα κι έζησα εκεί κάπου έξι χρόνια, τα χρόνια της δικτατορίας, για λόγους καθαρά εφοριακούς - ανεκαλύφθη πως χρωστούσα τρεισήμισι περίπου εκατομμύρια στο δημόσιο.
Όταν εξόφλησα το χρέος μου επέστρεψα περίπου το '72 και ίδρυσα ένα καφενείο που το ονομάσαμε Πολύτροπον, ίσαμε τη μεταπολίτευση του '74, όπου και τόκλεισα γιατί άρχιζε η εποχή των γηπέδων και των μεγάλων λαϊκών εκτονώσεων. Κράτησα την ψυχραιμία μου και δεν εχόρεψα εθνικούς και αντιστασιακούς χορούς στα γυμναστήρια και στα γεμάτα από νέους γήπεδα. Κλείνοντας το Πολύτροπο είχα ένα παθητικό πάλι της τάξεως περίπου των τρεισήμισι εκατομμυρίων - μοιραίος αριθμός, φαίνεται, για την προσωπική μου ζωή.
Από το '75 αρχίζει μια διάσημη εποχή μου που θα την λέγαμε, για να την ξεχωρίσουμε, υπαλληλική, που μ' έκανε ιδιαίτερα γνωστό σ' ένα μεγάλο και απληροφόρητο κοινό, βεβαίως ελληνικό, σαν άσπονδο εχθρό της ελληνικής μουσικής, των ελλήνων μουσικών και της εξίσου ελληνικής κουλτούρας. Μέσα σ' αυτή την περίοδο και ύστερα από ένα ανεπιτυχές έμφραγμα στην καρδιά, προσπάθησα πάλι, ανεπιτυχώς είναι αλήθεια, να πραγματοποιήσω τις ακριβές καφενειακές μου ιδέες πότε στην ΕΡΤ και πότε στο Υπουργείο Πολιτισμού , εννοώντας να επιβάλω τις απόψεις μου με δημοκρατικές διαδικασίες. Και οι δύο όμως τούτοι οργανισμοί σαθροί και διαβρωμένοι από τη γέννησή τους κατάφεραν να αντισταθούν επιτυχώς και, καθώς λεν, να με νικήσουν «κατά κράτος». Παρ΄ όλα αυτά, μέσα σε τούτον τον καιρό γεννήθηκε το Τρίτο κι επιβλήθηκε στη χώρα.
Και τώρα καταστάλαγμα του βίου μου μέχρι στιγμής είναι:
Αδιαφορώ για την δόξα. Με φυλακίζει μες στα πλαίσια που καθορίζει εκείνη κι όχι εγώ.
Πιστεύω στο τραγούδι που μας αποκαλύπτει και μας εκφράζει εκ βαθέων, κι όχι σ' αυτό που κολακεύει τις επιπόλαιες και βιαίως αποκτηθέντες συνήθειές μας.
Περιφρονώ αυτούς που δεν στοχεύουν στην αναθεώρηση και στην πνευματική νεότητα, τους εύκολα «επώνυμους» πολιτικούς και καλλιτέχνες, τους εφησυχασμένους συνομήλικους, την σκοτεινή και ύποπτη δημοσιογραφία καθώς και την κάθε λογής χυδαιότητα.Έτσι κατάφερα να ολοκληρώσω την τραυματισμένη από την παιδική μου ηλικία προσωπικότητα, καταλήγοντας να πουλώ «λαχεία στον ουρανό» και προκαλώντας τον σεβασμό των νεωτέρων μου μια και παρέμεινα ένας γνήσιος Έλληνας και Μεγάλος Ερωτικός.
Μάνος Χατζιδάκις

O Μάνος Χατζιδάκις είχε γράψει τον Μάιο του 1985 στο περιοδικό «Τέταρτο» με τον τίτλο «Μια μοβ σκιά Μαΐου»,  ένα συγκλονιστικό προφητικό κείμενο!

Γαμήλια έθιμα της αρχαιότητας και η θέση της γυναίκας στο γάμο

---

  

Η δήλωση του Αίαντα, στην ομώνυμη τραγωδία του Σοφοκλή, ότι «η ζωή ενός άνδρα αξίζει πολύ περισσότερο από τη ζωή χιλίων γυναικών», αλλά και αυτή του νομοθέτη Σόλωνα ότι «χαλεπόν φορτίον η γυνή» δίνουν ένα πρώτο στίγ­μα για το ποια ήταν γενικά η θέση της γυναίκας στην αρχαιότητα. Ο προσδιορισμός επιπλέον του ρόλου της ως του ατόμου που «προετοιμάζεται για να γίνει καλή νοικοκυρά και μητέρα, να δίνει εργασίες στους δούλους, να νοικοκυ­ρεύει το έχει της» (Σοφοκλής, Αίας) προϊδεάζει και για την έγγαμη ζωή της σε μια κοινωνία που για πολλούς άνδρες θεωρείται «το γαμείν έσχατον του δυστυχείν», πλην όμως αναγκαίο κακό, καθώς «να πεις το γάμο πως δε θες και τις φροντίδες της γυναίκας κι έτσι δεν κάμεις παντρειά, και φτάσεις τα γεράματα χωρίς κανέναν να ‘χεις για να σε γηροκομά, τότε το βίο σου βέβαια δε θα στερηθείς, μα σαν πεθάνεις, μακρινοί θα σου το μοιραστούνε» (Ησίοδος, Θεογονία 585 κ.ε.).

Ο γάμος στην αρχαία Ελλάδα

Η κόρη στην Αθήνα είναι από τη γέννησή της περιορισμένη στο χώρο της οικίας, όπου διδάσκεται τις δου­λειές του νοικοκυριού, τραγούδι και χορό (για τη συμμετοχή της σε θρησκευτικές εορτές) και σπάνια ελάχιστα γράμματα κατ’ οίκον, αφού η παρουσία της στο σχολείο είναι αδιανόη­τη για το εκπαιδευτικό σύστημα της πόλης της. Εδώ πραγ­ματικά εντυπωσιάζει τους σύγχρονους μελετητές και σκαν­δαλίζει τους αρχαίους το γεγονός ότι η πάντοτε αυστηρή Σπάρτη επιτρέπει στα κορίτσια της να «παρατάνε τα σπίτια τους και με ξέσκεπα τα μηριά τους και με τα πέπλα ανεμίζο­ντας γυμνάζονται στα στάδια και τις παλαίστρες μαζί με τα αγόρια» (Ευριπίδης, Ανδρομά­χη 597-598).

Τα λακωνικά έθιμα επιτάσσουν ισότιμη και ισόκυρη αγωγή των κοριτσιών και των αγοριών, όπως διαπιστώ­νεται και από τις ρήσεις του νομοθέτη Λυκούργου, ο οποίος «όρισε τα κορίτσια να γυμνάζο­νται εξίσου με τα αγόρια και [...] όπως τους άνδρες διέταξε και τις γυναίκες να συναγωνί­ζονται μεταξύ τους στο δρόμο και την αντοχή γιατί, όταν και οι δυο είναι δυνατοί, πίστευε ότι και τα παιδιά θα γίνονται δυ­νατότερα» (Ξενοφών, Λακεδαι­μονίων Πολιτεία 1.4).

22 ΠΙΝΑΚΕΣ ΜΕ ΘΕΜΑ” ΑΝΘΙΣΜΕΝΕΣ ΑΥΛΕΣ “

Susan Rios Sung Kim
Barbara R. Felisky
Susan Rios

---MORE

Αρχαϊκή Αγγειογραφία, Ερυθρόμορφη - Ο ΑΓΓΕΙΟΓΡΑΦΟΣ "ΖΩΓΡΑΦΟΣ ΤΟΥ ΒΡΥΓΟΥ"

ΚΑΤΙ ΣΑΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Γύρω στα 530 π.Χ. επινοήθηκε στην Αττική μια νέα τεχνική για την εικονιστική διακόσμηση των αγγείων. Πρόκειται για την "Ερυθρόμορφη" τεχνική που θα κυριαρχήσει στον ελληνικό κόσμο τους επόμενους αιώνες. Αν στη "μελανόμορφη" που ίσχυε μέχρι τώρα οι μορφές αποδίδονταν με μελανό (μαύρο) χρώμα και το φόντο είχε το χρώμα του πηλού, στην ερυθρόμορφη οι μορφές και τα διακοσμητικά θέματα παραμένουν στο χρώμα του πηλού, το ερυθρό, ενώ οι λεπτομέρειες αποδίδονται με μαύρες γραμμές και το φόντο βάφεται μαύρο.

Στα πρώτα αγγεία συνδυάζονται και οι δύο τεχνικές. Η μια πλευρά είναι μελανόμορφη κι άλλη ερυθρόμορφη.

 ====================

Ο Ζωγράφος του Βρύγου    

Πήρε το όνομά του από τον κεραμέα Βρύγο. Ίσως είναι ο πιο εκφραστικός καλλιτέχνης της περιόδου. Παρά τη σχεδιαστική αδυναμία που είναι διάχυτη στα έργα του, η δύναμη και η εφευρετικότητά του είναι αξεπέραστες. Η εκφραστικότητα των χαρακτηριστικών και η στάση των μορφών είναι απαράμιλλες. Εκφράζει τις νέες στάσεις των μορφών καλύτερα απ' όλους. Παρατηρεί προσεκτικά τις ανατομικές λεπτομέρειες και κατορθώνει να ξεφύγει από τις καθιερωμένες στάσεις των μορφών είτε σε κίνηση είτε σε στάση. Τα κεφάλια των μορφών του χαρακτηρίζονται από την επίπεδη κορυφή τους, τα ανασηκωμένα φρύδια πάνω από τα στενά μάτια και τη μακριά γραμμή της μύτης. Το στόμα είναι εκφραστικό όταν τραγουδά, φυσά τον αυλό ή κλείνει σφικτά τα χείλη. Οι ανδρικές μορφές είναι άλλοτε φαλακρές, άλλοτε τριχωτές, ενώ τα μακριά μαλλιά και τα αξύριστα γένια των γερόντων είναι τυπικά "Βρύγγεια". Χρησιμοποιεί αραιωμένη βαφή, πλησιάζοντας το ζωγραφικό πίνακα. Διακρίνεται στο έργο του η προσπάθεια απόδοσης της σκιάς, ιδιαίτερα στην απόδοση της σφαιρικότητας των ασπίδων. Είναι πολύ παραγωγικός καλλιτέχνης, αφού του αποδίδονται πάνω από 200 αγγεία.

3 ΑΠΟ ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ

 Γυναίκα που γνέθει

Οινοχόη ύψος 21,5 εκ. 490 π.Χ. Βρετανικό Μουσείο D13

Σ' αυτό το λευκού εδάφους αγγείο, μια προσεκτικά ντυμένη γυναίκα ασχολείται με μια από τις δουλειές των γυναικών. Κρατώντας με το αριστερό της χέρι της ρόκα, περιστρέφει το νήμα με το αδράχτι, που κρέμεται από το νήμα. Φοράει χιτώνα και ιμάτιο, στα χέρια βραχιόλια, τα μαλλιά της δεμένα με ταινία σχηματίζουν κρωβύλο (κότσο). Χαρακτηριστικό της τέχνης του Βρύγου το επίπεδο κεφάλι, η μακριά γραμμή της μύτης και η εκφραστικότητα του κλειστού στόματος.

Γυναίκα που γνέθει

  Κιθαρωδός - Ακροατής

ΑΡΧΑΪΚΗ ΑΓΓΕΙΟΓΡΑΦΙΑ -ΜΕΛΑΝΟΜΟΡΦΗ ( ΑΠΟ 500 π.χ και εντευθεν ) - Ο ΑΓΓΕΙΟΓΡΑΦΟΣ " ΖΩΓΡΑΦΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ "

 

  ΚΑΤΙ ΣΑΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 

 

Από το 500 π.Χ. κ.ε., παρά την επικράτηση του ερυθρόμορφου ρυθμού, εξακολουθούν να παράγονται μελανόμορφα αγγεία. Γενικώς η ποιότητά τους δεν είναι καλή, με κάποιες εξαιρέσεις, φυσικά. Αγοράζονται από τις οικονομικά κατώτερες τάξεις και εξάγονται στις άλλες ελληνικές πόλεις. Μόνο οι μεγάλες αγορές της Ετρουρίας, Καμπανίας και Ναυκράτιδος προτιμούν το νέο ρυθμό.

Στα χρόνια αυτά έχουμε και τις δύο περσικές εισβολές το 490 και το 480 π.Χ.. Παρόλες τις καταστροφές στη διάρκεια της δεύτερης η παραγωγή αγγείων δεν επηρεάστηκε.

 ========================

Ζωγράφος της Αθηνάς. 

 Πήρε το όνομά του από την προτίμησή του στις απεικονίσεις της Αθηνάς. Χρησιμοποιεί την τεχνική του λευκού βάθους που τη διδάχθηκε από το ζωγράφο του Εδιμβούργου. Πρόσθεσε έλικες με λεπτά κλειστά μπουμπούκια στα πέντε ανθέμια του ώμου, έβαψε μαύρους μερικούς λαιμούς, πρόσθεσε περίγραμμα στα όρθια ραβδιά του ώμου, κατάργησε τη γραμμή του εδάφους. Διακρίνεται για μια λιτή ζωντάνια, ενώ οι μορφές του τείνουν προς την απλοϊκότητα.

  5 ΑΠΟ ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ

Οινοχόη ύψος 16 εκ. διάμετρος 11,2 περίπου 500-475 π.Χ. mfa, Boston  98.924

Κρατώντας απειλητικά το ρόπαλό του ο Ηρακλής πάνω από το κεφάλι του, οδηγεί προς τα δεξιά μια σφίγγα που είναι ζεμένη με δύο ιμάντες. Ο Ηρακλής φοράει τη λεοντή του, ενώ ο γωρυτός (φαρέτρα) με τα βέλη είναι κρεμασμένα στα κλαδιά του δέντρου.

 

 Ο Ηρακλής οδηγεί τη Σφίγγα

ΛΑΪΚΗ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΑ - ΤΟ ΕΠΟΣ ΤΟ 40

Η Παναγιά μαζί του
Νίκη/Λευτέρια
Γ. Γουναρόπουλος
Λιθογραφία
100x69 εκ.

Εμπρός της Ελλάδος Παιδιά
Κ. Γραμματόπουλος
Λιθογραφία
100x70 εκ.

Έλα να τα πάρης
Κ. Γραμματόπουλος
Λιθογραφία
100x70 εκ.

Ο ΚΑΖΑΜΙΑΣ - ΒΙΒΛΙΟΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΩΦΕΛΙΜΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ

Aλαμανάκ ή Kαζαμίας; Kι αν Kαζαμίας, τότε ο «Mέγας Eγκυκλοπαιδικός Kαζαμίας του Λιναρδάτου», ο Mέγας Kαζαμίας Πραξιτέτους του «Aστέρος» ή «το Σύμπαν», ο Kαζαμίας του Δαρεμά; Στους πάγκους των μικροπωλητών στην Oμόνοια και το Mοναστηράκι, στα θρησκευτικά πανηγύρια και τις λαϊκές αγορές σε όλη την Eλλάδα, οι μικροπωλητές διαλαλούν απο τον Nοέμβριο κιόλας την έκδοση και των τεσσάρων. 

 

Oμως οι αγοραστές ζητούν πάντα έναν. Tο δικό τους Kαζαμία. Aυτόν που έφερνε στο σπίτι ο παπούς τους, η γιαγιά τους, η μητέρα τους. Aυτόν έχουν συνηθίσει να διαβάζουν και αυτόν

ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΑΓΓΕΙΟΓΡΑΦΙΑ ( 450-420 π.χ ) Ο ΑΓΓΕΙΟΓΡΑΦΟΣ " ΖΩΓΡΑΦΟΣ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ "

Ο ζωγράφος του Αχιλλέα.

Είναι λάτρης του σχεδίου και των μεγάλων μαύρων αγγείων ή των αμφορέων τύπου Νόλας που προβάλλουν καλά τη διακόσμηση με μια ή δύο το πολύ μορφές. Δεν ενδιαφέρεται για περίπλοκες αφηγηματικές σκηνές αλλά ικανοποιείται με σπουδές θεών, Νικών, καταδίωξης, αποχαιρετισμού. Του αρέσει το ατόφιο μαύρο χρώμα κι έτσι σχεδιάζει πολύ μικρές γυναικείες φιγούρες σε ορισμένους κατά τα άλλα ολόμαυρους στάμνους. Όταν διακοσμεί μεγάλους κρατήρες, οι μορφές είναι δεμένες με το έδαφος. Η λιτή ομορφιά του εκφράζεται καλύτερα στις λευκές ληκύθους.

3  ΑΠΟ ΕΡΓΑ ΤΟΥ
Αμφορέας τύπου Νόλας, εσωτερικό, ύψος 33,2 διάμετρος 16,7 εκ. 450-440 π.Χ., mfa Boston
Στη μια πλευρά του αγγείο ο Οιδίποδας μπροστά στη σφίγγα της Θήβας καθώς λύνει το αίνιγμά της. Στην άλλη πλευρά του αγγείου εικονίζεται ένας νέος.

Προσθήκη λεζάντας

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ (1476) ΚΑΙ Η ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ( 1976) ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΚΔΟΤΗ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΧΑΡ . ΣΠΑΝΟ

«Στα Τρίκαλα στα δυο στενά, σκοτώσανε τον Σακαφλιά».- ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΑΥΤΟΣ Ο ΣΑΚΑΦΛΙΑΣ

 

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΑΚΑΦΛΙΑΣ

«Στα Τρίκαλα στα δυο στενά, σκοτώσανε τον Σακαφλιά».
Με το τραγούδι αυτό -τεράστια επιτυχία- του Βασίλη Τσιτσάνη, το οποίο ηχογραφήθηκε το 1939 από την «His Master Voice» Ελλάδος με τον ίδιο τον Τσιτσάνη και τον Στράτο Παγιουμτζή στην εκτέλεση, ο Σακαφλιάς έμελλε να γίνει πασίγνωστος σε όλη την Ελλάδα, ταυτόχρονα όμως να γεννηθεί και ο θρύλος γύρω από αυτόν και τις περιπέτειές του.
Το τραγούδι όμως του Τσιτσάνη, δεν ήταν το πρώτο που αναφέρονταν στον Σακαφλιά. Ήδη κυκλοφορούσαν «αδέσποτα» στιχάκια (εικάζεται, πως ο Τσιτσάνης, απλά έβαλε αυτά τα στιχάκια σε μια σειρά), όπως γράφει και ο Ηλίας Πετρόπουλος στο βιβλίο του «Τα ρεμπέτικα» (από εκεί και η φωτογραφία, η οποία σύμφωνα με τον συγγραφέα, απεικονίζει τον Σακαφλιά). Εκεί καταγράφει ένα τραγούδι, το οποίο -σύμφωνα με τον συγγραφέα- τού το υπαγόρευσε ένας γεροντόμαγκας Μανιάτης κατάδικος, ο Κώστας Αντωνάκος. Παλιό μουρμούρικο της φυλακής, το έλεγαν γύρω στο 1930. Οι στίχοι του όμως δεν διασώζονται ολόκληροι:

«Τον Σακαφλιά σκοτώσανε
κι οι μάγκες μαραζώσανε».
Ο Πετρόπουλος, καταγράφει ένα ακόμα τραγούδι, το οποίο αναφέρεται επίσης στον Σακαφλιά:

«Στα Τρίκαλα μες στη στενή,
βαρέσαν έναν μπελαλή.
Βαρέσανε τον Σακαφλιά
που 'χε ντερβίσικη καρδιά».

Η Λεωφόρος Συγγρού.

Η Λεωφόρος Συγγρού είναι μια από τις μεγάλες οδικές αρτηρίες της πόλης, που ενώνει την Αθήνα με το Φάληρο. Αποτελεί επίσης μια από τις λεγόμενες λεωφόρους υψηλής προβολής, με μεγάλη εμπορική και επιχειρηματική δραστηριότητα, εφόσον εκεί έχουν την έδρα τους πολλές, μεγάλες και μη, εταιρίες. Διαθέτει μερικά από τα πλέον μεγάλα και αναγνωρίσιμα κτίρια, όπως το ξενοδοχείο ΙnterContinental, τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση, το Πλανητάριο του Ιδρύματος Ευγενίδου, το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο κ.α.
Η ιστορία της ξεκινάει στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν αρχίζει η κατασκευή της το 1898. Τα σχέδια ανέλαβε να υλοποιήσει ένας μηχανικός του στρατού, ο Ιωάννης Γενίσαρλης. Οι εργασίες θα κρατήσουν για πολλά χρόνια. Το όνομα της προέρχεται φυσικά από τον εθνικό ευεργέτη Ανδρέα Συγγρό ο οποίος συνέβαλε οικονομικά στη δημιουργία της λεωφόρου. Ζητήματα όπως απαλλοτριώσεις γης για τη διάνοιξη της. στη πράξη θα απασχολήσουν μετά το 1900.
Το 1904 καταρτίστηκε το ρυμοτομικό σχέδιο για την ανέγερση οικοδομών επί της λεωφόρου Συγγρού.
Ήδη όμως το 1893 στη δυτική όχθη του Ιλισσού, έχει μεταφέρει τις δραστηριότητές του ο Κάρολος Φιξ έχοντας κατασκευάσει ένα μεγάλο για την εποχή εργοστάσιο για τη παραγωγή μπύρας.
Επρόκειτο για το ίδιο μέρος όπου αργότερα (δεκαετία '50) έγινε στη θέση του το σύγχρονο εργοστάσιο της Φιξ από τον αρχιτέκτονα Τ. Ζενέτο. Αυτό αποτελούσε και το πλέον χαρακτηριστικό κτίριο στις αρχές της Λ. Συγγρού. Σήμερα το υφιστάμενο κτίριο μετατρέπεται στο νέο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.

Το εργοστάσιο του ΦΙΞ στη Λ. Συγγρού περί το 1900.

Στη Λ. Συγγρού έγινε και το πρώτο θανατηφόρο αυτοκινητιστικό δυστύχημα στη χώρα μας. Συγκεκριμένα στις 4 Μαρτίου 1907, δύο αυτοκίνητα διέρχονταν τη Συγγρού με προορισμό το Π. Φάληρο. Το ένα το οδηγούσε ο βουλευτής Φθιώτιδας Νικ. Σιμόπουλος και το άλλο ο Πρίγκιπας Ανδρέας. Όμως στο ύψος του ΦΙΞ η 25χρονη Ευροσύνη Θ. Βαμβακά προσπάθησε να περάσει απέναντι το δρόμο σε μικρή απόσταση από τα κινούμενα οχήματα. Αυτό του Ν. Σιμόπουλου προηγείτο και στη προσπάθειά του να αποφύγει την άτυχη γυναίκα επιχείρησε να κάνει ελιγμό αλλά εκείνη έπεσε στο οδόστρωμα με αποτέλεσμα το αυτοκίνητο του Πρίγκιπα Ανδρέα που ακολουθύσε, να μη προλάβει να ακινητοποιηθεί, ώστε πέρασε από πάνω της. Ο Σιμόπουλος μετά το δυστύχημα ισχυρίστηκε ότι δεν σκότωσε την 25χρονη αλλά απλά την έριξε κάτω και ότι ο θάνατός της επήλθε από το 2ο αυτοκίνητο. Η Βαμβακά είχε μαζί τον 6χρονο γιό της, ο οποίος δεν έπαθε τίποτε εφόσον παρέμεινε στο πεζοδρόμιο. 

Περιπλανώμενοι ποιητές του 21ου αιώνα

Ηταν τα παιδιά της πόλης, του κεντρικού Λονδίνου, που οδηγημένα απο το πνεύμα της πάνκ, της αναρχικής φιλοσοφίας και ενός μίσους άσβεστου για την Μάργκαρετ Θάτσερ και ο,τι εκπροσωπούσε, φόρτωσαν τη ζωή τους πάνω σε κάτι παλιές καρότσες και άλλα ξεπερασμενα απο τό χρόνο οχήματα, αποφασισμένα να βγάλουν απο την καθημερινότητά τους τις παγίδες της σύγχρονης ζωής με αντάλλαγμα μια ζωή ελευθερίας νομαδικής και μοναδικής που όμοιά της δεν έχει δοκιμαστεί ποτε απο επιλογή -και όχι απο άνάγκη.
Και ενώ οι σημερινοί new-age ταξιδιώτες δείχνουν να έχουν προχωρήσει κατα πολύ την δική τους νομαδική και ιδιαίτερη φιλοσοφία ζωής, προτιμώντας να χρησιμοποιούν παραδοσιακά καραβάνια με άλογα,  παράλληλα δεν έχουν καθόλου αποκηρύξει την μοντερνα τεχνολογία σαν τα κινητά τηλέφωνα, τα λαπτόπ και, βέβαια, το…Facebook.
Στα τέλη της δεκαετίας του 80 και όσο διαρκούσε και η τελευταία δεκααετία του εικοστού, οι ιστορίες γι’αυτούς τους παράξενους ταξιδευτές ήταν πολλές και καθόλου αθώες και κολακευτικές. Παράνομα rave με πολλές ουσίες, συγκρούσεις με την αστυνομία, εμπόριο ναρκωτικών, έστω και μικρής κλίμακας, και πολλοί καυγάδες και οργή στα δικαστήρια που εξέδιδαν τις εναντίον τους καταδικαστικές αποφάσεις.

Πολλοί new-age ταξιδευτές, ὀπως η οικογένεια Delany στην φωτογραφία, πέταξαν οι ξεπούλησαν όσο-όσο τα παλιά τους τροχόσπιτα και υιοθέτησαν την παλιά πρακτική των ξύλινων καροτσιών που τα σέρνουνε άλογα, καραβάνια ολόκληρα απο “ομοϊδεάτες” ποιητικούς ταξιδιώτες. Ο Iain McKell κατάφερε να τους φωτογραφήσει αφύ πέρασε πολύ χρόνο μαζί τους και εξέδωσε το υλικό του σ’ένα πραγματικά θαυμαστό εικαστικά βιβλίο με τίτλο “Οι Σύγχρονοι Τσιγγάνοι” που εκδόθηκε απο την Prestel Publishing.

Ο θεσμός της Αστυνομίας στην Αρχαία Ελλάδα

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΟΡΟΥ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ

Η προέλευση του όρου "ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ" των σύγχρονων κρατών έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελληνική λέξη "ΠΟΛΙΤΕΙΑ", η οποία σήμαινε το σύνολο των Αρχών και η δύναμη ή η εξουσία του προϊσταμένου ( άρχοντα ) να μεριμνά για τη τήρηση των θεσπισθέντων και να καθιστά αυτά απαραβίαστα.
Ο όρος "ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ" προέρχεται από την σύνθεση των όρων "Άστυ" και "Νόμος", παρελήφθη από τους Ρωμαίους ως "P O L I T I A" με την ίδια έννοια, δηλαδή την έννοια την οποία είχε καθορίσει ο Αριστοτέλης (καλή τάξη-διοίκηση της πόλεως- προστασία της ζωής ,της τιμής και της περιουσίας των πολιτών), με την έννοια την οποία είχε καθορίσει ο Πλάτωνας (κατά Νόμο ρύθμιση της ζωής της πόλεως), ο Ισοκράτης (η ψυχή της πόλεως - το σύμβολο ευφυΐας, αυτή που σκέπτεται τα πάντα και ρυθμίζει κάθε κακό και αντιμετωπίζει πάσα επισυμβαίνουσα συμφορά), αλλά και άλλοι αρχαίοι σοφοί.
Από τη Ρώμη ο όρος "POLITIA", ο οποίος αναφερόταν τόσο στο σύνολο των κρατικών Αρχών αλλά και στην Αστυνομία ειδικότερα, μεταπήδησε στη Γαλλία ως " POLICE" από τη Γαλλία στην Αγγλία με την ίδια ορολογία και από εκεί στη Γερμανία ως "POLIZEI" και στην Ιταλία ως "POLIZIA".
Ο διεθνής όρος της "Αστυνομίας" με την Ελληνική έννοια ισχύος της "ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ" είναι μια απόδειξη του ρόλου τον οποίο διαδραμάτισε η Ελλάδα από την αρχαιότητα στη Παγκοσμιότητα των Εθνών .

Η θέση του παιδιού στο Βυζάντιο.

Όπως σε όλες τις μεσαιωνικές κοινωνίες, έτσι και στη Βυζαντινή, το παιδί δεν αποτελεί το κέντρο ενδιαφέροντος της οικογένειας και η θέση του δεν είναι προνομιακή μεταξύ των μελών της. Οι κοινωνικές αντιλήψεις επηρεάζουν την ενασχόληση της επιστήμης με το παιδί και η φροντίδα της υγείας του δε διαχωρίζεται από εκείνη των ενηλίκων. Οι πληροφορίες από τις ιστορικές, αγιολογικές και ιατρικές πηγές συνηγορούν στην έλλειψη της Παιδιατρικής ειδικότητας, αλλά ταυτόχρονα μαρτυρούν τη στάση της Εκκλησίας προς τον ανήλικο πληθυσμό σχετικά με τη ζωή του (απαγόρευση εκτρώσεων και έκθεσης βρεφών σε σύμφωνη νομοθετική ρύθμιση από την Πολιτεία) και την υγεία του (σωματική, ψυχική και κοινωνική) θέτοντας τη φιλανθρωπία στην κορυφή των αρετών και υλοποιώντας την με τη δημιουργία ευαγών ιδρυμάτων και με την αφιέρωση αρκετών αγίων αποκλειστικά στην προστασία των παιδιών και τη θαυματουργική θεραπεία τους από τις αρρώστιες.

ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΗΛΙΚΙΩΝ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Η νομική αναγνώριση της παιδικής ηλικίας ως αυτοτελές έννομο αγαθό είναι ανύπαρκτη στο μεγαλύτερο διάστημα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και μόνο στους τελευταίους αιώνες επιχειρείται να καλυφθεί το κενό με το έργο του Κωνσταντίνου Αρμενόπουλου «Εξάβιβλος». Στο κεφάλαιο «Περί άνηβων και αφηλίκων», του ανωτέρω συγγράμματος, ορίζεται η ανηλικότητα από τη γέννηση μέχρι το 25ο έτος και καταγράφονται οι ειδικότερες διακρίσεις.
«Ίμφαντες» ή «νήπιοι» ονομάζονται οι ανήλικοι μέχρι 7 ετών. «Άνηβοι» καλούνται τα αγόρια μέχρι το 14ο και τα κορίτσια μέχρι το 12ο έτος της ηλικίας τους και «αφήλικες» από τα όρια αυτά μέχρι το 25ο έτος.

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΒΡΕΦΟΥΣ
Η διάθεση του νομοθέτη να προστατεύσει τον παιδικό πληθυσμό από κάθε επιβουλή εναντίον του είναι εμφανής στην αυξανόμενη αυστηρότητα με την οποία τιμωρούνται οι αξιόποινες πράξεις που στρέφονται κατά των ανηλίκων. Η μέριμνα αυτή επεκτείνεται στα έμβρυα, τα οποία έχουν τα ίδια δικαιώματα και θεωρούνται αναπτυσσόμενες ψυχοσωματικές οντότητες. Ο σεβασμός προς το έμβρυο επιβάλλει την αναστολή κάθε καταδίκης της μητέρας στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αλλά ακόμα και την υποχρεωτική αφαίρεση του κυήματος από την αποθανούσα έγκυο λόγω πιθανότητας να είναι ζωντανό. Η Πολιτεία φροντίζει επίσης σε περιπτώσεις θανάτου του πατέρα ή διαζυγίου να αναλάβει την προστασία του παιδιού που θα γεννηθεί διορίζοντας «κουράτορα» (επίτροπο) που οφείλει να μεριμνήσει για την ανατροφή του.

λογοτεχνικά αρχεία και ψηφιακά μέσα: το μέλλον απ’ το παρελθόν

 Η ψηφιακή ζωή των λογοτεχνικών αρχείων μάς βοηθά να θυμόμαστε
πιο λίγο, πιο πολύ ή μήπως κάπως αλλιώς το λογοτεχνικό μας παρελθόν;

 

 Άννα Μαρία Σιχάνη
Τι κρύβουν τα λογοτεχνικά αρχεία; Πόσο «κλειστή» ή «ανοικτή» είναι η εικόνα που μας χορηγούν για το λογοτεχνικό παρελθόν; Ποιες είναι στην Ελλάδα οι συνθήκες λειτουργίας των λογοτεχνικών αρχείων και πώς αντικατοπτρίζεται ουσιαστικά σε αυτές και η ιστορική μας κουλτούρα, ο ιδιαίτερος τρόπος, οι διαδικασίες και οι πολιτικές μέσω των οποίων συνδεόμαστε, εμπεδώνουμε ή επαναδιαπραγματευόμαστε το παρελθόν μας, και δη το λογοτεχνικό μας παρελθόν; Και, τέλος, σε μια εποχή όπου μεγάλος αριθμός τεκμηρίων από βιβλιοθήκες και αρχεία είναι πια διαθέσιμος σε ψηφιακή μορφή με ανοικτή πρόσβαση (open access / open data), πόσο όντως πιο «ανοικτά» συμμετέχουμε στην αφήγηση του λογοτεχνικού μας παρελθόντος; Αρχεία και πολιτισμική μνήμη Είναι άραγε τα λογοτεχνικά αρχεία κάτι σαν αρχαιολογικοί χώροι ή μουσεία; Είναι οι αρχειονόμοι, αρχαιολόγοι; Κι όλοι εμείς που πηγαίνουμε και μελετούμε τα αρχεία, είμαστε άραγε κατά κάποιον τρόπο ερασιτέχνες αρχαιολόγοι και ολίγον τι τουρίστες; Στον τυπικό χωρικό ορισμό του αρχείου ως ένα μέρος όπου φυλάσσονται δημόσια ή ιδιωτικά ιστορικά έγγραφα, ο Ντερριντά, επιμένοντας στην ετυμολογία της λέξης, προσθέτει, εκτός από την τοπολογική διάσταση και μία νομολογική: το «αρχείον» ήταν ενδιαίτημα των ανώτερων αρχόντων, εκείνων που διέτασσαν και που εκτός από τη διαφύλαξη διέθεταν επίσης και το δικαίωμα της ερμηνευτικής αρμοδιότητας των αρχείων.2 Όταν μιλάμε σήμερα για αρχείο, λοιπόν, δεν εννοούμε μόνο τον φυσικό χώρο όπου διασφαλίζεται το υλικό περιεχόμενό του, αλλά και τον χώρο όπου επιχειρείται και ασκείται η αυθεντική εκ των άνω ερμηνεία των ιστορικών τεκμηρίων που περιλαμβάνει. Μέσα στο πλαίσιο που όρισαν ήδη από την αρχή τού 20ού αιώνα μελέτες γύρω από το πλαίσιο και τη ρητορική (ανα)παραγωγής της συλλογικής μνήμης3 και από το 1960 και εξής προσεγγίσεις για τη σύνδεση συλλογικής μνήμης και (εθνικής) ταυτότητας εντός της θεωρίας του πολιτισμικού εθνικισμού,4 ως βασικός και –τις περισσότερες φορές– θεσμικά ελεγχόμενος ρόλος των αρχείων τυπικά θεωρείται η συγκέντρωση, οργάνωση, διαφύλαξη και προβολή ιστορικών τεκμηρίων (βιβλία, χειρόγραφα, φωτογραφίες, αντικείμενα, διοικητικά έγγραφα, Τύπος).5 Είναι αυτό που ο Ντερριντά παρουσιάζει ως τρίτη διάσταση του αρχείου και το ονομάζει καταχρηστικά «παρακαταθήκη», περιγράφοντας την οργάνωση των τεκμηρίων σε ένα συγχρονικό σώμα, σε μια συστημική αφήγηση μέσα από την οποία αρθρώνεται μια ιδανικά σμιλεμένη ενότητα.6 Ωστόσο, εύκολα διαπιστώνει κανείς μια «διαρροή» στον θεσμικό και νομολογικό χαρακτήρα των αρχείων: η λειτουργία και η φυσιογνωμία τους δεν είναι μονοδιάστατη, και κυρίως δεν γίνεται να (περι)οριστεί πάντοτε σε επιβεβλημένο και προδιαγεγραμμένο πλαίσιο. Από τη συνδρομή των αρχείων στην κατασκευή και ενίσχυση εθνικών ταυτοτήτων7 μέχρι την άποψη του ιστορικού Πάτρικ Τζόυς για τη χρήση των αρχείων ως «πολιτική τεχνολογία της φιλελεύθερης διακυβέρνησης» (political technology of liberal governmentality)8 και τα παραδείγματα κατευθυνόμενης πολιτικής χρήσης αρχείων,9 αυτό που διαπερνά όλες τις προσεγγίσεις για τα αρχεία είναι μια παράξενη και επικίνδυνη διελκυστίνδα μεταξύ παρελθόντος και παρόντος: η τεχνολογία της αρχειοποίησης, σύμφωνα πάλι με τον Ντερριντά, «καταγράφει ενώ ταυτόχρονα παράγει το ίδιο το γεγονός του παρελθόντος»,10 ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, τη μνήμη για το γεγονός. Τα αρχεία, λοιπόν, και τα τεκμήρια που αυτά περιέχουν, θα έλεγε κανείς πως είναι φορείς par excellence της πολιτισμικής μνήμης:11 της συλλογικής μνήμης, που συνδέεται διαλεκτικά με την ιστορική σκέψη και, παρά να χρησιμεύει ως μια αποθήκη ή ένα στατικό άλμπουμ στιγμών του παρελθόντος, αντίθετα λειτουργεί ως μια δυναμική διαδικασία, μια ανοικτή σκηνή θεάτρου,12 όπου (ανα)κατασκευάζουμε εικόνες και αφηγήσεις για τμήματα από το παρελθόν μας, συστήνοντας, έτσι, αενάως πολλά «παροντικά παρελθόντα».13 Αυτό το συνεχές πολλαπλών αναγνώσεων και ερμηνειών του παρελθόντος ελαχιστοποιεί –χωρίς να αναιρεί ολοκληρωτικά– την αυθαιρεσία της μοναδικής ιστορικής αφήγησης,14 που στην προκειμένη συστήνουν οι θεσμικές νομολογικές πρακτικές των αρχείων. Η πολιτισμική μνήμη, λοιπόν, αν και καθορίζεται από τις εκάστοτε ιστορικές συγκυρίες εντός των οποίων παράγεται και δύναται ενίοτε παραπληρωματικά να τροφοδοτεί ιστορικές αφηγήσεις,15 ωστόσο ανθίσταται στην ιστορικοποίηση, είναι, δηλαδή, (ακόμη) «ανοικτή». Η μνήμη, υπογραμμίζει ο Κλάιν, «συνεισφέρει στην επαναμάγευση του κόσμου και [ουσιαστικά] λειτουργεί ως ένα θεραπευτικό αντιστάθμισμα του ιστορικού λόγου».16 Γι’ αυτό και η μελέτη των αρχείων, όχι, δεν (πρέπει να) είναι αρχαιολογία ούτε ιστορία, αν και ενίοτε τις θυμίζει. Αντίθετα, ο ερευνητικός χώρος που περιγράφει πιο ικανοποιητικά αυτήν την περιοχή θα λέγαμε ότι εντοπίζεται κάπου μεταξύ ιστοριογραφίας και πολιτισμικών σπουδών. Η σιωπή των λογοτεχνικών αρχείων Τα λογοτεχνικά αρχεία, ως μια εξειδικευμένη κατηγορία αρχείων, συνήθως περιλαμβάνουν αυτόγραφα κειμένων, χειρόγραφα, δακτυλογραφημένα ή έντυπα κειμενικά (αλληλογραφία) ή άλλου τύπου (φωτογραφίες, αποκόμματα, λοιπά έγγραφα) τεκμήρια που ανήκουν σε έναν λογοτέχνη, ακόμη και υλικό από τη βιβλιοθήκη του. Συνήθως το αρχείο ενός λογοτέχνη δωρίζεται μετά τον θάνατό του από τους κληρονόμους σε κάποιον φορέα, ο οποίος και αναλαμβάνει την οργάνωση και διαχείρισή του, ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις συγγραφέων που διατηρούν οι ίδιοι επιμελώς αρχείο της δουλειάς τους, το οποίο και δωρίζουν οι ίδιοι ή η κληρονόμοι τους σχεδόν πλήρως οργανωμένο. Τα χειρόγραφα μαζί με το σύνολο των τεκμηρίων που βρίσκονται στα λογοτεχνικά αρχεία βοηθούν στο να συνθέσουμε και να εμπλουτίσουμε την εικόνα που έχουμε για το λογοτεχνικό παρελθόν, και –αν όχι να ξανασυνθέσουμε την ιστορία της λογοτεχνίας– σίγουρα όμως να επεξεργαστούμε τμήματα της πολιτισμικής μας μνήμης γι’ αυτό. Είτε σκεφτούμε το ημερολόγιο, τα αυτόγραφα ή την αλληλογραφία ενός λογοτέχνη ως αντικείμενα που είχαν τότε, στη στιγμή παραγωγής τους, μια χρηστική, συναισθηματική ή καλλιτεχνική αξία, είτε τα δούμε από τη χρονική στιγμή του σημερινού παρόντος ως αντικείμενα-μνημεία της πολιτισμικής κληρονομιάς, τα τεκμήρια αυτά είχαν και διατηρούν μιαν αχλή –συναισθηματικά και εθνικά κατασκευασμένης– ιερότητας, ενώ ταυτόχρονα ήταν και είναι απτές πρωτογενείς ιστοριογραφικές πηγές. Είναι δυνάμει φορείς μιας ιστορίας που δεν γράφτηκε, που δεν την αφηγήθηκε κανείς ποτέ. Αναλογιζόμενοι τους φορείς και τους τρόπους διαχείρισης των λογοτεχνικών αρχείων –καθώς και συνολικά την αρχειακή πολιτική αναλογικών τεκμηρίων σήμερα– κυρίως για την περίπτωση της Ελλάδας, διαπιστώνουμε πως στο σύνολό τους τα λογοτεχνικά αρχεία εκλαμβάνονται και λειτουργούν, σύμφωνα με τον τοπονομολογικό ορισμό του Ντερριντά, ως ένας χώρος όπου η μνήμη είναι αποθηκευμένη, ενίοτε καταλογογραφημένη και αποδελτιωμένη, κάποιες φορές διασπασμένη σε απομακρυσμένα σημεία, πάντως τακτοποιημένη και ασφαλής. Προστατεύουμε και προβάλλουμε, με υπερηφάνεια και τα δύο. Τα τεκμήρια, μέσα σε συρτάρια, φακέλους, ντουλάπια, πάνω σε ράφια, μέσα σε υποβλητικές αίθουσες με μακριούς διαδρόμους ή υπόγεια, με χαμηλό φωτισμό και κατάλληλη θερμοκρασία, είναι απτές αποδείξεις αυτής της παρακαταθήκης του παρελθόντος. Περιμένουν να παίξουν τον ρόλο τους στο σημερινό θέατρο της μνήμης. Λιγότερο ή περισσότερο σπάνια, κάποιος ειδικός ερευνητής ή φιλοπερίεργος αρχειοδίφης θα επισκεφτεί τα αρχεία και θα ανασύρει ένα κομμάτι τους στο φως. Θα το μελετήσει, θα τον προβληματίσει, θα το θαυμάσει. Θα προσπαθήσει να το εντάξει μέσα σε μια αφήγηση μνήμης. Θα το επιστρέψει.

Το πιο παράξενο βιβλίο που έχει γραφτεί ποτέ;

Η γοητευτική ιστορία του Codex Seraphinianus (που επανακυκλοφορεί!).

Η γοητευτική ιστορία του Codex Seraphinianus (που επανακυκλοφορεί!). Πηγή: www.lifo.gr

Θησείο-Μια ιστορική γειτονιά

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το Θησείο είναι μια μικρή συνοικία της Αθήνας, που βρίσκεται Βορειοδυτικά της Ακρόπολης, μεταξύ της συνοικίας του Αστεροσκοπείου (νότια), των Πετραλώνων (Νοτιοδυτικά), του Κεραμεικού (δυτικά), του Ψυρρή (βόρεια) και δυτικά από το Μοναστηράκι.

Πήρε το όνομα του από τον παρακείμενο Ναό του Ηφαίστου, (γνωστό και ως «Θησείο» λόγω της παλιάς, σήμερα αναθεωρημένης, απόδοσης του ναού στο Θησέα).

Κάθε δρόμος του, κάθε μνημείο και κάθε κτίριο του Θησείου κουβαλάει μια ολόκληρη ιστορία. Μια ιστορία που ξεκινάει χιλιάδες χρόνια πριν, από τον Δήμο Μελίτης, έναν από τους δήμους που αποτελούσαν την αρχαία Αθήνα...

Αναφορές για την περιοχή υπάρχουν από την αρχαιότητα, καθώς ανήκε πάντα στο κέντρο της αρχαίας πόλης των Αθηνών.

VINTAGE ( ΠΑΛΙΕΣ ) ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΠΟΧΗΣ ( Α ΜΕΡΟΣ ) – 15 ΥΠΕΡΟΧΕΣ ΦΩΤΟ -

-ΓΙΑ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ ΠΑΡΟΜΟΙΕΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ

VINTAGE ( ΠΑΛΙΕΣ ) ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΠΟΧΗΣ – 35 ΥΠΕΡΟΧΕΣ ΦΩΤΟ -

Προσθήκη λεζάντας

-

Προσθήκη λεζάντας

Προσθήκη λεζάντας

Προσθήκη λεζάντας

Προσθήκη λεζάντας

---MORE

Ο ΟΚΤΩΒΡΗΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ - ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

 
Ο δεύτερος μήνας του φθινοπώρου. Έχει 31 ημέρες κι είναι ο πιο κατάλληλος για την καλλιέργεια και τη σπορά των χωραφιών. 

Ο ελληνικός λαός δίνει και τα ονόματα: 

Αϊ-Δημήτρης ή Αϊ-Δημητριάτης, Βροχάρης, Σποριάτης ή Σποριάς ή Σπαρτός, Μπρουμάρης (=ομιχλώδης, σκοτεινός) και Παχνιστής (από την πάχνη που πέφτει στους αγρούς). Τον θεωρεί έναν από τους μήνες κατά τους οποίους πρέπει κανείς να πίνει το κρασί ανέρωτο, γιατί τον συμπεριλαμβάνει στην παροιμία: «Όποιος μήνας έχει ΡΟ, δε θέλει στο κρασί νερό». Κατά το ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν ο 8^ος μήνας, γι` αυτό κι ονομάστηκε Οκτόμπερ. Ήταν αφιερωμένος στον Άρη και τον παρίσταναν με μορφή κυνηγού, που έχει λαγό στα πόδια του, πουλιά πάνω απ` το κεφάλι του και ένα είδος κάδου κοντά του. Ο μήνας «των χειμαδιών» και ο γυρισμός των παραδοσιακών μαστόρων στις οικογενειακές εστίες.
                ΕΡΓΑΣΙΕΣ:
                Όργωμα & σπορά σιτηρών, κριθαριού & βρώμης.
                Σπορά τριφυλλιού.
                Ολοκλήρωση τρύγου και παραγωγή κρασιού.
                Μάζεμα φθινοπωρινών φρούτων & πατάτας.
                Κάψιμο φυτών, που έδωσαν καρπούς, για να καταστρέψουν τα αυγά των εντόμων.

Η ΕΘΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ - ΙΣΤΟΡΙΑ -

 

 Περιοχή: οδός Πανεπιστημίου 32 Έτος: 1887-1902

H Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (ΕΒΕ) ιδρύθηκε τυπικά με το Διάταγμα, που εκδόθηκε στις 15 Μαΐου 1832, με την επωνυμία "Δημοσία Βιβλιοθήκη" και με Διευθυντή το Γεώργιο Γεννάδιο, που έφερε τον τίτλο του "Επιστάτου".
Οι πρώτες "Σκέψεις περί σχηματισμού Εθνικής Ελληνικής Βιβλιοθήκης" δημοσιεύτηκαν από το φιλέλληνα Ι. Μάγερ σε άρθρο του στα "Ελληνικά Χρονικά" του Μεσολογγίου, τον Αύγουστο του 1824. Η ιδέα υλοποιήθηκε το 1829 από τον Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, ο οποίος συμπεριέλαβε τη Βιβλιοθήκη μαζί με τα άλλα πνευματικά Ιδρύματα -Σχολεία, Εθνικό Μουσείο, Τυπογραφίας- στο Ορφανοτροφείο της Αίγινας, και ανέθεσε την επιστασία της στον Ανδρέα Μουστοξύδη, Πρόεδρο της Επιτροπής του Ορφανοτροφείου, Έφορο και Διευθυντή του Εθνικού Μουσείου, Έφορο του Κεντρικού Σχολείου κ.λπ.
 

Στο τέλος του 1830 η Βιβλιοθήκη, που χαρακτηριζόταν από τον ίδιο το Μουστοξύδη ως Εθνική Βιβλιοθήκη, αριθμούσε 1.018 τόμους εντύπων βιβλίων, που είχαν συλλεγεί μετά από έκκληση των Αρχών προς όλους τους Έλληνες και φιλέλληνες, προς τους διοικητές και προς τις μονές της χώρας.

Γραμματόσημα αφιερωμένα στον Άθω

Τα Ελληνικά Ταχυδρομεία, από το 2008, καθιέρωσαν τη συστηματική, κατ' έτος, έκδοση συλλεκτικών σειρών γραμματοσήμων για το Άγιο Όρος, με στόχο να προβάλλουν την ιστορική ορθόδοξη παράδοσή μας και να αναδείξουν τους μοναδικούς θησαυρούς που φυλάσσονται ανά τους αιώνες στο Περιβόλι της Παναγίας.

Πρόκειται για μια πολύ σημαντική συμφωνία που υπέγραψαν τα Ελληνικά Ταχυδρομεία και η Ιερά Επιστασία του Αγίου Όρους, μετά τη σύμφωνη γνώμη και την ευλογία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου.

Μέσα από τις Σειρές αυτές, αναδεικνύεται η παγκόσμια ιστορία των Ιερών Μονών, η αρχιτεκτονική τους, τα σπάνια χειρόγραφα-κειμήλια και τα ιερά σκεύη, ο τρόπος ζωής, η χλωρίδα και η πανίδα και γενικότερα οι φυσικές ομορφιές της περιοχής. Δίδεται επίσης η δυνατότητα σε όλο τον κόσμο να γνωρίσουν το Άγιο Όρος ως αυτοδιοίκητο τμήμα της Ελληνικής επικράτειας σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής, πολιτικής, πολιτιστικής και της θρησκευτικής ζωής.

Οι σειρές αυτές, από το 2008 μέχρι σήμερα είναι:

2008 - ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΑΘΩΣ-ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΑΠΑΡΧΕΣ

2009 - ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΑΘΩΣ - ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΛΑΤΡΕΥΤΙΚΗ ΖΩΗ

2010 - ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΑΘΩΣ - ΧΛΩΡΙΔΑ - ΠΑΝΙΔΑ, ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

2011 - ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΑΘΩΣ-ΠΡΩΤΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

Και ενώ αυτά συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια, ας δούμε τι συνέβαινε παλαιότερα σύμφωνα με τον Ι. Μ. Χατζηφώτη, ο οποίος στο βιβλίο του Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΣΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ, αφιερώνει ένα κεφάλαιο στα ΓΡΑΜΜΑΤΟΣΗΜΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΛΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ.

Στη σημερινή ανάρτηση θ' αναφερθούμε στα γραμματόσημα και μελλοντικά στα αναμνηστικά μετάλλια που έχουν εκδοθεί.

ΓΡΑΜΜΑΤΟΣΗΜΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΛΛΙΑ

ΓΙΑ ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ

Όχι μόνο κατά τον εορτασμό της Χιλιετηρίδας του Αγίου Όρους (1963), μα και άλλοτε αφιερώθηκαν ελληνικά γραμματόσημα στον Άθω.

Έτσι το 1927 στην έκδοση τοπίων, μνημείων ενδυμασιών και πλοίων από την Ελλάδα περιλαμβανόνταν και γραμματόσημο 25 λεπτών με τη Σιμωνόπετρα χρώματος μπλε-πρασίνου.

Στα 1942, στην έκδοση τοπίων, περιλαμβάνονταν και γραμματόσημα 100 δραχμών χρώματος γκρι μαύρου και 200 δρχ. χρώματος μπλε με τη Μονή Παντοκράτορος.

Το 1961, στην έκδοση τοπίων (τουριστική) περιλαμβανόταν και γραμματόσημο δρχ. 8 με τη Μονή Διονυσίου χρώματος βαθιού λουλακιού.

H θεά Τύχη στην αρχαιότητα

 

H θεά Τύχη της αρχαιότητας ήταν η προσωποποιημένη θεά της σύμπτωσης, του μη προβλέψιμου ή επιδιωχθέντος αλλά και της ευτυχούς συγκυρίας του απροσδόκητου συμβάντος. Η πολιούχος θεά της ευτυχίας των αρχαίων Ελληνικών πόλεων. Κατά τη «Θεογονία» του Ησίοδου ήταν θυγατέρα του Ωκεανού ή του Νηρέα και της Τηθίος, σε εκδήλωση ίσως του ότι η ναυτιλία και το ναυτικό εμπόριο εν γένει υπήρξαν η πρώτη και κύρια πηγή ευτυχίας των ανθρώπων.
Κατά τον Πίνδαρο, ο οποίος την ονόμαζε και Φερέπολιν, ήταν κόρη του Ελευθέρου Διός ή του Προμηθέα. Την θεωρούσε ως μια από τις Μοίρες, που είχε όμως λιγότερη δύναμη από τις αδελφές της, Θεά του Πεπρωμένου αλλά και ευμενής. Ως ευμενής θεά του πεπρωμένου λατρευόταν με την επωνυμία «Αγαθή Τύχη» στην Αρχαία Ολυμπία, όπου είχε δικό της βωμό. Στους ορφικούς ύμνους συναντάται ως κόρη του Ευβουλέως.
Κατά το Ομηρικό προς τη Δήμητρα ύμνο, η Ωκεανίς Τύχη εμφανιζόταν ως μια από τις συμπαίκτριες της Περσεφόνης.

 
Συνδέθηκε με άλλες θεότητες-προσωποποιήσεις όπως την Ελπίδα, τον Καιρό και τη Μοίρα. Κυρίως συνδέθηκε με την Ίσιδα κατά την περίοδο των θρησκευτικών συγκρίσεων (Ίσις Τύχη ή Ισιτύχη).  Στη σημιτική θρησκεία συνδέθηκε με την Γάδ. Μαζί της ταυτίσθηκε η θεά των Ρωμαίων Φουρτούνα η λατρεία της οποίας ήταν ιδιαίτερα εξαπλωμένη στην Ιταλία. Η Φουρτούνα (Fortuna) ξεκίνησε από μια ιταλική θεότητα της ευφορίας και της γονιμότητας, που συχνά λειτουργούσε και ως μάντης θεά που προλέγει το μέλλον.

Τη γλώσσα μού έδωσαν ελληνική (Ένα οδοιπορικό των λέξεων Γραικός, Έλληνας, Ρωμιός)

Δρ. Αλεξάνδρας Ροζοκόκη, Διευθύνουσας του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής και Λατινικής Γραμματείας στην Ακαδημία Αθηνών, με θέμα:

Ο ομότιμος καθηγητής Α.Π.Θ. και τακτικός επιφυλλιδογράφος του “Βήματος της Κυριακής” κ. Δ. Ν. Μαρωνίτης στο άρθρο του «΄Οπερ έδει δείξαι» (18-08-13) θέλησε «φθίνοντος Αυγούστου και αύξουσας μοναξιάς» (οι λέξεις δικές του) ν’ αναφερθεί μεταξύ άλλων στην «αρχαιοελληνική γραικική καταγωγή και επωνυμία» της γλώσσας μας. Επειδή ο κ. Μαρωνίτης αναμιγνύει κάπως άτακτα κι αρκετά αποσπασματικά τους «πρώιμους Γραικούς», οι οποίοι ως λεκτικό αντιδάνειο έγιναν «στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και της Επανάστασης αυθεντικό σήμα της φυλής, αποτυπωμένοι στον γενναίο δεκαπεντάσυλλαβο: «εγώ γραικός γεννήθηκα, γραικός θε να πεθάνω», με τους Ρωμιούς που «ενδιαμέσως στα χρόνια των Ρωμαίων γίναμε και μείναμε», και τέλος με τους Έλληνες, μια λέξη που «έχει την αρχή της σ’ ένα περιορισμένο γεωγραφικό τμήμα ανάμεσα στον Παγασητικό και στον Μαλιακό», αποφάσισα να παρουσιάσω πιο συστηματικά την πορεία και χρήση των λέξεων Γραικός, Έλληνας, Ρωμιός μέσα στον χρόνο.

Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη (Μετεωρ. 1.352a-b) Γραικοί ονομάζονταν παλαιότατα οι Έλληνες που κατοικούσαν στη Δωδώνη και στον Αχελώο. Πριν από τον Αριστοτέλη δεν μαρτυρείται το Γραικός ως ονομασία των Ελλήνων· όμως, ο Ησίοδος αναφέρει έναν επώνυμο ήρωα Γραικόν, γιο του Δία και της Πανδώρας (απ. 5 M.-W.). Σύμφωνα με τον Στέφανο Βυζάντιο ο Γραικός ήταν γιος του Θεσσαλού (ως κύριο όνομα απαντούσε και Γραίκος).

Ο Έλλην (σύμφωνα με την πιο διαδομένη εκδοχή) ήταν γιος του Δευκαλίωνα και της Πύρρας, αδελφός του Αμφικτίωνα· γιοι του Έλληνα ήταν ο Αίολος, ο Δώρος, ο Ξούθος, ενώ εγγονοί του ο Αχαιός και ο Ίων. Αυτή η γενεαλογία καταδεικνύει τη συγγένεια των ελληνικών φυλών (Αιολέων, Δωριέων, Αχαιών και Ιώνων) και την αμφικτιονική σύνδεσή τους. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή ο Έλλην ήταν γιος του Δία και της Πύρρας· λόγω καταγωγής από τον Δία οι απόγονοι τού Έλληνα αποτελούσαν ένα ευγενές έθνος. Σύμφωνα με μία τρίτη εκδοχή ο Έλλην ήταν γιος του Προμηθέα.

Έλληνες ονομάστηκαν αρχικά οι κάτοικοι ενός τμήματος του βασιλείου του Αχιλλέα, στην περιοχή της Φθιώτιδας· μόνον αυτούς ο Όμηρος ονομάζει έτσι (Ιλ. Β 683-4), ενώ για τους υπόλοιπους Έλληνες ο ποιητής χρησιμοποιεί τα ονόματα Αχαιοί, Παναχαιοί, Δαναοί, Αργείοι και Πανέλληνες (Β 530). Πρώτος ο ιστορικός Θουκυδίδης (1.3.2) αντιλήφθηκε ότι η εξάπλωση του ονόματος προήλθε από την υπερίσχυση των Ελλήνων της Φθιώτιδας στην Κεντρική Ελλάδα: «Από την εποχή όμως που ο Έλληνας και οι γιοι του απόκτησαν δύναμη στη Φθιώτιδα, και οι άλλες πόλεις άρχισαν να τους ζητούν βοήθεια, όλο και πιο πολύ εξ αιτίας αυτής της επικοινωνίας λέγονταν πια Έλληνες μεταξύ τους· πέρασε ωστόσο πολύς καιρός ώσπου τ’ όνομα να επικρατήσει γενικά». Για πρώτη φορά σε μια επιγραφή του 586 π.Χ. εμφανίζεται τ’ όνομα Έλληνες για να χαρακτηρίσει όλους τους κατοίκους του νότιου Ολύμπου (βλ. Παυσ. 10.7.4-6). Από την άλλη όμως, ο Ησίοδος στα Έργα του (στ. 653) χρησιμοποιεί τη λέξη Ελλάς ήδη με τη σημερινή σημασία.

 Δεν θα παραλείψω κάποιους ωραίους θρύλους που έπλασαν οι Νεοέλληνες για τον «Έλληνα» και την «Ελλήνισσα», δηλ. τον ήρωα και την ηρωίδα που αποτελούσαν προσωποποίηση του αρχαίου ελληνικού λαού· ήταν τόσο πελώριοι και δυνατοί ώστε το μνήμα του πρώτου στην ασιατική ακτή του Βοσπόρου είχε «πέντε μέτρα μάκρος και δυόμισι πλάτος», ενώ η Ελλήνισσα της αρχαίας Μεσσήνης «εβαστούσε απάνου εις το κεφάλι της και ένεθε και τη ρόκα της» έναν μονόλιθο μήκους έξι μέτρων, τον οποίο «έφερνε από μακριά». Αυτός ο ογκόλιθος δεν είναι άλλος από τη σωζόμενη δεξιά παραστάδα της αρκαδικής πύλης των τειχών της αρχαίας Μεσσήνης (βλ. Ν. Πολίτη, Παραδόσεις τ. Α΄ αρ. 101, 106).

Με την εμφάνιση του χριστιανισμού και ιδίως από τότε που ο Άγιος Αθανάσιος έγραψε τον λόγο του κατά των Ελλήνων, τ’ όνομα αναθεματιζόταν από τους άμβωνες και χλευαζόταν σ’ εκκλησιαστικά συγγράμματα ως συνώνυμο του ‘ειδωλολάτρη’ ή ‘αιρετικού’. Κανείς από τους εκχριστιανισθέντες Έλληνες δεν τολμούσε ν’ αποκληθεί έτσι, με αποτέλεσμα να επανέλθουν τα παλαιά και λησμονημένα ονόματα· οι κάτοικοι της κυρίως Ελλάδας ονομάζονταν Ελλαδικοί (το επίθετο απαντά ήδη στον Ξενοφάνη τον 6^ο αι. π.Χ.). Αλλά την πιο μεγάλη διάδοση έλαβε τότε το Γραικός· σ’ αυτό συνετέλεσαν και οι Ιταλοί καθώς αποκαλούσαν τους Έλληνες Graeci είτε από τους Γραικούς της Ηπείρου είτε από την περιοχή της Γραίας (σημερινή Τανάγρα και Ωρωπός), οι οποίοι μαζί με Κυμαίους και Χαλκιδείς από την Εύβοια αποίκισαν την Κύμη της Ν. Ιταλίας. Από το λατινικό Graeci προέκυψαν όλα τα δυτικοευρωπαϊκά Greek, Grec, Grieche, κ.λπ. Η προέλευση του βυζαντινού κράτους από τα σπλάχνα του ρωμαϊκού είχε ως αποτέλεσμα οι υπήκοοι του Βυζαντίου να προσαγορευθούν Ρωμαίοι (ή μετέπειτα Ρωμιοί).

Από τον 11^ο αι. και εξής επανήλθε η χρήση τού Έλληνες, αφού λησμονήθηκε η αρνητική σημασία που του είχε προσδώσει η χριστιανική εκκλησία. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους (1204) έκανε μισητό τ’ όνομα των Ρωμαίων και πολύ αγαπητό το Έλλην, καθώς μάλιστα αντιδιαστελλόταν προς οποιονδήποτε βάρβαρο (όπως γινόταν στην κλασική εποχή μετά τους περσικούς πολέμους). Όταν το γένος υποδουλώθηκε στους Τούρκους, τότε η εκκλησία έκρινε συμφέρουσα την ονομασία Ρωμαίοι και ο σουλτάνος αναγνώρισε τον πατριάρχη ως πατριάρχη των Ρωμαίων, δηλ. όλων των ορθόδοξων πληθυσμών της αλλοτινής βυζαντινής αυτοκρατορίας. Όσες φορές παρουσιαζόταν η ανάγκη να διακριθούν οι Έλληνες ορθόδοξοι από τους καθολικούς οπαδούς του πάπα, η Εκκλησία χρησιμοποιούσε τ’ όνομα Γραικός (= Έλληνας ορθόδοξος χριστιανός). Έτσι δεν είναι διόλου τυχαία η επιλογή Γραικός στην περήφανη απάντηση του Αθανάσιου Διάκου προς τους Τούρκους πριν από το μαρτύριό του, όταν του πρότειναν να προσκυνήσει και να συνεργαστεί μαζί τους. Με τη φράση «εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός θε να πεθάνω» ο Διάκος δηλώνει κατηγορηματικά ότι γεννήθηκε και θέλει να παραμείνει Ελληνορθόδοξος και ότι δεν πρόκειται ν’ αλλαξοπιστήσει για να σώσει τη ζωή του. Ας αναφέρω ότι ο Κοραής και οι προεπαναστατικοί (Ρήγας, Χριστόπουλος, κ.ά.) μιλούσαν για το «γένος των Γραικών». Παρ’ όλ’ αυτά στα δημοτικά τραγούδια από τον 16ο αι. και μετά, ήταν προτιμότερο το Έλλην που υιοθέτησαν οι αγωνιστές της Επανάστασης και τελικά επικράτησε επισήμως μετά την απελευθέρωση. Υπενθυμίζω τον γνωστό στίχο από το τραγούδι του Μακρυγιάννη «Ο Ήλιος εβασίλεψε, Έλληνά μου, …», σχολιάζοντας ότι ο στρατηγός δεν επιλέγει να πει “Γραικέ μου”!

Σύμφωνα με τον κ. Μαρωνίτη «υπερβάλλει μάλλον ο Ελύτης όταν αποφαίνεται στο Άξιον Εστί: τη γλώσσα μού έδωσαν ελληνική· / το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου». Δεν ξέρω τι άλλο θα μπορούσε να πει ο Ελύτης ως νεοέλληνας ποιητής: «Τη γλώσσα μού έδωσαν γραικική»; Κάτι τέτοιο θα ήταν κουφό. Ή «Τη διάλεκτο μού έδωσαν αιολική»; Μα όταν γεννήθηκε και μεγάλωσε ο ποιητής δεν υπήρχαν πλέον οι αρχαίες διάλεκτοι. Εκτός αυτών, η επίμαχη φράση του Ελύτη εναρμονίζεται τόσο όμορφα με τον στίχο 1254 από τον Αγαμέμνονα του Αισχύλου (ομιλεί η Κασσάνδρα) «και μην άγαν γ’ Έλλην’ επίσταμαι φάτιν» (μτφρ. «ειλικρινά, κατέχω πολύ καλά την ελληνική γλώσσα»). Ας υπενθυμίσω ακόμη ότι στους κλασικούς Πίνδαρο, Ηρόδοτο, Πλάτωνα, κ.ά. εμφανίζονται κατά κόρον οι λέξεις Έλλην, ελληνικός για όσους είχαν κοινή ελληνική καταγωγή, γλώσσα, θρησκεία κι έθιμα.

Συμφωνώ με την άποψη του ανωτέρω επιφυλλιδογράφου ότι «η γλώσσα μας καθ’ οδόν συνεχώς εξελισσόμενη, υπήρξε και παραμένει πολυώνυμη, ίσως γιατί ο ενικός αριθμός της φαίνεται στενός κορσές». Επίσης, δίκαια ειρωνεύεται την απόλυτη ρήση: «Μόνον όσοι γνωρίζουν Αρχαία Ελληνικά μπορούν να χρησιμοποιούν σωστά την Νεοελληνική Δημοτική»! Αλλά το ειρωνικό του σχόλιο «Όπερ εδει βήξαι», θα ήταν πιο σωστό: «εφ’ ωιπερ έδει βήξαι».

Τέλος, όλ’ αυτά γράφονται για να μη νιώθει ο διαπρεπής ομηριστής μας μοναξιά…

 Δρ. Αλεξάνδρα Ροζοκόκη
Διευθύνουσα του Κέντρου Ερεύνης
της Ελληνικής και Λατινικής Γραμματείας
στην Ακαδημία Αθηνών
ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Ο ΤΡΥΓΟΣ

ΠΙΝΑΚΑΣ :  ΣΟΦΙΑ ΒΛΑΧΟΥ

Η συλλογή των σταφυλιών στο τόπο μας, ο τρύγος,  γίνεται κατά κύριο λόγο το μήνα Σεπτέμβριο και γι’ αυτό το λόγο στη λαϊκή παράδοση ο μήνας λέγεται και Τρυγητής.
Η λέξη τρύγος προέρχεται από το αρχαιοελληνικό τρύξ (γεν. τρυγός), δηλαδή μούστος που απαντάται και ως ρήμα (τρυγώ). Η προέλευση της λέξης είναι ασαφής και ο Μπαμπινιώτης εικάζει πως πρόκειται για όρο του προελληνικού γλωσσικού υποστρώματος.
Από τον αρχαίο όρο προέρχονται και τα τρυγία (ελληνιστικό)= το κατακάθι από τη ζύμωση του μούστου, τρυγητός (τρύγη στα αρχαία ελληνικά) = συγκομιδή καρπών, τρύγημα, τρύγηση, τρυγικό οξύ, και άλλα. Τόσο το ουσιαστικό όσο και το ρήμα  δηλώνουν γενικότερα τη συγκομιδή,  π.χ. «θα τρυγήσουμε το μέλι» και συχνά λαμβάνουν μεταφορική σημασία: «Ο μαύρος κι άχαρος κισσός, τον πόνο του τρυγώ…»(Ιωάννης Γρυπάρης, Ο κισσός).