Μαρτυριες Ιστορικων Πηγών και Αρχαιολογικων Ευρηματων για μια μορφη «Βιολογικου» Πολεμου με τη χρηση των Μελισσων στο Βυζαντιο*

Σοφια Γερμανιδου

Η μετατροπή των έμβιων όντων της Φύσης σε καθοδηγούμενα πολεμικά μέσα δεν αποτέλεσε ασφαλώς ανακάλυψη του Μεσαίωνα, αλλά επινόηση χρόνων πολύ προγενέστερων -αντίθετα από ό,τι πιστεύεται ευρέως. Μυθολογικές αφηγήσεις, βιβλικές περιγραφές, ακόμα και ιστορικά γεγονότα αποκαλύπτουν, σε διαπολιτισμικό και διαχρονικό επίπεδο, ότι ο «βιολογικός» πόλεμος1 δεν απαιτούσε προηγμένο τεχνολογικό εξοπλισμό ή εξειδικευμένη επιστημονική γνώση, παρά μόνο ιδιοφυή έμπνευση και αδίστακτη εκτέλεση. Η εκμετάλλευση των φυσικών δυνάμεων των ζώων μπορεί να μην εξασφάλιζε το άμεσο αποτέλεσμα των καθιερωμένων πολεμικών τακτικών, αλλά μεγιστοποιούσε τα δεινά του αντιπάλου πολύ περισσότερο από τις συμβατικές μεθόδους τόσο στο επίπεδο της σωματικής καταπόνησης όσο, κυρίως, της ad hoc κάμψης του ηθικού και της ψυχολογικής επιβάρυνσης.

* Η συγγραφέας ευχαριστεί θερμά τους δύο ανώνυμους κριτές του κειμένου οι οποίοι συνέβαλαν με ουσιαστικό τρόπο στη βελτίωση του περιεχομένου του. Η μελέτη δεν θα μπορούσε να ολοκληρωθεί και άρτια να παρουσιαστεί χωρίς τη συνδρομή του κ. Ηλ. Αναγνωστάκη, ο οποίος προσέφερε αφειδώς γνώσεις, βιβλιογραφία και χρήσιμες παρατηρήσεις.

1. Το θέμα πραγματεύεται διεξοδικά η A. Mayor, Greek Fire, Poison Arrows and Scorpion Bombs (α΄ έκδοση 2003, ανατύπωση 2009) [=Υγρόν πυρ, δηλητηριώδη βέλη και σκορπιοί-βόμβες, μετ. Α. Γρηγοριάδου, Αθήνα 2006, 27-50]. Επίσης, M. Grmek, Les ruses de guerre biologiques dans l’Antiquité, RÉG 92(1979), 139-163. Φ. ΡήγαςΧημικά και βιολογικά όπλα στην Αρχαιότητα, 2o Διεθνές Συνέδριο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας, Αθήνα 2006, 679-685. Γ. Μαυροφρύδης, Οι μέλισσες στον πόλεμο, Μελισσοκομική Επιθεώρηση 22(4), (2008), 233-238.

MORE