Τις βραχείες λίστες για τα βραβεία Διηγήματος-Νουβέλας, Μυθιστορήματος, Ποίησης, Δοκιμίου-Κριτικής, Πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα, Χρονικού-Μαρτυρίας, καθώς και τις αντίστοιχες λίστες για τα βραβεία Λογοτεχνικής Μετάφρασης (έργου ξένης λογοτεχνίας στα ελληνικά και ενδογλωσσικής μετάφρασης) ανακοινώνει το Υπουργείο Πολιτισμού σύμφωνα με την εφαρμογή της νέας νομοθεσίας.
Οι βραχείες λίστες συνοδεύονται από Έκθεση των Επιτροπών, από την οποία προκύπτει το σκεπτικό τους.
Στο αμέσως προσεχές χρονικό διάστημα, μόλις ολοκληρωθούν οι σχετικές εργασίες των αρμοδίων επιτροπών, θα επαναληφθεί η ίδια διαδικασία για τα βραβεία παιδικού λογοτεχνικού βιβλίου και μετάφρασης ελληνικής λογοτεχνίας σε ξένη γλώσσα.
Α. ΚΡΑΤΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
ΔΙΗΓΗΜΑ-ΝΟΥΒΕΛΑ
1. Θανάσης Βαλτινόςγια το έργο του «Ο τελευταίος Βαρλάμης», εκδόσεις Εστία.
2. Μιχάλης Γκανάς για το έργο του «Γυναικών : Μικρές και πολύ μικρές ιστορίες», εκδόσεις Μελάνι.
4. Αχιλλέας Κυριακίδης για το έργο του «Κωμωδία», εκδόσεις Πόλις.
5. Βάσω Νικολοπούλου για το έργο της «Βασιλική», εκδόσεις Πόλις.
6. Χρήστος Οικονόμου για το έργο του «Κάτι θα γίνει, θα δεις», εκδόσεις Πόλις.
7. Ελεωνόρα Σταθοπούλου για το έργο της «Καλό αίμα, κακό αίμα», εκδόσεις Εστία.
ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
1. Κώστας Ακρίβοςγια το έργο του «Ποιος θυμάται τον Αλφόνς», εκδόσεις Μεταίχμιο.
2. Θεόδωρος Γρηγοριάδης για το έργο του «Ο παλαιστής και ο δερβίσης», εκδόσεις Πατάκη.
3. Μάρω Δούκα για το έργο της «Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ», εκδόσεις Πατάκη.
4. Ιωάννα Καρυστιάνη για το έργο της «Τα σακιά», εκδόσεις Καστανιώτη.
5. Θωμάς Κοροβίνης για το έργο του «Ο γύρος του θανάτου», εκδόσεις Άγρα.
6. Γιάννης Μακριδάκης για το έργο του «Ήλιος με δόντια», εκδόσεις Εστία.
7. Αμάντα Μιχαλοπούλου για το έργο της «Πώς να κρυφτείς», εκδόσεις Καστανιώτη.
ΠΟΙΗΣΗ
1. Νάσος Βαγενάς για το έργο του «Στη Νήσο των Μακάρων», εκδόσεις Κέδρος.
2. Γιώργος Βέης για το έργο του «Μετάξι στον κήπο», εκδόσεις Ύψιλον.
3. Γιάννης Κοντός για το έργο του «Η στάθμη του σώματος», εκδόσεις Μεταίχμιο.
4. Χριστόφορος Λιοντάκης για το έργο του «Στο τέρμα της πλάνης», εκδόσεις Καστανιώτη.
5. Γιώργος Μαρκόπουλος για το έργο του «Κρυφός κυνηγός», εκδόσεις Κέδρος.
6. Θανάσης Μαρκόπουλος για το έργο του «Μικρές ανάσες», εκδόσεις Μελάνι.
7. Κώστας Μαυρουδής για το έργο του «Τέσσερις εποχές», εκδόσεις Κέδρος.
8. Αργύρης Χιόνης για το έργο του «Ό,τι περιγράφω με περιγράφει –Ποίηση δωματίου», εκδόσεις Γαβριηλίδης.
ΔΟΚΙΜΙΟ-ΚΡΙΤΙΚΗ
1. Στέση Αθήνη για το έργο της «Όψεις της νεοελληνικής αφηγηματικής πεζογραφίας, 1700-1830», εκδόσεις Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Ε.Ι.Ε.) Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών.
2. Βενετία Αποστολίδου για το έργο της «Τραύμα και μνήμη – : Η πεζογραφία των πολιτικών προσφύγων», εκδόσεις Πόλις
3. Δημήτρης Αρβανιτάκης για το έργο του «Στο δρόμο για τις Πατρίδες – : Η Ape italiana a Londra, ο Ανδρέας Κάλβος, η ιστορία», εκδόσεις Μουσείο Μπενάκη.
4. Γεωργία Γκότση για το έργο της «\”Η διεθνοποίησις της φαντασίας\” – : Σχέσεις της ελληνικής με τις ξένες λογοτεχνίες τον 19ο αιώνα», εκδόσεις Gutenberg.
5. Aλέξης Ζήρας για το έργο του «Όψεις της κυπριακής πεζογραφίας 1900-2000», εκδόσεις Πάπυρος Εκδοτικός Οργανισμός Αίπεια.
6. Σάββας Μιχαήλ για το έργο του «Γκόλεμ ή περί υποκειμένου και άλλων φαντασμάτων», εκδόσεις Άγρα.
7. Τζίνα Πολίτη για το έργο της «Η δοκιμασία της ανάγνωσης», εκδόσεις Άγρα.
ΠΡΩΤΟΕΜΦΑΝΙΖΟΜΕΝΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
1. Mιχάλης Γεννάρης για το έργο του «Πρίγκιπες και δολοφόνοι», εκδόσεις Ίνδικτος.
2. Ανέστης Μελιδώνης για το έργο του «Αστέρια από χαρτί», εκδόσεις Γαβριηλίδης.
3. Στέφανος Παπαδημητρίου για το έργο του «Δυσλεκτικό στόμα δίγλωσσων τεράτων», εκδόσεις Ηριδανός.
4. Θοδωρής Ρακόπουλος για το έργο του «Φαγιούμ», εκδόσεις Μανδραγόρας.
5. Γιάννης Χριστοδούλου για το έργο του «Επί ματαίω», εκδόσεις Γαβριηλίδης.
ΧΡΟΝΙΚΟ-ΜΑΡΤΥΡΙΑ
- Γεράσιμος Αλεξάτος για το έργο του «Οι Έλληνες του Γκαίρλιτς 1916-1919», εκδόσεις Αφοί Κυριακίδη.
- Γιώργος Χ. Θεοχάρης για το έργο του «Δίστομο – : 10 Ιουνίου 1944 – Το ολοκαύτωμα», εκδόσεις Σύγχρονη Έκφραση.
- Αθηνά Κακούρη για το έργο της «Με τα χέρια σταυρωμένα…», εκδόσεις Πατάκη.Καρίνα Λάμψα [και] Ιακώβ Σιμπή για το έργο «Η ζωή απ\’ την αρχή – : Η μετανάστευση των Ελλήνων Εβραίων στην Παλαιστίνη (1945-1948)», εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
- Μαίρη Μικέ για το έργο «Αλληλογραφία Νίκου Καββαδία – Μ. Καραγάτση», εκδόσεις Άγρα.
- Νίκος Μπίστης για το έργο του «Προχωρώντας και αναθεωρώντας», εκδόσεις Πόλις.
- Φώτης Τερζάκης για το έργο του «Η αυλακιά του Ρεμπώ – : Τρία ταξίδια», εκδόσεις Πανοπτικόν.
Β. ΚΡΑΤΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ
Τη Δευτέρα 5.12.2011, στη συνεδρίαση της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνικής Μετάφρασης (2010) καταρτίστηκαν οι «βραχείες λίστες»: α) για το βραβείο μετάφρασης έργου ξένης λογοτεχνίας στην ελληνική γλώσσα και β) για το βραβείο απόδοσης έργου της αρχαίας ελληνικής γραμματείας στα νέα ελληνικά. Η κατάρτιση της «βραχείας λίστας» για το βραβείο μετάφρασης έργου της ελληνικής λογοτεχνίας σε ξένη γλώσσα θα πραγματοποιηθεί σε προσεχή συνεδρίαση της Επιτροπής.
α) Βραχεία λίστα για τη μετάφραση έργου ξένης λογοτεχνίας στα ελληνικά (κατά πλειοψηφία)
Σημείωση: Τα έργα παρατίθενται βάσει του αριθμού των ψήφων που συγκέντρωσαν (στις περιπτώσεις ισοψηφίας ακολουθείται αλφαβητική σειρά, βάσει του τίτλου του βιβλίου).
1. Τζαν Μόρις, Βενετία, μετάφραση Άρης Μπερλής, Πάπυρος
2. Εντμόν και Ζυλ ντε Γκονκούρ, Ζερμινί Λασερτέ, μετάφραση Έφη Κορομηλά, Νεφέλη
3. Χέρτα Μύλερ, Ο άγγελος της πείνας, μετάφραση Γιώτα Λαγουδάκου, Καστανιώτης
4. Μίλαν Κούντερα, Η συνάντηση, μετάφραση Γιάννης Η. Χάρης, Εστία
5. Στεφάν Μαλλαρμέ, Ίγκιτουρ ή η τρέλα του Ελμπενόν / Μια ζαριά ποτέ δεν θα καταργήσει το τυχαίο, μετάφραση Μαρία Ευσταθιάδη, Γαβριηλίδης
6. Φρανσουά Βιγιόν, Μπαλλάντες και άλλα ποιήματα, μετάφραση Μαρία Υψηλάντη, στιγμή
7. Ντ. Χ. Λώρενς, Quetzalcoatl. Το πλουμιστό ερπετό, μετάφραση Γιώργος Μπλάνας, Νεφέλη
8. Κάρλος Φουέντες, Η ήσυχη συνείδηση, μετάφραση Αμαλία Ρούβαλη, Τυπωθήτω
9. Ρίτσαρντ Φορντ, Η χώρα όπως είναι, μετάφραση Σπύρος Τσούγκος, Πατάκης
β) Βραχεία λίστα για την απόδοση έργου της αρχαίας ελληνικής γραμματείας στα νέα ελληνικά (ομόφωνα)
1. Αισχύλου Προμηθέας Δεσμώτης, μετάφραση Ε. Βαροπούλου, Νεφέλη
2. Ευριπίδη Ορέστης, μετάφραση Σ. Πασχάλης, Νεφέλη
3. Ομήρου Ιλιάς, μετάφραση Δ. Ν. Μαρωνίτης, Άγρα
Υπενθυμίζεται ότι η σύνθεση των αρμοδίων επιτροπών έχει ως εξής:
1. Επιτροπή Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας
Νίκος Δαββέτας, Κριτικός Λογοτεχνίας και Συγγραφέας, ως Πρόεδρος
Λίζυ Τσιριμώκου, Καθηγήτρια του Α.Π.Θ., ως Αντιπρόεδρος
Χρήστος Αστερίου, Συγγραφέας
Άννα Καρακατσούλη, Επίκ. Καθηγήτρια του Ε.Κ.Π.Α.
Δημήτρης Καργιώτης, Επίκ. Καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Τίνα Μανδηλαρά, Κριτικός Λογοτεχνίας
Ανδρέας Μήτσου, Συγγραφέας
Δημήτρης Μίγγας, Συγγραφέας
Λίνα Πανταλέων, Κριτικός Λογοτεχνίας
2. Επιτροπή Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνικής Μετάφρασης
Τάκης Καγιαλής, Αναπλ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ως Πρόεδρος
Τιτίκα Δημητρούλια, Κριτικός Λογοτεχνίας, Επικ. Καθηγήτρια Α.Π.Θ., ως Αντιπρόεδρος
Αναστασία Αντωνοπούλου, Αναπλ. Καθηγήτρια Ε.Κ.Π.Α.
Μάρθα Βασιλειάδη, Λέκτωρ Α.Π.Θ.
Αθηνά Δημητριάδου, Μεταφράστρια
Τόνια Κοβαλένκο, Μεταφράστρια και Ποιήτρια
Αλεξάνδρα Λιανέρη, Επίκ. Καθηγήτρια Α.Π.Θ.
Αργυρώ Μαντόγλου, Κριτικός Λογοτεχνίας και Μεταφράστρια
Μαρία Παπαδήμα, Αναπλ. Καθηγήτρια Ε.Κ.Π.Α.
Ι. ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ 2010
Η Επιτροπή Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας δίνει σήμερα στην δημοσιότητα, ταυτόχρονα με τις βραχείες λίστες για το έτος 2010, την έκθεσή της για τις τάσεις της λογοτεχνικής παραγωγής και τη στάθμη των λογοτεχνικών έργων της υπό κρίση περιόδου (2010). Στην έκθεση περιλαμβάνεται η συνολική, αιτιολογημένη γνώμη της επιτροπής για κάθε λογοτεχνικό είδος. Οι επιμέρους απόψεις των μελών θα δημοσιοποιηθούν, για ευνόητους λόγους, αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία των βραβείων.
Διήγημα
Εύχυμο, μεστό και εξόχως ενδιαφέρον, τόσο από πλευράς στόχευσης και προθέσεων όσο και από πλευράς του «απτού» αποτελέσματος, το διήγημα φαίνεται πως αποτελεί την αιχμή του δόρατος της ελληνικής λογοτεχνίας για το έτος 2010, συνεχίζοντας μια, έτσι κι αλλιώς, μακρά παράδοση με λίγες μόνο μέτριες χρονικές παρενθέσεις. Η ποιότητα των βιβλίων από τα οποία έγινε η τελική επιλογή των επτά προκριθέντων συλλογών και αφηγημάτων έκανε ακόμη δυσκολότερη την τελική ψήφο της επιτροπής, η οποία κλήθηκε να επιλέξει από ένα πλήθος αξιανάγνωστων τίτλων και να τα συστήσει, ανεπιφύλακτα ωστόσο, στο αναγνωστικό κοινό. Θα πρέπει να είναι αυτονόητο πως η απόσταση που μας χωρίζει από την πρώτη κυκλοφορία αυτών των βιβλίων (πρόκειται για τίτλους της περσινής εκδοτικής παραγωγής) όχι μόνο δεν αναιρεί τη σπουδαιότητά τους, αλλά αποδεικνύει πως η πραγματικά καλή λογοτεχνία δεν είναι αναλώσιμη με την τρέχουσα, αγοραία έννοια, αλλά αποτελεί μια σταθερή αξία που μόνο να κερδίσει έχει από την αναμέτρησή της με τον χρόνο.
Είναι ευτυχές γεγονός ότι στην τελική επτάδα συμπεριλαμβάνονται συγγραφείς διαφορετικών ηλικιών και σχολών, με ξεχωριστά θεματικά ενδιαφέροντα και άλλους συγγραφικούς σκοπούς ο καθένας, κάποιοι με το πρώτο ή δεύτερο τους βιβλίο και κάποιοι με καταθέσεις της ωριμότητάς τους. Κοινωνικοί και αισθητικοί προβληματισμοί, αναζητήσεις στην ελληνική παράδοση και στην ευρωπαϊκή νεωτερικότητα βρίσκουν εδώ τη λογοτεχνική τους πραγμάτωση, προσφέροντας στον αναγνώστη μια δελεαστική παλέτα ποικιλόμορφων αφηγήσεων.
Ποίηση
Όσον αφορά την ποίηση, η εκδοτική παραγωγή το 2010 δεν φαίνεται να επηρεάζεται από την οικονομική κρίση. Η ποίηση εξακολουθεί να υπερτερεί σε τίτλους των άλλων λογοτεχνικών ειδών. Αυτή όμως η πληθώρα των ποιητικών συλλογών δεν συνδυάζεται με την ποιητική ένταση και την «καινοτομία» που θα προσδοκούσαμε.
Και το 2010, οι εκπρόσωποι της πρώτης και δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς, με ελάχιστες εξαιρέσεις, περιορίστηκαν στην έκδοση συγκεντρωτικών καταθέσεων ή επανεκδόσεων, ως εκ τούτου «κορμός» της ποίησης που γράφεται σήμερα στον τόπο μας παραμένει η γενιά του 70, με όλα τα θετικά και τα αρνητικά χαρακτηριστικά που συνόδευσαν την εμφάνιση και την καθιέρωσή της.
Την πρωτοκαθεδρία της δεν μπόρεσαν να αμφισβητήσουν οι νεότερες γενιές, παρά την έντονη παρουσία τους, τόσο εκδοτικά, όσο και στο Διαδίκτυο. Από τις συλλογές των νέων ποιητών, ως επί το πλείστον πρωτοεμφανιζόμενων, επισημαίνουμε την απουσία πειθαρχημένης έκφρασης, και τη διάχυτη αίσθηση της «ποιητικότητας» ή της «ποιητικής πόζας», που τους εμποδίζει να ανακαλύψουν και να προβάλουν τη δική τους φωνή. (Οι λιγοστές εξαιρέσεις δεν μπορούν να μας οδηγήσουν σε ασφαλή συμπεράσματα).
Στη βραχεία λίστα για το 2010 και οι οκτώ υποψήφιοι είναι επίλεκτα μέλη της γενιάς του 70, με μακρόχρονη θητεία στα Γράμματα. Στην πλειονότητα των συλλογών τους διακρίνουμε άρτια καλλιτεχνική επεξεργασία του υλικού και επαρκή δραματική εξέλιξη, χωρίς να αποφεύγεται σε κάποιες περιπτώσεις μια κατάχρηση, ή μάλλον, μια ρητορεία των εικόνων.
Μυθιστόρημα
«Ζει άραγε κανείς, όταν ζουν οι άλλοι;» αναρωτιόταν ο Γκαίτε στο Δυτικοανατολικό Ντιβάνι, θέτοντας μέσα από ένα ρητορικό ερώτημα το ζήτημα της καθολικότητας του συγγραφικού κόσμου. Ήταν οι εποχές της απόλυτης κατίσχυσης του μυθιστορήματος και των «κόσμων» που έπλαθε η εκάστοτε καθεστηκυία πένα. Σήμερα, όμως, με την αποσπασματικότητα του λόγου, την προϊούσα ανάπτυξη του ίντερνετ και των κειμένων «αιφνιδιασμού», το μυθιστόρημα παγκοσμίως απομακρύνεται όλο και περισσότερο από τον αμιγώς μυθοπλαστικό του χαρακτήρα. Το μυθιστόρημα-ντοκουμέντο δεν συνιστά πλέον μια αμερικανική κατάκτηση (Ντος Πάσος, Καπότε, Μίλλερ), ούτε ίδιον κάποιων δικών μας μυθιστοριογράφων (βλ. Βασίλη Βασιλικό), αλλά μια γενικότερη τάση που παρατηρείται τα τελευταία δυο χρόνια σε ιδιαίτερη άνθηση σε ολόκληρο τον κόσμο (για το φαινόμενο αυτό έχει μιλήσει εκτενώς και όχι μόνο στο επίμετρο του «Κοιμητηρίου της Πράγας» ο Ουμπέρτο Έκο). Τα περισσότερα από τα επιλεχθέντα βιβλία της μικρής λίστας αποδεικνύουν ότι το συγκεκριμένο είδος του μυθιστορήματος-ντοκουμέντου έχει συνεπάρει και τους Έλληνες συγγραφείς. Ως εκ τούτου, ο παράδοξος συγκερασμός μυθοπλασίας με πραγματικά πρόσωπα ή γεγονότα αναδεικνύει ένα νέο, άκρως ενδιαφέρον πεδίο ανάπτυξης μυθοπλαστικού λόγου και στην ελληνική παραγωγή. Επιπλέον το νέο αυτό πρωτότυπο είδος μας κάνει να επανεξετάσουμε τους συγγραφικούς «κόσμους» γνωστών Ελλήνων λογοτεχνών οι οποίοι τόλμησαν να πειραματιστούν ταυτόχρονα με τη δημοσιογραφική έρευνα, το ιστορικό ντοκουμέντο και την εξέταση ετερόκλητων μορφών λόγου. Μάλιστα, το αποτέλεσμα είναι σε γενικότερες γραμμές ικανοποιητικό, αλλά για τους ίδιους ακριβώς λόγους κάπως αμήχανο όσον αφορά το επίπεδο της αμιγούς μυθοπλασίας. Ως εκ τούτου είναι κάπως δύσκολο να μιλήσουμε για το πραγματικό «μεγάλο» μυθιστόρημα -όσο αμφισβητούμενος κι αν είναι αυτός ο όρος που υπάγεται στις λογικές του λογοτεχνικού Κανόνα- αλλά και για ένα έργο που να ξεχωρίζει πραγματικά από τα υπόλοιπα.
Δοκίμιο
Το 2010 υπήρξε γόνιμη χρονιά για τον έντεχνο λόγο του δοκιμίου. Τόσο σε ποσότητα όσο και σε ποιότητα τα κριτικά, φιλολογικά, γραμματολογικά, ερμηνευτικά ή συγκριτολογικά μελετήματα έκαναν αισθητή την παρουσία τους. Με πλούσια θεματική και αξιοσημείωτο μεθοδολογικό εύρος, η δοκιμιακή παραγωγή κάλυψε ποικίλους τομείς της νεότερης και παλαιότερης γραμματείας, του κόσμου των ιδεών και των αισθητικών ή θεωρητικών ζητημάτων.
Ελεύθερο ή εξειδικευμένο, το δοκίμιο του 2010 προώθησε σημαντικά την κριτική γραφή, αναδεικνύοντας νέα ονόματα και προσεπικυρώνοντας τη δεινότητα ήδη καθιερωμένων συγγραφέων.
Υπογραμμίζουμε επίσης την αισθητική αρτιότητα των περισσότερων εκδόσεων, τις υψηλές τυποτεχνικές προδιαγραφές, ως ευοίωνο σημάδι ποιοτικής μέριμνας αλλά και δυναμικής αντίστασης ενόψει της κρίσιμης οικονομικής συγκυρίας.
Χρονικό – Μαρτυρία
Το «Χρονικό – Μαρτυρία» είναι μια πολυσυλλεκτική κατηγορία που συγκεντρώνει προσωπικές αναμνήσεις, ημερολογιακές καταγραφές, λαογραφικού χαρακτήρα παρουσιάσεις ιστορικών μορφών, επαγγελματικών ομάδων, εθίμων και παραδόσεων τοπικής συχνά εμβέλειας, αλληλογραφίες λογοτεχνών, αυτοβιογραφικούς απολογισμούς, οδοιπορικά και ταξιδιωτικές εντυπώσεις, εκδόσεις ιστορικών τεκμηρίων και αρχειακού υλικού, βιογραφίες προσωπικοτήτων από όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής, σχολιασμένα φωτογραφικά λευκώματα. Μπορεί να αποτελούν άμεση, πρωτοπρόσωπη αφήγηση, καταγραφή από κάποιον τρίτο της προφορικής μαρτυρίας του πρωταγωνιστή της «μικρής ιστορίας» ή συλλογή ντοκουμέντων για κάποιο, δραματικό συνήθως, ιστορικό γεγονός. Επίσης, οι συγγραφείς τους είναι ενίοτε άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών, έμπειροι στον γραπτό λόγο, γεγονός που αντανακλά στην ποιότητα της αφήγησης, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις έχουμε να κάνουμε με αυθόρμητες καταγραφές από συγκινησιακά φορτισμένους μάρτυρες που πολύ συχνά, με την αμεσότητά τους, κατορθώνουν να μεταδώσουν στον αναγνώστη το αυθεντικό συναίσθημα του πρωταγωνιστή.
Η ποικιλομορφία των βιβλίων που χαρακτηρίζονται από την Εθνική Βιβλιοθήκη «Χρονικά» και «Μαρτυρίες» δεν διευκολύνει την συναγωγή γενικών συμπερασμάτων ως προς την ποιότητα ή τη συνολική στάθμη της εκδοτικής παραγωγής, η οποία, για το έτος 2010, περιλαμβάνει 311 τίτλους αυτής της κατηγορίας. Διαπιστώνεται, ωστόσο, ότι την περασμένη χρονιά εκδόθηκαν αρκετά αξιοσημείωτα έργα με εύλογη υπογράμμιση των δραματικών στιγμών της νεότερης ιστορίας όπως ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και η περίοδος της Κατοχής και του Εμφυλίου ή η εμπειρία της μετανάστευσης. Σημειώνουμε την έμφαση στο Ολοκαύτωμα αλλά και την φευγαλέα μόνο καταγραφή βιωμάτων και μαρτυριών από την πιο πρόσφατη περίοδο της Δικτατορίας, πιθανότατα ακριβώς επειδή είναι ακόμη τόσο πρόσφατη. Διαβάσαμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον μαρτυρίες με σαφείς λογοτεχνικές αρετές, που αφορούν είτε κρίσιμες ώρες της εθνικής μας ιστορίας είτε προσωπικές διαδρομές καθημερινού βίου. Επισημάναμε επίσης σημαίνουσες συλλογές τεκμηρίων για ιστορικά γεγονότα που, χωρίς να είναι έργο επαγγελματιών ιστορικών, αποτελούν ουσιαστική συμβολή στη διαφύλαξη της συλλογικής μνήμης. Θεωρούμε συνεπώς ότι, δεδομένου ότι οι τίτλοι αυτής της κατηγορίας, στην πλειονότητά τους αποτελούν βιωματικές καταθέσεις και «πάρεργα» των συγγραφέων τους, η γενική αποτίμηση του επιπέδου των έργων θα πρέπει να είναι θετική, συνεκτιμώντας παράλληλα τον χαρακτήρα της πρωτογενούς πηγής που τα διακρίνει.
Πρωτοεμφανιζόμενοι δημιουργοί
Είναι οπωσδήποτε δύσκολο και ίσως επίφοβο να απονέμεται ένα Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας σε πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς με την προϋπόθεση του ηλικιακού ορίου των 35 ετών. Τα περιθώρια επιλογής αναγκαστικά αμβλύνονται, με αποτέλεσμα να αποκλείονται αξιόλογα έργα συγγραφέων μεγαλύτερων ηλικιακά, αλλά δεν έγκειται ακριβώς εδώ η δυσκολία απονομής του συγκεκριμένου βραβείου. Ειδικά όσον αφορά τα Κρατικά Βραβεία η ηλικία δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ούτε σαν προνόμιο ούτε σαν μειονεξία. Το σημαντικότερο ζήτημα που προκύπτει είναι κατά πόσον ένας νεαρός συγγραφέας μπορεί να αξιοποιήσει με νηφαλιότητα και ωριμότητα αυτή την ξεχωριστή επιβράβευση, η οποία ενδέχεται να τον η οποία ενδέχεται να τον οδηγήσει στην υπερτίμηση του ταλέντου του και να αποβεί ίσως ανασχετική για την εξέλιξη της λογοτεχνικής του δουλειάς. Ωστόσο, ο προαναφερθείς κίνδυνος δεν στερεί τίποτα από την αξία των πέντε επιλεγμένων βιβλίων, τα οποία αποκαλύπτουν τη δυναμική των συγκεκριμένων πρωτοεμφανιζόμενων συγγραφέων. Οι δύο υποψήφιοι ποιητές και οι τρεις πεζογράφοι δοκιμάζονται στις σελίδες τους με πρωτότυπες συλλήψεις και αρθρώνουν έναν γοητευτικό λόγο που μαρτυρά τη δύναμη της γραφής τους. Μολονότι όλοι τους, άλλοι λιγότερο και άλλοι περισσότερο, υποπίπτουν σε τεχνικές αδεξιότητες, αναπόφευκτες στην παρθενική συγγραφική κατάθεση, διαθέτουν τα εφόδια για να αποτελέσουν στο μέλλον υπολογίσιμες φωνές της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Τα βιβλία τους, αφετηρία αυτής της κατά πάσα πιθανότητα ευοίωνης πορείας, αξίζουν όχι μόνο τη διάκριση, αλλά και την αμέριστη προσοχή μας.
ΙΙ. ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ
Τη Δευτέρα 5.12.2011, στη συνεδρίαση της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνικής Μετάφρασης καταρτίστηκαν οι «βραχείες λίστες» (2010): α) για το βραβείο μετάφρασης έργου ξένης λογοτεχνίας στην ελληνική γλώσσα και β) για το βραβείο απόδοσης έργου της αρχαίας ελληνικής γραμματείας στα νέα ελληνικά. Η κατάρτιση της «βραχείας λίστας» για το βραβείο μετάφρασης έργου της ελληνικής λογοτεχνίας σε ξένη γλώσσα θα πραγματοποιηθεί σε προσεχή συνεδρίαση της Επιτροπής.
α) Βραχεία λίστα για τη μετάφραση έργου ξένης λογοτεχνίας στα ελληνικά (κατά πλειοψηφία)
Σημείωση: Τα έργα παρατίθενται βάσει του αριθμού των ψήφων που συγκέντρωσαν (στις περιπτώσεις ισοψηφίας ακολουθείται αλφαβητική σειρά, βάσει του τίτλου του βιβλίου).
1. Τζαν Μόρις, Βενετία, μετάφραση Άρης Μπερλής, Πάπυρος
2. Εντμόν και Ζυλ ντε Γκονκούρ, Ζερμινί Λασερτέ, μετάφραση Έφη Κορομηλά, Νεφέλη
3. Χέρτα Μύλερ, Ο άγγελος της πείνας, μετάφραση Γιώτα Λαγουδάκου, Καστανιώτης
4. Μίλαν Κούντερα, Η συνάντηση, μετάφραση Γιάννης Η. Χάρης, Εστία
5. Στεφάν Μαλλαρμέ, Ίγκιτουρ ή η τρέλα του Ελμπενόν / Μια ζαριά ποτέ δεν θα καταργήσει το τυχαίο, μετάφραση Μαρία Ευσταθιάδη, Γαβριηλίδης
6. Φρανσουά Βιγιόν, Μπαλλάντες και άλλα ποιήματα, μετάφραση Μαρία Υψηλάντη, στιγμή
7. Ντ. Χ. Λώρενς, Quetzalcoatl. Το πλουμιστό ερπετό, μετάφραση Γιώργος Μπλάνας, Νεφέλη
8. Κάρλος Φουέντες, Η ήσυχη συνείδηση, μετάφραση Αμαλία Ρούβαλη, Τυπωθήτω
9. Ρίτσαρντ Φορντ, Η χώρα όπως είναι, μετάφραση Σπύρος Τσούγκος, Πατάκης
β) Βραχεία λίστα για την απόδοση έργου της αρχαίας ελληνικής γραμματείας στα νέα ελληνικά (ομόφωνα)
4. Αισχύλου Προμηθέας Δεσμώτης, μετάφραση Ε. Βαροπούλου, Νεφέλη
5. Ευριπίδη Ορέστης, μετάφραση Σ. Πασχάλης, Νεφέλη
6. Ομήρου Ιλιάς, μετάφραση Δ. Ν. Μαρωνίτης, Άγρα
ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ
Η Επιτροπή Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνικής Μετάφρασης εξέτασε μεγάλο αριθμό μεταφράσεων που εκδόθηκαν το 2010, λαμβάνοντας υπόψη τους συναφείς καταλόγους της Εθνικής Βιβλιοθήκης αλλά και όσα έργα προτάθηκαν από εκδότες ή μεταφραστές. Τα γενικά συμπεράσματα που προέκυψαν από αυτή τη συλλογική εργασία είναι τα ακόλουθα:
Α. Αναφορικά με τις μεταφράσεις λογοτεχνικών έργων από άλλες γλώσσες στην ελληνική
Α.1. Γενικές διαπιστώσεις
Διαπιστώθηκε η κυριαρχία της αγγλικής, ως γλώσσας αφετηρίας· έπονται με σημαντική ποσοτική διαφορά, μεταφράσεις από την ισπανική, τη γερμανική, τη γαλλική και την ιταλική γλώσσα. Η ρωσική λογοτεχνία έχει επανακάμψει σε ένα βαθμό, με μεταφράσεις ως επί το πλείστον κλασικών, αλλά και ορισμένων σημαντικών νεωτερικών κειμένων. Το μερίδιο άλλων γλωσσών στη συνολική μεταφραστική παραγωγή, όπως π.χ. τα πορτογαλικά, τα ιαπωνικά, τα πολωνικά, τα ουγγρικά, τα σουηδικά ή τα τουρκικά, είναι ποσοτικά ελάχιστο αλλά υπαρκτό. Υπάρχουν επίσης έμμεσες μεταφράσεις, με ενδιάμεση γλώσσα την αγγλική, ενώ είναι πολύ περιορισμένη η μεταφραστική παραγωγή από λογοτεχνίες γλωσσών/χωρών της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Τέλος, και παρά την εμφάνιση ορισμένων αξιόλογων μεταφράσεων παλαιότερων ή/και κλασικών κειμένων, στην εκδοτική παραγωγή φαίνεται να κυριαρχεί η μετάφραση σύγχρονων και νεότερων συγγραφέων.
Από ποιοτική άποψη, η επιτροπή διαπίστωσε ότι η λογοτεχνική μετάφραση από άλλες γλώσσες κινείται γενικά σε υψηλό επίπεδο, ενώ σημαντικός είναι ο αριθμός των μεταφραστών λογοτεχνικών έργων που παρουσιάζουν εξαιρετικές επιδόσεις. Η συνημμένη «βραχεία λίστα» προέκυψε κατά πλειοψηφία, αλλά με ευρεία συναίνεση, ύστερα από εκτενή συζήτηση ανάμεσα στα μέλη της Επιτροπής, η οποία αποτυπώνεται συνοπτικά στις σχετικές αιτιολογήσεις. Σημειώνεται ωστόσο η δυσκολία της επιτροπής να καταλήξει σε εμπεριστατωμένη άποψη για έργα μεταφρασμένα από λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες και προτείνεται η κατάρτιση σχετικού καταλόγου εμπειρογνωμόνων, οι οποίοι θα μπορούσαν να συνδράμουν κατά περίπτωση στο έργο της επιτροπής.
Α.2. Αιτιολογημένες απόψεις των μελών της Επιτροπής για τα έργα που προτάθηκαν προς συμπερίληψη στη «βραχεία λίστα».
Τα μέλη της Επιτροπής διατύπωσαν τις ακόλουθες αιτιολογημένες τοποθετήσεις για τα έργα που προτάθηκαν προς συμπερίληψη στη «βραχεία λίστα». Η συνολική άποψη της Επιτροπής για κάθε έργο συνάγεται από τις επιμέρους τοποθετήσεις των μελών της.
1. Τζαν Μόρις, Βενετία, μετάφραση Άρης Μπερλής, Πάπυρος
Απολαυστική, πολύ καλή μετάφραση ενός από τα σημαντικότερα έργα της ταξιδιωτικής λογοτεχνίας, πιστή, σε αντιστοιχία με το πρωτότυπο, και σε εξαιρετικά ελληνικά που αποκαλύπτουν μεγάλη μεταφραστική δεινότητα. (Α. Αντωνοπούλου)
Εξαιρετική μετάφραση ενός πολύ απαιτητικού βιβλίου που συνδυάζει την προσωπική εμπειρία με την γλαφυρή περιγραφή της πόλης. Ο μεταφραστής εμπλουτίζει την έκδοση με εμπεριστατωμένο πρόλογο, κατατοπιστικές σημειώσεις και ευφυές επίμετρο. (Α. Δημητριάδου)
Ένα βιβλίο για τη Βενετία που υπερβαίνει κατά πολύ τα όρια του ταξιδιωτικού, συνδυάζοντας το δοκίμιο με την αυτοβιογραφία, σε μια πολύ καλή μετάφραση που αντιμετωπίζει επιτυχώς τις κάθε είδους δυσκολίες. Σημαντική η παρακειμενική πλαισίωση και η σύνδεση με την ελληνική λογοτεχνία. (Τ. Δημητρούλια)
Αριστοτεχνική μετάφραση ενός υπαινικτικού και υποβλητικού έργου. Ο μεταφραστής αποδίδει με ευρηματική ευφυία τις λεπτές υφολογικές αποχρώσεις του πρωτοτύπου και προσφέρει πραγματική αναγνωστική απόλαυση. (Τ. Καγιαλής)
Το βιβλίο αυτό της Τζαν Μόρις, λαμπρό δείγμα ταξιδιωτικής λογοτεχνίας – και όχι μόνο - είναι άκρως απαιτητικό από πλευράς γλωσσικών δυσκολιών. Θεωρώ ότι ελάχιστοι Έλληνες μεταφραστές θα κατόρθωναν να ξεπεράσουν με πλήρη επιτυχία τις μεγάλες αυτές δυσκολίες. Ο Άρης Μπερλής το κατορθώνει, παραδίδοντας ταυτόχρονα ένα κείμενο που ρέει αβίαστα – πραγματικό χάρμα οφθαλμών. Άψογη μετάφραση από κάθε άποψη. (Τ. Κοβαλένκο)
Η γλώσσα του μεταφραστή αναδεικνύει αυτό το έργο ταξιδιωτικής λογοτεχνίας σε ένα απαιτητικό ανάγνωσμα. Άρτια γλώσσα, περίτεχνο ύφος, συνέπεια στις επιλογές του. Σε σημεία παίρνει κάποια τολμηρά αλλά άκρως δικαιολογημένα ρίσκα που συμβάλλουν στην αρτιότητα της μετάφρασης. (Α. Μαντόγλου)
Η μετάφραση αποδίδει με ακρίβεια τα πολλαπλά επίπεδα ύφους του πρωτοτύπου και καταγράφει με ευαισθησία τον προβληματισμό ενός εξαιρετικού έργου για την σχέση μεταξύ χώρου, ταξιδιού και ταυτότητας. (Α. Λιανέρη)
2. Εντμόν και Ζυλ ντε Γκονκούρ, Ζερμινί Λασερτέ, μετάφραση Έφη Κορομηλά, Νεφέλη
Ένα κλασικό μυθιστόρημα του γαλλικού 19ου αιώνα μεταφέρεται για πρώτη φορά στα ελληνικά καλύπτοντας ένα κενό και κάνοντας γνωστούς στην Ελλάδα τους συγγραφείς αναφοράς για το ρεύμα του Νατουραλισμού, αδελφούς Γκονκούρ. Μια πολύ καλά δουλεμένη μετάφραση ακόμη και στις λεπτομέρειες, που αποδίδει τη γλώσσα και το ακριβές, ανατομικά νατουραλιστικό ύφος των συγγραφέων. Συνάμα κατατοπιστικός πρόλογος και σημειώσεις από μια καταξιωμένη και πολυγραφότατη μεταφράστρια. (Α. Αντωνοπούλου)
Στην πρόκληση ενός κειμένου (αμετάφραστου ώς τώρα στα ελληνικά) του 19ου αιώνα με ρεαλιστικά και νατουραλιστικά χαρακτηριστικά, η μεταφράστρια απαντά με ωριμότητα και σταθερό λόγο: ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζει την αργκό του μυθιστορήματος περνάει με φυσικότητα στην ελληνική γλώσσα και αποδίδεται πιστά η ατμόσφαιρα ενός απαιτητικού κειμένου παλαιότερης λογοτεχνίας. (Μ. Βασιλειάδη)
Μεταφορά ενός βιβλίου εποχής σε πολύ ωραία και ζωντανή γλώσσα. Η έκδοση περιλαμβάνει πρόλογο και πολύ κατατοπιστικές σημειώσεις της μεταφράστριας. (Α. Δημητριάδου)
Θαυμάσια μετάφραση ενός απαιτητικού κειμένου του γαλλικού 19ου αιώνα, σημαντική προσφορά στην παιδεία του Έλληνα αναγνώστη (Τ. Καγιαλής)
Μπορεί το συγκεκριμένο μυθιστόρημα να μην αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα σύγχρονης λογοτεχνίας – αφού γράφτηκε τον 19ο αιώνα – ωστόσο, χάρη στην υποδειγματική, καλαίσθητη μετάφραση της Έφης Κορομηλά, έχουμε στα χέρια μας ένα απολαυστικό ανάγνωσμα, στο οποίο, προσωπικά, δεν εντόπισα το παραμικρό ψεγάδι. (Τ. Κοβαλένκο)
Η μετάφραση αποδίδει με μεγάλη ευαισθησία το ύφος και τις πολιτισμικές αναζητήσεις της εποχής του πρωτοτύπου εγγράφοντας ταυτόχρονα στο νεοελληνικό λόγο τη γλωσσική ιδιαιτερότητα του έργου. (Α. Λιανέρη)
Εξαιρετική μετάφραση του έργου των αδελφών Γκονκούρ που για πρώτη φορά μεταφράζονται στην ελληνική γλώσσα. Αριστοτεχνική απόδοση του ύφους και της εποχής. (Μ. Παπαδήμα)
3. Χέρτα Μύλερ, Ο άγγελος της πείνας, μετάφραση Γιώτα Λαγουδάκου, Καστανιώτης
Πρόκειται για τη μετάφραση του σημαντικότερου, ίσως, έργου της βραβευμένης με Νόμπελ (2009) συγγραφέως Χέρτα Μύλερ, που φυσικά άξιζε να μεταφερθεί στη γλώσσα μας. Πρόζα που μοιάζει να προέρχεται από την ποίηση (παραπέμπει στον πρώιμο Πάουλ Τσέλαν) με χαρακτηριστικά τον ρυθμό, τη λεξιπλασία, την ανατροπή και ύφος οικονομικό, που ισορροπεί ανάμεσα στη συγκίνηση και την ειρωνεία, στην απόσταση και την ταύτιση. Ένα κείμενο με πολλές μεταφραστικές δυσκολίες στις οποίες η Γιώτα Λαγουδάκου ανταποκρίθηκε με επάρκεια και γνώση. (Α. Αντωνοπούλου)
Αξιόλογη μετάφραση ενός ανατρεπτικού λόγου με γλωσσικές ιδιαιτερότητες και ιδιομορφίες ποιητικής. Παρά τις κάποιες ατυχείς επιλογές, στο σύνολο το κείμενο αποδίδει πιστά τον ρυθμό του κειμένου και μεταφέρει τη ζοφερή αίσθηση της γλώσσας του. (Μ. Βασιλειάδη)
Γενναία, αν και άνιση αναμέτρηση, με ένα ιδιαιτέρως απαιτητικό κείμενο. Σε ορισμένα σημεία η μεταφράστρια έπρεπε να είναι πιο τολμηρή για να επιτύχει ένα αρτιότερο αποτέλεσμα στα ελληνικά. (Α. Δημητριάδου)
Ένα εξαιρετικό λογοτεχνικό έργο – κατά την προσωπική μου εκτίμηση το σημαντικότερο απ’ όσα συγκαταλέγονται σε αυτήν εδώ τη λίστα. Η Γιώτα Λαγουδάκου έχει ολοφάνερα δώσει τον καλύτερο εαυτό της για να μεταφέρει στην ελληνική γλώσσα ένα τόσο αλληγορικό και συχνά δύστροπο κείμενο. Η επίπονη αυτή μεταφραστική προσπάθεια αποδίδει – σε ένα μεγάλο, τουλάχιστον, μέρος της – αξιοθαύμαστους καρπούς. (Τ. Κοβαλένκο)
Μια μετάφραση στην οποία διαφαίνεται ο μόχθος της μεταφράστριας να αποδώσει τη συνειρμική γραφή, τις παύσεις και μια γλώσσα γεμάτη με αλληγορικά νοήματα και ιδιότυπες γλωσσικές δομές. (Α. Μαντόγλου)
Ιδιαίτερα επιτυχημένη απόδοση της σύνθετης γλώσσας του πρωτοτύπου. Η μετάφραση παραβιάζει εσκεμμένα γλωσσικές νόρμες δημιουργώντας ισοδυναμίες με την ιδιότυπη γλώσσα του πρωτοτύπου. (Α. Λιανέρη)
Καλή μετάφραση ενός πολύ απαιτητικού κειμένου. (Μ. Παπαδήμα)
4. Μίλαν Κούντερα, Η συνάντηση, μετάφραση Γιάννης Η. Χάρης, Εστία
Πρόκειται για μια εξαιρετική μετάφραση από τον βαθύ γνώστη του έργου του Κούντερα Γιάννη Η. Χάρη, η οποία αποδίδει με ακρίβεια, σταθερότητα και σιγουριά τον λόγο του συγγραφέα σε αυτό το δοκιμιακό αλλά με στοιχεία αφήγησης έργο του. (Α. Αντωνοπούλου)
Δοκιμιακό κείμενο που διαβάζεται σαν μυθιστόρημα, μεταφράζεται αριστοτεχνικά χωρίς κομπασμούς και αποκλίσεις από τη γλώσσα του πρωτοτύπου. Ακόμη και σε περιπτώσεις που το γαλλικό πρωτότυπο εμφανίζεται ισχυρότερο, δεν διακόπτει το ρυθμό της ανάγνωσης και υιοθετείται μια μέση λύση που δεν ξενίζει και δεν βλάπτει τη λογοτεχνικότητα. (Μ. Βασιλειάδη)
Ένα πολύπλοκο και δύσκολο κείμενο, ανάμεσα στο αφήγημα και το δοκίμιο, με ρητές και υπόρρητες διακειμενικές αναφορές, τις οποίες ο μεταφραστής καλείται συχνά να ανιχνεύσει. Μια άψογη μετάφραση από τον συστηματικό μεταφραστή του Κούντερα Γιάννη Χάρη, ο οποίος αντιμετωπίζει τις δυσκολίες του πρωτοτύπου διατηρώντας το ιδιαίτερο ύφος του Κούντερα. (Τ. Δημητρούλια)
Άρτια, κομψή, φροντισμένη μετάφραση μιας συλλογής δοκιμίωνενός κορυφαίου εν ζωή συγγραφέα. Αν και πρόκειται για δοκίμια, διαθέτουν αναμφισβήτητη λογοτεχνική αξία και ο Γιάννης Χάρης τα αποδίδει στα ελληνικά με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. (Τ. Κοβαλένκο)
Η ενάργεια του λόγου του μεταφραστή αποδίδει με ιδιαίτερη ακρίβεια τη ζωντάνια και τον δυναμισμό του λόγου του πρωτοτύπου. (Α. Λιανέρη)
Άριστη μετάφραση που δηλώνει την απόλυτη γνώση που έχει ο μεταφραστής για το έργο του Κούντερα, το οποίο έχει μεταφέρει επαξίως στην ελληνική γλώσσα. (Μ. Παπαδήμα)
5. Στεφάν Μαλλαρμέ, Ίγκιτουρ ή η τρέλα του Ελμπενόν / Μια ζαριά ποτέ δεν θα καταργήσει το τυχαίο, μετάφραση Μαρία Ευσταθιάδη, Γαβριηλίδης.
Μεταφρασμένο με νέα ευαισθησία το ιδιόρρυθμο αυτό ποιητικό –θεατρικό κείμενο ξαναζωντανεύει σε μια ποιητική γλώσσα που δεν διστάζει και τολμά να αναμετριέται με το παράδοξο ιδίωμα του Μαλλαρμέ, την εμμονή του με τη γραφή και την έννοια του Έργου. (Μ. Βασιλειάδη)
Θαρραλέα αναμέτρηση – όχι μόνον ως προς τη μετάφραση αλλά και ως προς την επιλογή των θραυσμάτων – με ένα ανεξιχνίαστο κείμενο. (Α. Δημητριάδου)
Η μεταφράστρια προσέγγισε με ευαισθησία και γνώση τον σκοτεινό λόγο του Μαλλαρμέ και πρότεινε, με την εξαιρετική απόδοση αλλά και το παρακείμενό της, μια σύγχρονη ανάγνωση δύο μειζόνων κειμένων του – το ένα από τα οποία μεταφράζεται για πρώτη φορά. (Τ. Δημητρούλια)
Επιτυχημένη και σοβαρή πρόταση για την απόδοση ενός δύσκολου (και ενδεχομένως μη μεταφράσιμου) ποιητικού κειμένου (Τ. Καγιαλής)
Το έργο αυτό αποτελεί μια εξαιρετική επιλογή κειμένων τα οποία μεταφράζονται σε πολυεπίπεδο λόγο και με ιδιαίτερη ποιητική ευαισθησία απέναντι στη στοχαστική γραφή του πρωτοτύπου. (Α. Λιανέρη)
Δεν είναι η πρώτη μετάφραση του Μαλαρμέ στα ελληνικά, ωστόσο η μεταφράστρια αντεπεξέρχεται επαξίως στην πολύ μεγάλη δυσκολία του πρωτοτύπου. (Μ. Παπαδήμα)
6. Φρανσουά Βιγιόν, Μπαλλάντες και άλλα ποιήματα, μετάφραση Μαρία Υψηλάντη, στιγμή.
Στη σειρά όλων των μεταφραστών (Καρυωτάκης, Βάρναλης, Σκιαδαρέσης) που καταπιάστηκαν με την προκλητική ποίηση του Βιγιόν προστίθεται και η Μαρία Υψηλάντη. Η αναμέτρηση της τόσο με την προηγούμενη μεταφραστική παράδοση, όσο και με το απαιτητικό κείμενο του Βιγιόν αποτελεί μια ευτυχή συγκυρία. Η δίγλωσση προσεγμένη έκδοση της Στιγμής μας δίνει την ευκαιρία να εκτιμήσουμε την ευρηματικότητα της μεταφράστριας που αποδίδει πιστά τις ομοιοκαταληξίες και την ιδιότυπη, σαρκαστική μουσική της μπαλάντας του καταραμένου ποιητή. (Μ. Βασιλειάδη)
Η μετάφραση χαρακτηρίζεται από μεγάλο μόχθο και επαρκέστατη γνώση του αντικειμένου. Πολύ καλή η εισαγωγή. (Α. Δημητριάδου)
Υποδειγματική προσέγγιση σε ένα ιδιαίτερα σημαντικό και ιστορικά απόμακρο ποιητικό έργο, εμπλουτίζει σημαντικά τη μεταφραστική μας γραμματεία (Τ. Καγιαλής)
Πολύ αξιόλογη η αναμέτρηση της Μαρίας Υψηλάντη με τα πιο χαρακτηριστικά – όπως η ίδια γράφει στην εισαγωγή της – ποιήματα του Φρανσουά Βιγιόν, που θεωρείται από πολλούς ο πρώτος «καταραμένος» ποιητής. Αν αναλογιστεί κανείς ότι ο Βιγιόν έζησε και δημιούργησε τις «Μπαλάντες» του πριν από έξι αιώνες, συνειδητοποιεί ευθύς τη σπουδαιότητα ενός τέτοιου μεταφραστικού εγχειρήματος. (Τ. Κοβαλένκο)
Η μεταφράστρια αποδίδει τον πρώτο «καταραμένο» σύγχρονο ποιητή με ιδιαίτερη προσοχή και συνέπεια. Ο αναγνώστης έρχεται σε επαφή με τον ιδιότυπο προσωπικό του τόνο: συνδυασμός ανεπιτήδευτης γραφής, αυθορμητισμό, αλλά και τις λυρικές του καταβολές, τηρώντας όπου χρειάζεται την ομοιοκαταληκτική μορφή τους. Οι σημειώσεις, ο ανελλιπής σχολιασμός, οι πραγματολογικές πληροφορίες καθώς και οι βιβλιογραφικές παραθέσεις καταδεικνύουν το μόχθο της μεταφράστριας. (Α. Μαντόγλου)
Χωρίς να είναι η πρώτη μετάφραση του Βιγιόν στην ελληνική γλώσσα, πρόκειται για μια πολύ επιμελή, ευρηματική, αλλά και φιλολογική μετάφραση του Γάλλου ποιητή. Η μεταφράστρια αντεπεξέρχεται στις γλωσσολογικές αλλά και υφολογικές δυσκολίες του πρωτοτύπου. (Μ. Παπαδήμα)
7. Ντ. Χ. Λώρενς, Quetzalcoatl. Το πλουμιστό ερπετό, μετάφραση Γιώργος Μπλάνας, Νεφέλη
Πρόκειται για ένα αμετάφραστο μέχρι σήμερα στην Ελλάδα έργο του Λώρενς, μεγάλης έκτασης (600 σελίδες) και σύνθετου ύφους. Πολύ καλή και προσεγμένη μεταφραστική δουλειά με ενδιαφέρον επίμετρο και σημειώσεις, από τον μεταφραστή και ποιητή Γ. Μπλάνα. (Α. Αντωνοπούλου)
Αξιόλογο μεταφραστικό εγχείρημα ενός αντιπροσωπευτικού έργου του Λώρενς με επιμέρους δυσκολίες και ατοπήματα που οφείλονται σε μια συχνά εξεζητημένη επιλογή συνήθως λόγιων λέξεων. Παρ΄όλα αυτά η αξία του έργου αναδεικνύεται και προσεγγίζεται το ιδιαίτερο αισθησιακό και νεωτερικό ύφος του Λώρενς. (Μ. Βασιλειάδη)
Η μετάφραση του ιδιαίτερου αυτού βιβλίου του Λώρενς αποτελεί ένα πολύ απαιτητικό εγχείρημα. Ο Γιώργος Μπλάνας προσφέρει ένα απολαυστικό κείμενο στο ελληνικό κοινό. (Τ. Δημητρούλια)
Ο μεταφραστής εμπλέκεται σε δημιουργικό διάλογο με το σημαντικό μοντερνιστικό πρωτότυπο και κατορθώνει να μεταφέρει στον αναγνώστη το ανοίκειο ύφος του (Τ. Καγιαλής)
Ένα από τα πλέον αμφιλεγόμενα έργα του Λόρενς, όπου διαφαίνονται οι απόψεις του τόσο στην πολιτική, αλλά και η κριτική του για το δυτικό τρόπο ζωής. Ο μεταφραστής αποδίδει με δημιουργικό τρόπο τους διφορούμενους χαρακτήρες, τα διάφορα λεκτικά ιδιώματά τους αλλά και την ατμόσφαιρα του Μεξικού των αρχών του προηγούμενου αιώνα. (Α. Μαντόγλου)
Ενδιαφέρουσα και επιτυχής μετάφραση ενός δύσκολου και απαιτητικού κειμένου ποιοτικά και ποσοτικά. (Μ. Παπαδήμα)
8. Κάρλος Φουέντες, Η ήσυχη συνείδηση, μετάφραση Αμαλία Ρούβαλη, Τυπωθήτω.
Παρά τις αρκετές ενστάσεις μου για ορισμένες μεταφραστικές επιλογές, η ατμόσφαιρα που χτίζεται είναι υποβλητική και η μετάφραση έχει αναμφισβήτητη προσωπικότητα. Αρκετά καλή η εισαγωγή της μεταφράστριας, λεπτομερέστατες οι σημειώσεις της. (Α. Δημητριάδου)
Αξιόλογη μεταφραστική πρόταση με ιδιαίτερα φροντισμένο ύφος, προσφέρει απολαυστική εμπειρία στον αναγνώστη (Τ. Καγιαλής)
Θαυμάσιες εντυπώσεις μου άφησε και αυτή η μετάφραση. Πλούσιος απρόσκοπτος λόγος, ποιητική γλώσσα, ζωντάνια μα και προσοχή στη λεπτομέρεια διαπνέουν την απόδοση της ευφάνταστης, περιγραφικής πρόζας του Φουέντες από την Αμαλία Ρούβαλη. Η μεταφράστρια με πείθει ότι αγαπά και γνωρίζει σε βάθος τον συγγραφέα της. (Τ. Κοβαλένκο)
Η μεταφράστρια αποδίδει με σχολαστικότητα κάθε «σκοτεινό» σημείο του κειμένου, παραθέτοντας καίριες σημειώσεις και διευκρινίσεις καθώς και αιτιολόγηση των επιλογών της. (Α. Μαντόγλου)
Η μετάφραση μεταφέρει με ευαισθησία και ζωντάνια τον αναστοχαστικό και κριτικό λόγο του πρωτοτύπου δημιουργώντας ισοδυναμίες που καθιστούν δυνατή την επαφή του αναγνώστη με το ιστορικό πλαίσιο και την ποιητική ιδιαιτερότητα του έργου. (Α. Λιανέρη)
9. Ρίτσαρντ Φορντ, Η χώρα όπως είναι, μετάφραση Σπύρος Τσούγκος, Πατάκη.
Ένα σπουδαίο, συναρπαστικό σύγχρονο αμερικανικό μυθιστόρημα που προσφέρει μέσα από την παρουσίαση του καθημερινού μια βαθιά ανάλυση της σύγχρονης ύπαρξης, μεταφέρεται με πιστότητα, αμεσότητα, ζωντάνια και ρέοντα λόγο στην ελληνική γλώσσα από τον μεταφραστή Σπύρο Τσούγκο.(Α. Αντωνοπούλου)
Μια καλοδουλεμένη μετάφραση που αποδίδει πλήρως την αμερικανικότητα του βιβλίου, διατηρώντας την υπαρξιακή ένταση που το διακρίνει. (Τ. Δημητρούλια)
Πληθωρικό, πολυδιάστατο, βαθυστόχαστο και χιουμοριστικό μαζί, το μυθιστόρημα του Ρίτσαρντ Φορντ θα μπορούσε εύκολα να έχει ατυχήσει στα χέρια ενός λιγότερο ταλαντούχου και διορατικού μεταφραστή. Ο Σπύρος Τσούγκος, όμως, όχι μόνο στέκεται στο ύψος των περιστάσεων, αλλά καταφέρνει να κάνει το κείμενο δικό του, χωρίς ποτέ να προδίδει το ύφος και τη διάθεση του συγγραφέα. Έχουμε, κατά τη γνώμη μου, να κάνουμε με την περίπτωση ενός σχεδόν τέλειου συντονισμού της φωνής του μεταφραστή με αυτήν του συγγραφέα. (Τ. Κοβαλένκο)
Ένα σύγχρονο έπος γραμμένο με χιούμορ και ανατρεπτική γλώσσα μεταφρασμένο με σχολαστική προσήλωση στη λεπτομέρεια συνδυάζοντας λέξεις τις καθομιλούμενης με κάθε είδους όρο και έννοια. Το αποτέλεσμα ένα ιδιαίτερα είναι ιδιαίτερα ευανάγνωστο, και σε στιγμές καθηλωτικό. (Α. Μαντόγλου)
Η μετάφραση αποδίδει με ζωντανό και περίτεχνο λόγο την κριτική γραφή ενός σύνθετου έργου που συνδυάζει αριστοτεχνικά την αφηγηματική απεικόνιση της καθημερινότητας με το φιλοσοφικό στοχασμό στο πλαίσιο του οποίου η ίδια καθημερινότητα μετατρέπεται σε πεδίο αντιφάσεων και συγκρούσεων. (Α. Λιανέρη)
10. Ντάνιελ Μέντελσον, Χαμένοι, μετάφραση Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, Πόλις
Ένα σπουδαίο βιβλίο (2006) με διεθνή αναγνώριση με θέμα το ολοκαύτωμα, γραμμένο από τον αμερικανό ελληνιστή Ντάνιελ Μέντελσον, ένα έργο που αναδεικνύει με μοναδικό τρόπο θέματα όπως παρελθόν, μνήμη, ταυτότητα, αναζήτηση και αφήγηση (θυμίζοντας σε κάποια σημεία το έργο του W.G. Sebald). Η εξαιρετική και προσεγμένη στην κάθε λεπτομέρεια μετάφραση της Μαργαρίτας Ζαχαριάδου μεταφέρει με πιστότητα και τρόπο ρέοντα και αβίαστο το κείμενο στα ελληνικά. Λαμβάνοντας υπόψη και τη μεγάλη έκταση του βιβλίου (600 σελίδες) μπορεί κανείς σίγουρα να μιλήσει για μεγάλο μεταφραστικό μόχθο με άριστο αποτέλεσμα. (Α. Αντωνοπούλου)
Πολύ καλοδουλεμένη μετάφραση ενός όχι ιδιαιτέρως απαιτητικού-λογοτεχνικά- κειμένου. Οι σημειώσεις της μεταφράστριας εξαιρετικές. (Α. Δημητριάδου)
Η μεταφράστρια ανταπεξήλθε με επιτυχία στην πρόκληση που συνιστά το βιβλίο του Μέντελσον, συναιρώντας τους λόγους και τις οπτικές, και παρέδωσε ένα άρτιο κείμενο στον αναγνώστη. (Τ. Δημητρούλια)
Εξαιρετική απόδοση ενός ιδιαίτερα απαιτητικού πρωτοτύπου, στο οποίο διαπλέκονται πολλές μορφές λόγου, όπως ο ποιητικός, ο αφηγηματικός και ο ιστορικός, στο πλαίσιο ενός αυτοαναφορικού στοχασμού με αντικείμενο τη γραφή και τη σχέση της με την ταυτότητα και τη μνήμη. (Α. Λιανέρη)
11. Ράινερ Μαρία Ρίλκε, Επιστολές σε έναν νεαρό ποιητή, μετάφραση Αλέξανδρος Ίσαρης, Αρμός.
Παρά τις δύο τρεις ίσως παρακινδυνευμένα ελεύθερες αποδόσεις, η μετάφραση του κλασικού κειμένου του Ρίλκε από τον Αλέξανδρο Ίσαρη διακρίνεται για την ορμητική ορθότητα της γλώσσας και τον εσωτερικό παλμό του λόγου. (Μ. Βασιλειάδη)
Ένα κλασικό κείμενο σε μια μετάφραση που επιτυγχάνει να αναδημιουργήσει το ύφος του πρωτοτύπου. (Τ. Δημητρούλια)
Δυναμική μετάφραση ενός έργου που έχει ήδη αποκτήσει μνημειακή διάσταση για τον Έλληνα αναγνώστη, συνεπής και ευφυής διπλή αναμέτρηση του μεταφραστή, με τον συγγραφέα του πρωτοτύπου αλλά και με τον προηγούμενο μεταφραστή του έργου. (Τ. Καγιαλής)
12. E.E.cummings, μόνο με την άνοιξη, μετάφραση Bασίλης Αμανατίδης, Νεφέλη
Στα συχνά δυσεπίλυτα μεταφραστικά προβλήματα που παρουσιάζει η μοντερνιστική / εικονιστική ποίηση του Ε.Ε. Cummings οBασίλης Αμανατίδης προσφέρει λύσεις δημιουργικές και καλά μελετημένες. Πολύ ενδιαφέροντα τα μεταφραστικά σχόλια. (Α. Αντωνοπούλου)
Μια μετάφραση που αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τη δυσκολία της ποίησης του Κάμμινγκς. Δεν είναι η πρώτη μετάφραση του ποιητή, αλλά αποτελεί μια συνεκτική πρόταση με μεγάλο ενδιαφέρον, ενισχυμένη από ένα κατατοπιστικό παρακείμενο. (Τ. Δημητρούλια)
Ευρηματική μετάφραση που δίνει ένα πηγαίο κείμενο ισοδύναμο του πρωτοτύπου. Πολύ ενδιαφέρον μεταφραστικό παρακείμενο. (Μ. Παπαδήμα)
13. Δανιήλ Χαρμς, Γαλάζιο τετράδιο, μετάφραση Ροδούλα Παππά, Νεφέλη.
Απολαυστική, επίπονη και συνεπής απόδοση ενός σημαντικού και άγνωστου έργου της ρώσικης πρωτοπορίας, μια σημαντική συμβολή στην καλλιέργεια του ελληνικού αναγνωστικού κοινού. (Τ. Καγιαλής)
Για δεύτερη φορά η Ρ.Π. αναμετράται με τον Χαρμς. Πέραν της δυσκολίας του πρωτοτύπου, η μετάφραση αυτή εισάγει τον Χαρμς στην ελληνική γλώσσα, καλύπτοντας ένα κενό όσον αφορά τις γνώσεις μας για τη ρωσική πρωτοπορία. (Μ. Παπαδήμα)
14. Αλέν Κλοντ Ζούλτσερ, Ένας τέλειος σερβιτόρος, μετάφραση Γιώργος Δεπάστας, Μεταίχμιο.
Το πρωτότυπο αυτό μυθιστόρημα του Σούλτσερ γραμμένο με ευαισθησία και χάρη μεταφέρεται με πιστότητα από τον Δεπάστα σε μια μετάφραση που κυλάει αβίαστα χωρίς να δίνει πουθενά την αίσθηση του βεβιασμένου, μεταφρασμένου λόγου και αποδίδοντας έξυπνα ακόμη και τις ιδιαίτερες γερμανοελβετικές εκφράσεις. (Μ. Βασιλειάδη)
Η γλώσσα του μεταφραστή αναδεικνύει αυτό το λυρικό μυθιστόρημα, χωρίς να ενδίδει σε ευκολίες. Η μετάφραση διακατέχεται από συνέπεια στο γλωσσικό ιδίωμα, στο ύφος και στο ρυθμό, ανάγοντας την ανάγνωση σε μια απολαυστική εμπειρία. (Α. Μαντόγλου)
15. Λεοντίντ Αντρέγιεφ, Η Σκέψη – Ο Κυβερνήτης, μετάφραση Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, Άγρα.
Με ενθουσίασαν αυτές οι δυο νουβέλες του Λεονίντ Αντρέγιεφ, που γράφτηκαν στην αυγή του 20ού αιώνα. Η μεταφράστριά τους, Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, δεν απογοητεύει τον σημερινό αναγνώστη – αντιθέτως, τον βοηθά να απολαύσει το κείμενο, αποδίδοντας πιστά και με την απαιτούμενη εσωτερική ένταση το πνεύμα του σπουδαίου Ρώσου συγγραφέα. (Τ. Κοβαλένκο)
Ένα σημαντικό έργο από έναν κλασικό Ρώσο συγγραφέα. Η μεταφράστρια μας έχει δώσει και άλλα δείγματα σπουδαίων έργων τα οποία μεταφέρθηκαν πρώτη φορά στη γλώσσα μας. (Α. Μαντόγλου)
16. BoualemSansal, Ο Γερμανός μουτζαχεντίν ή Το ημερολόγιο των αδελφών Σίλλερ, μετάφραση Ευγενία Γραμματικοπούλου, Πόλις.
Έχοντας σύμμαχο ένα συναρπαστικό κείμενο η μεταφράστρια αποδίδει πολύ καλά τον ρυθμό του. Οι σημειώσεις της και το επίμετρο περιεκτικά και διαφωτιστικά. (Α. Δημητριάδου)
Β. Αναφορικά με την απόδοση έργων της αρχαίας ελληνικής γραμματείας στα νέα ελληνικά
Β.1. Γενικές διαπιστώσεις
Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι, παρά τον σχετικά ικανοποιητικό αριθμό μεταφράσεων από την αρχαία ελληνική γλώσσα που εκδόθηκαν το 2010, τα μεταφραστικά εγχειρήματα που από ποιοτική άποψη θα μπορούσαν να θεμελιώσουν υποψηφιότητα για βράβευση είναι πολύ λίγα. Τα μέλη της επιτροπής εύχονται η πρόσφατη θεσμοθέτηση του βραβείου να ενθαρρύνει εφεξής την εκπόνηση περισσότερων φιλόδοξων και δημιουργικών μεταφράσεων από την αρχαία ελληνική γλώσσα. Συγχρόνως, τα μέλη της επιτροπής διατυπώνουν την πρόταση διεύρυνσης του αντικειμένου του βραβείου σε εκδοχές ενδογλωσσικής μετάφρασης και πέραν της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, έτσι ώστε να μπορούν να εξεταστούν προς βράβευση και μεταφράσεις έργων της μεσαιωνικής αλλά και της πρώιμης νεοελληνικής παράδοσης.
Β.2. Αιτιολογημένη άποψη της Επιτροπής για τα έργα που συναπαρτίζουν τη «βραχεία λίστα».
Η Επιτροπή κατέληξε ομόφωνα στα τρία έργα που συναπαρτίζουν τη «βραχεία λίστα» βάσει της ακόλουθης εισήγησης του μέλους της, κυρίας Α. Λιανέρη:
1) Αισχύλου Προμηθέας Δεσμώτης, μετάφραση Ε. Βαροπούλου, Νεφέλη.
Η μετάφραση αυτή αντανακλά μιαν εξαιρετική φιλολογική ευαισθησία και ακρίβεια, η οποία διαφαίνεται στην απόδοση εννοιών και όρων χωρίς άμεσα μεταφραστικά ισοδύναμα στα νέα ελληνικά. Η Βαροπούλου δίνει ιδιαίτερη προσοχή στο σύνθετο νόημα του πρωτοτύπου. Ταυτόχρονα, οι μεταφραστικές της επιλογές διακόπτουν με εύστοχο τρόπο τον ρέοντα λόγο της μετάφρασης με αρχαιοελληνικές λέξεις που υπενθυμίζουν στον αναγνώστη τη δημιουργική διάσταση της ίδιας της μεταφραστικής πρακτικής και τη διαμεσολαβημένη εικόνα του πρωτοτύπου.
2) Ευριπίδη Ορέστης, μετάφραση Σ. Πασχάλης, Νεφέλη.
Το μεταφραστικό αυτό έργο συνδυάζει με αριστοτεχνικό τρόπο την ποιητικότητα με την φιλολογική ακρίβεια. Χαρακτηρίζεται από λιτό, δωρικό ύφος που αποδίδει τις υφολογικές διακυμάνσεις και τους συγκρουόμενους λόγους του πρωτοτύπου. Η επιλεκτική διατήρηση όρων της αρχαίας ελληνικής διευρύνει τα όρια της νέας ελληνικής και προωθεί νέες συνδέσεις μεταξύ αρχαίας και νεότερης παράδοσης. Η επικαιροποίηση εννοιών και όρων που επιχειρεί ο Πασχάλης συνιστά υπόδειγμα μεταφραστικής δημιουργικότητας, καθώς δεν υπονομεύει την πιστότητα, αλλά τη διαμορφώνει εκ νέου αναδεικνύοντας \’δυναμικές ισοδυναμίες\’ με τα πολλαπλά επίπεδα νοήματος του πρωτοτύπου.
3) Ομήρου Ιλιάς, μετάφραση Δ. Ν. Μαρωνίτης, Άγρα.
Η μετάφραση αυτή αποτελεί μια δεξίωση του Ομήρου που συνδυάζει τη μακρά τριβή και φιλολογική ευαισθησία απέναντι στο πολυδιάστατο νόημα του πρωτοτύπου με την ποιητική δημιουργικότητα. Ο Μαρωνίτης προσεγγίζει το πρωτότυπο συνομιλώντας τόσο με την αρχαιότητα όσο και με τη νεότερη λογοτεχνική και μεταφραστική παράδοση. Στον διάλογο αυτόν μεταβάλλει γόνιμα τα όρια και των δύο. Η πρόσληψη της Ιλιάδας μετακινείται από το πλαίσιο του δεκαπεντασύλλαβου και της λαϊκής κουλτούρας που υπήρξαν αφετηρία για τις μεταφράσεις των Καζαντζάκη και Κακριδή προς τον ελληνικό μοντερνισμό, μέσω του οποίου η μετάφραση του Μαρωνίτη καταδεικνύει ότι η στροφή προς την αρχαιότητα είναι ταυτόχρονα νεοελληνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια. Η μετάφραση συνοδεύεται από αναστοχαστικό σχολιασμό πάνω στην Ιλιάδα και τη σύγχρονη μεταφραστική αναμέτρηση με το oμηρικό κείμενο.
Γ. Αναφορικά με τις μεταφράσεις έργων ελληνικής λογοτεχνίας σε άλλες γλώσσες.
Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι τα έργα της κατηγορίας αυτής που έχουν κατατεθεί στην Εθνική Βιβλιοθήκη αποτελούν μικρό τμήμα της συναφούς μεταφραστικής παραγωγής, ενώ πολλοί εκδότες και μεταφραστές αγνοούσαν τις προβλέψεις του νέου νόμου, που επιτρέπουν την υποβολή υποψηφιότητας για το βραβείο. Για τους λόγους αυτούς προέκυψαν μεγάλες καθυστερήσεις τόσο στην υποβολή υποψηφιοτήτων όσο και στην προμήθεια αντιτύπων προς εξέταση από τα μέλη της Επιτροπής, συνέπεια των οποίων ήταν και η καθυστέρηση της κατάρτισης «βραχείας λίστας». Το σχετικό τμήμα της Έκθεσης της Επιτροπής θα παραδοθεί προσεχώς, μαζί με την υπό κατάρτιση «βραχεία λίστα» έργων αυτής της κατηγορίας.
newsn.wordpress.com