Το Πάντειο Πανεπιστήμιο έχει μια ιστορία δημιουργικής, ανοδικής πορείας που συνδέθηκε όχι μόνο με την πορεία της Ανωτάτης Παιδείας και την ανάπτυξη των Κοινωνικών Επιστημών στην Ελλάδα, αλλά και με τον ευρύτερα κοινωνικό μετασχηματισμό στη χώρα μας.
Δύο άνθρωποι συνέδεσαν το όνομα τους με τη σύλληψη της ιδέας, την ίδρυση και τα πρώτα βήματα της Σχολής.
Ο ένας ήταν ο Κύπριος Γεώργιος Σ. Φραγκούδης (1869-1939), που καταγόταν από ιστορική οικογένεια της Λεμεσού. Σπούδασε Νομικά στην Αθήνα και Πολιτικές Επιστήμες στο Παρίσι. Κοσμογυρισμένος, μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα δημοσιογραφούσε και πολιτευόταν. Το Δεκέμβριο του 1923 εξελέγη πληρεξούσιος Αθηνών και Πειραιώς. Μέσα στην Εθνοσυνέλευση ήταν αρχηγός ομάδας μεταρρυθμιστών. Εξέδιδε άλλωστε – μαζί με τον Κουτούπη – την εφημερίδα η «Μεταρρύθμισις». Υπήρξε φίλος και συνεργάτης του Ελ. Βενιζέλου και του Γ. Παπανδρέου.
Ο δεύτερος ήταν ο Αλέξανδρος Ι. Πάντος (1888-1930) από ευκατάστατη οικογένεια του Βόλου. Σπούδασε και αυτός Νομικά στην Αθήνα και ύστερα Πολιτικές Επιστήμες στο Παρίσι. Συνέπεσε και οι δυο άνδρες να παρακολουθήσουν – σε διαφορετική όμως ο καθένας εποχή λόγω διαφοράς ηλικίας- μαθήματα στην «Ελευθέρα Σχολή Πολιτικών Επιστημών των Παρισίων». Η Σχολή αυτή, σαν ελεύθερο βήμα επιστημονικής γνώσης και έκφρασης, ασκούσε μεγάλη επιρροή στους διανοούμενους. Ωστόσο, οι δρόμοι των δύο ανδρών δεν διασταυρώθηκαν ποτέ! Είχαν όμως ένα κοινό όραμα. Το όραμα αυτό ήταν η ίδρυση στην Ελλάδα μιας Σχολής Πολιτικών Επιστημών, όπως αυτή του Παρισιού.
Ο πρώτος, ο Φραγκούδης, κάποια στιγμή έκανε το όραμα αυτό έργο ζωής. Ο δεύτερος, ο Πάντος, πεθαίνοντας έδινε την οικονομική δυνατότητα να ολοκληρωθεί το όραμα, αφού άφηνε ολόκληρη σχεδόν την περιουσία του για την ίδρυση στην Ελλάδα «Σχολής Πολιτικών Επιστημών» κατά το σύστημα της «Ελευθέρας Σχολής Πολιτικών Επιστημών των Παρισίων».
Προωθώντας τις μεταρρυθμιστικές του ιδέες, ο Φραγκούδης ίδρυσε το 1924 την Εταιρία «Εκπαιδευτική Αναγέννηση» εντοπίζοντας έτσι στην Εκπαίδευση και μάλιστα στην «Ανωτάτη» το χώρο των αναγκαίων μεταρρυθμιστικών αλλαγών. Όπως επανειλημμένα διακήρυττε: «Εάν είναι αληθές ότι δια της εκπαιδεύσεως και μόνον είναι δυνατόν να αναδημιουργηθή η Ελληνική πατρίς, η ίδρυσις της Σχολής (εννοεί αυτήν που αργότερα έγινε Πάντειος) θα δώση το σύνθημα της εθνικής αναπλάσεως δια της δημιουργίας εστίας μελετών των εθνικών ζητημάτων και βήματος ανωτέρας μεταρρυθμιστικής διδασκαλίας». Για την πραγματοποίηση αυτού του στόχου, ο Γ. Φραγκούδης μέσα από την «Εκπαιδευτική Αναγέννηση» ίδρυσε τη Σχολή Πολιτικών Επιστημών. Φιλοδόξησε να αποτελέσει αυτή για την Ελλάδα ό,τι ήταν η «Ελευθέρα Σχολή Πολιτικών Επιστημών» που υπήρξε εστία ανάπλασης της Γαλλικής Διοίκησης και παγκόσμιας σημασίας Ίδρυμα. Δικαιολογώντας λίγο αργότερα την ίδρυση της, έγραφε: «Με τοιαύτας σκέψεις ιδρύθη η Σχολή των Πολιτικών, Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών, εις την οποίαν θα εδίδασκον άνδρες μεταξύ των αρίστων Ελλήνων και η οποία θα αποβεί ανωτέρα Ακαδημία ηθικής μορφώσεως και αναδημιουργίας».
Στις 2 Ιανουαρίου 1927, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης έθετε τον θεμέλιο λίθο του κεντρικού κτιρίου, που βρίσκεται σήμερα στη λεωφόρο Συγγρού. Δύο πρόεδροι της Ελληνικής Δημοκρατίας υπήρξαν διαπρεπείς καθηγητές της Σχολής: ο Μ. Στασινόπουλος που διετέλεσε και πρώτος Πρύτανης της Σχολής (1952-1958) και ο Κ. Τσάτσος. Και άλλοι βέβαια καθηγητές της αναδείχθηκαν σε ακαδημαϊκούς, ενώ μια πλειάδα απ’ αυτούς κράτησαν κατά καιρούς ή κρατούν ακόμα σημαντικές ηγετικές θέσεις στην πολιτική και γενικά διακρίνονται για τον σημαντικό ρόλο τους στη δημόσια ζωή της χώρας.
Η ανέγερση του πρώτου κτιρίου της δεν στάθηκε εύκολη. Ο Γ. Φραγκούδης για να εξεύρει τα αναγκαία χρήματα έκανε επανειλημμένες εκκλήσεις στο εσωτερικό και εξωτερικό και αναγκάστηκε να ταξιδέψει και ο ίδιος για να πείσει τους ομογενείς της Αμερικής κυρίως, να ενισχύσουν το έργο τους.
Τα μαθήματα αρχίζουν επίσημα στις 18 Νοεμβρίου 1930 με την παρουσία του πρωθυπουργού Ελ. Βενιζέλου. Ο ίδιος φιλοδόξησε να είναι ο πρώτος καθηγητής της Σχολής και υπήρξε ο πρώτος δωρητής της.
Παράλληλα, ο θάνατος και προπαντός η τελευταία βούληση του Αλ. Πάντου, που πέθανε τον Ιούνιο του 1930, ήρθε να βοηθήσει αποφασιστικά. Επιθυμία του ήταν με το κληροδότημα που άφηνε να ιδρυθεί Σχολή Πολιτικών Επιστημών. Χάρη στην πειστικότητα και τον ενθουσιασμό του εμψυχωτή της ιδέας Γ. Φραγκούδη, αλλά και τη διορατικότητα και την ετοιμότητα του Ελ. Βενιζέλου που σαν πρωθυπουργός ήταν εκτελεστής της διαθήκης Πάντου, το κληροδότημα με το κτίριο της «Εκπαιδευτικής Αναγέννησης» συγχωνεύονται το 1931 στην «Πάντειο Σχολή Πολιτικών Επιστημών».
Έτσι το αρχικό όραμα των δύο ανδρών γίνεται πραγματικότητα. Η Πάντειος Σχολή Πολιτικών Επιστημών λειτουργεί ως ΝΠΙΔ και ο πρώτος κανονισμός της ψηφίζεται το 1933. Μ’ αυτόν δημιουργούνται δυο τμήματα: 1) Το Πολιτικό-Ιστορικό, που είχε δέκα τακτικές και έξι έκτακτες έδρες και 2) Το Κοινωνικό-Οικονομικό που είχε εννέα τακτικές και πέντε έκτακτες έδρες. Η φοίτηση προβλέπεται τριετής. Η Σχολή απονέμει πτυχίο και επίσης προβλέπεται και η απονομή διδακτορικού διπλώματος. Ο πλούτος των μαθημάτων και οι διακεκριμένοι καθηγητές που αποτέλεσαν το πρώτο διδακτικό προσωπικό (Αμαντος, Ευελπίδης, Καλλιτσουνάκης, Κεραμόπουλος, Κανελλόπουλος, Κουγέας, Κουτούπης, Λούβαρης, Σγουρίτσας, Σεφεριάδης, Σιδερής, Τσάτσος κ.α. συνέβαλαν στο να καθιερωθεί γρήγορα η Σχολή, το 1936, σαν αυτοτελές Ίδρυμα Ανωτάτης Εκπαίδευσης, ισότιμο προς τα Πανεπιστήμια και τις άλλες Ανώτατες Σχολές.
Το 1937 ανακηρύσσεται σε Ανωτάτη Σχολή Πολιτικών Επιστημών και λειτουργεί ως ΝΠΔΔ. Οι σκοποί της, όπως αναφέρονται συγκεκριμένα, είναι:
Α) Η παροχή ανωτέρας πολιτικής μορφώσεως και η εθνική και πνευματική συγκρότησις ηγετικών στελεχών, με επίγνωσιν της αποστολής και της ευθύνης αυτών, δια την ευημερίαν και πρόοδον εν γένει της Πατρίδος.
Β) Η παρασκευή δημοσίων υπαλλήλων, δια της αναπτύξεως πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών επιστημονικών γνώσεων.
Γ) Η μετεκπαίδευσης των δημοσίων υπαλλήλων καθώς και των πτυχιούχων της Νομικής, οίτινες πρόκειται να διδάξωσι εις τα Γυμνάσια και τα Αστικά Σχολεία «τα Στοιχεία του Δικαίου και της Πολιτικής Οικονομίας»
Δ) Η δι’ εκλαϊκευτικών διαλέξεων, μελετών, συνεργείων ερεύνης και άλλων μορφωτικών μέσων πολιτική του λαού διαπαιδαγώγησις και διαφώτισις επί των κρατικών σκοπών και επιδιώξεων, η συνειδητοποίηση της ανάγκης της πειθαρχίας, της αλληλεγγύης και της συνεργασίας των διαφόρων κοινωνικών τάξεων, η καλλιέργεια του πνεύματος της θυσίας χάριν του γενικού καλού, η τόνωσις του πατριωτικού φρονήματος και η καταπολέμησις του κομματισμού και εν γένει των ατομιστικών και εγωιστικών τάσεων και ιδεών…». Το 1939 η Σχολή μετονομάζεται σε Πάντειο Ανωτάτη Σχολή Πολιτικών Επιστημών και Δημοσίων Υπαλλήλων.
Πάνω σ’ αυτές τις καταστατικές αρχές προσπάθησε να βαδίσει η Σχολή, καθιστώντας έντονη την ύπαρξη της, όχι μόνο στο χώρο των Κοινωνικών Επιστημών αλλά και τον ευρύτερο κοινωνικό χώρο.
Οι δημόσιες συζητήσεις στην Πάντειο για θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος αποτελούν πλέον παράδοση για τη Σχολή, πέρα από τα επιστημονικά συνέδρια που διοργανώνονται σ’ αυτή, σε τακτική σχεδόν βάση.
Αξίζει ν’ αναφέρουμε εδώ, μια από τις πρώτες δημόσιες συζητήσεις, με την οποία η Πάντειος καθιερώθηκε σαν ελεύθερο βήμα έκφρασης ιδεών, όπως την είχαν οραματιστεί οι ιδρυτές της. Πρόκειται για τις περίφημες συζητήσεις για τον κοινοβουλευτισμό που έγιναν στις αίθουσες της στις 15,17,19 και 22 Μαΐου 1932.
Στις συζητήσεις εκείνες έλαβαν μέρος διακεκριμένοι κοινοβουλευτικοί, όπως ο Γ. Παπανδρέου, υπουργός της Παιδείας τότε, και άλλοι διακεκριμένοι επιστήμονες, πολλοί απ’ τους οποίους ήταν ήδη καθηγητές της Σχολής, όπως οι Σβώλος, Σγουρίτσας, θ. Τσάτσος, Κανελλόπουλος, κ.α. καθώς και πολλοί σπουδαστές της.
Δείγμα εξ άλλου των κοινωνικών της ευαισθησιών και του προοδευτικού της χαρακτήρα υπήρξε και η καθιέρωση εξ αρχής απογευματινών και βραδινών ωρών μαθημάτων, ώστε να μπορούν να τα παρακολουθούν οι εργαζόμενοι. Επίσης μπορούσαν να γραφτούν και γυναίκες στη Σχολή, ενώ προβλεπόταν απ’ τον κανονισμό ακόμα και η οργάνωση των σπουδαστών σε σύλλογο. Οι σπουδαστές τον πρώτο χρόνο λειτουργίας της ήταν 205. Με τον Ν.540/43 η Σχολή ανακτά το παλιό της όνομα Πάντειος Ανωτάτη Σχολή Πολιτικών Επιστημών, με το οποίο λειτούργησε μέχρι το 1989 και αποκτά το δικαίωμα να απονέμει διδακτορικό δίπλωμα. Με τον ίδιο νόμο στην Σχολή ιδρύεται «Τμήμα μορφώσεως δημοσιογράφων σκοπόν έχον την προπαρασκευήν δια το δημοσιογραφικόν επάγγελμα και την μετεκπαίδευσην των ήδη εργαζομένων δημοσιογράφων». Τα της λειτουργίας του Τμήματος θα ρυθμίζονταν με ειδικό Διάταγμα, το οποίο όμως δεν εξεδόθη. Από το 1951 εισάγεται η παραδοσιακή Πανεπιστημιακή οργάνωση στη Σχολή. Το Διοικητικό Συμβούλιο αντικαθίσταται από τον Πρύτανη, τη Σύγκλητο και τη Γενική Συνέλευση των Καθηγητών της Σχολής Το 1963 η φοίτηση ορίζεται τετραετής και τα Τμήματα της Σχολής ονομάζονται: Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης.
Μετά την αναδιάρθρωση της ανωτάτης εκπαίδευσης με την εφαρμογή του Ν.1268/82 η Σχολή κατατέμνεται, το 1983, σε τρία Τμήματα (Π.Δ.462/83). Αυτά είναι: α) το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σπουδών, β) το Τμήμα της Δημόσιας Διοίκησης και γ) το Τμήμα Κοινωνιολογίας.
Από το 1989, σύμφωνα με το Π.Δ.377/89 μετονομάστηκε σε Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών και περιελάμβανε τα ακόλουθα Τμήματα:
Α) Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σπουδών
Β) Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης
Γ) Τμήμα Κοινωνιολογίας
Δ) Τμήμα Αστικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης
Ε) Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας
ΣΤ) Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης
Ζ) Τμήμα Ψυχολογίας
Η) Γενικό Τμήμα Δικαίου
Στη συνέχεια το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σπουδών, κατατμήθηκε στα Τμήματα:
Α) Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας Β) Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών ενώ το Τμήμα Αστικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης μετονομάσθηκε σε Τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης μετονομάσθηκε σε Τμήμα Επικοινωνίας Μέσων και Πολιτισμού.
Σήμερα το Πάντειο Πανεπιστήμιο περιλαμβάνει δέκα (10) Τμήματα:
Α) Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, Β) Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, Γ) Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης, Δ) Τμήμα Κοινωνιολογίας, Ε) Τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης, ΣΤ) Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής, Ζ) Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Η) Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού, Θ) Τμήμα Ψυχολογίας, Ι) Γενικό Τμήμα Δικαίου.
www.panteion.gr/24grammata.com/ εκπαίδευση
