ΑΡΑΧΝΕΣ - ΑΠΟ ΤΑ ΖΩΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΕΞΑΨΕΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ

Το όνομά τους έχει την προέλευσή του στην ελληνική μυθολογία. Σύμφωνα με τον μύθο, η Αράχνη ήταν μια κοπέλα που ήξερε να υφαίνει στον αργαλειό με μοναδικό τρόπο. Δασκάλα της ήταν η Αθηνά, η οποία, βλέποντας την πρόοδο της κοπέλας, άρχισε να ζηλεύει, οπότε την κάλεσε σε διαγωνισμό, από τον οποίο η Αθηνά βγήκε χαμένη. Τέτοια ήταν η οργή της Αθηνάς, που τελικά μετέτρεψε την κοπέλα σε αράχνη, καταδικάζοντάς την να υφαίνει για το υπόλοιπο της ζωής της.

Έλλη Λαμπέτη

Έλλη Λαμπέτη (1926-1983)

Το 1948 η Έλλη Λαμπέτη έπαιζε στο θίασο της κυρίας Κατερίνας…

…που είχε την κακή συνήθεια στην πρόβα να ξεχνάει τα ονόματα των ηθοποιών και να αναφέρεται σ’ αυτές με βάση το χρώμα του φορέματος που φορούσαν. “Εσύ η μπλε, ξαναπές την ατάκα σου” είπε κάποια στιγμή στην ηρωίδα μας. Και αυτή φυσικά δεν δέχτηκε ν’ ακούσει. Η έκκληση επαναλήφθηκε ξανά και ξανά σε υψηλότερους τόνους με την Λαμπέτη εν κατακλείδι να απαντά: “Σ’ εμένα μιλάτε; Ξέρετε πάσχω από αχρωματοψία”.

Όταν την κάλεσαν με τον Κακογιάννη στα γραφεία της Φοξ και της πρότειναν συμβόλαιο ενός χρόνου αρνήθηκε. Της αντιπρότειναν πολυετές, δεύτερη άρνηση. Τότε ακριβώς στράφηκε προς τον σκηνοθέτη και του ζήτησε να φύγουν. “Έχω θέατρο στην Ελλάδα”, του είπε, “το ξέχασες;” 

ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΙΑΦΚΟΣ από το βιβλίο – αφιέρωμα της Ελευθεροτυπίας “ΕΛΛΗ ΛΑΜΠΕΤΗ” Εκδόσεις ΤΕΓΟΠΟΥΛΟΣ

Ο Μιχάλης Κακογιάννης γράφει για την Έλλη Λαμπέτη:

Υπήρξε περίοδος στη ζωή μου που μόλις ξυπνούσα το πρωί αναρωτιόμουν τι ώρα θα έβλεπα την Έλλη.

ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ από το βιβλίο – αφιέρωμα της Ελευθεροτυπίας “ΕΛΛΗ ΛΑΜΠΕΤΗ” Εκδόσεις ΤΕΓΟΠΟΥΛΟΣ

Όταν η Έλλη ανακοίνωσε στην οικογένειά της την απόφασή της να γίνει ηθοποιός, ο δίδυμος αδελφός της, ο Τάκης της είπε:
“Έλλη, φοβάμαι”. Κι επειδή η αδερφή του τον κοίταζε ξαφνιασμένη: “Μεγάλωσες σε ένα σπίτι γεμάτο από αγάπη. Πώς θ’ αντέξεις τώρα σε ένα επάγγελμα που δεν θα σ’ αγαπάει κανείς;”
“Γιατί δεν θα μ’ αγαπάει κανείς;” ρώτησε η Έλλη.
Ο Τάκης την κοίταξε ήρεμα: “Γιατί θα ‘σαι η πρώτη”, της είπε.

“Η Έλλη έκανε πάντα κάτι αναπάντεχο”, λέει ο Κουν. Από ένα τέτοιο αναπάντεχο θα γεννηθεί το 1946 μια στιγμή που θα περάσει στην ιερή Μυθολογία του θεάτρου μας.
Ήταν μια σκηνή στον “Γυάλινο κόσμο” όπου η Λάουρα σβήνει το κερί, δίπλα στον κοιμισμένο αδελφό της: “Μια ποιητική στιγμή!” Πώς να κάνεις όμως ποίηση, όταν πρέπει να φουσκώσεις τα μάγουλά σου για να φυσήξεις; Η Έλλη αποφάσισε να λύσει τον γρίφο, χωρίς να πει τίποτε στον Κουν. Κάθε βράδυ που γύριζε στην οδό Ασκληπιού, κλεινόταν μόνη της στην κουζίνα, άναβε ένα σπαρματσέτο και προσπαθούσε να το σβήσει ποιητικά:
“Τελικά βρήκα τον τρόπο. Έπρεπε το στόμα μου να είναι ακριβώς απέναντι στο σπαρματσέτο – η ανάσα μου να σημαδεύει τη φλόγα. Μου πήρε ένα μήνα, αλλά τα κατάφερα! Έμαθα να σβήνω το κερί με μιαν ανάσα”.
Όλα αυτά για μια σκηνή που κρατούσε όλα κι όλα δέκα δευτερόλεπτα! Άξιζε όμως τον κόπο. Ένα βράδυ μπαίνει στο θέατρο ο Άγγελος Σικελιανός – περίπου τυχαία. Θα ξανάρθει άλλες δέκα φορές:
“Έρχομαι για να καταλάβω πώς σβήνει τα κεριά το κορίτσι αυτό” λέει ο Σικελιανός. “Είναι το πιο ποιητικό πράμα που είδα ποτέ μου”.

ΤΟ ΑΒΑΚΙΟ

Το αβάκιο-εισαγωγή

Το αβάκιο είναι ένα μηχανικό βοήθημα που χρησιμοποιείται στο μέτρημα. Δεν είναι υπολογιστική μηχανή με την έννοια του όρου που χρησιμοποιούμε σήμερα. Ο χειριστής του αβακίου εκτελεί τους υπολογισμούς στο μυαλό του και χρησιμοποιεί το αβάκιο για να παρακολουθεί τα αποτελέσματα των αθροίσεων, τα υπόλοιπα, τα κρατούμενα κλπ. Με ένα τυπικό αβάκιο μπορεί κανείς να εκτελέσει και τις τέσσερις αριθμητικές πράξεις (πρόσθεση, αφαίρεση, πολλαπλασιασμό και διαίρεση. 

 

Κατασκευή και περιγραφή

 

 Ένα αβάκιο κατασκευάζεται από διαφόρων ειδών σκληρή ξυλεία και σε διάφορα μεγέθη. Το πλαίσιο περικλείει μια σειρά από κατακόρυφους άξονες (που στο παρελθόν ίσως ήταν από ξύλο μπαμπού), πάνω στους οποίους ολισθαίνουν ένα συγκεκριμένο πλήθος από ψηφίδες. Ένα οριζόντιο δοκάρι χωρίζει το πλαίσιο σε δύο τμήματα, γνωστά σαν το πάνω και το κάτω διάζωμα. 

 

Τα βασικά.

ΤΑ ΞΥΡΑΦΑΚΙΑ GILETTE - H IΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥΣ

Από παλιά το ξύρισµα ήταν µια δύσκολη διαδικασία. Τα πρώτα ξυραφάκια έκαναν την εµφάνισή τους το 1660 και µέχρι το 1890 δεν είχαν αλλάξει πολλά πράγµατα: τα ακατέργαστα ξυραφάκια είχαν λεπίδες, που έπρεπε να ακονίζονται σε ηµερήσια βάση και συχνά να τροχίζονται από µαχαιροποιό. Ακόµα και τα πιο καλά ξυραφάκια προκαλούσαν ερεθισµούς και κοψίµατα, γι’ αυτό αρκετοί κατέφευγαν στον µπαρµπέρη της γειτονιάς τους.

Προσθήκη λεζάντας

Την εποχή εκείνη, ο Κινγκ Ζιλέτ ήταν ένας σχετικά επιτυχηµένος πλανόδιος πωλητής. Ο πατέρας του δούλευε σε πρακτορείο που κατοχύρωνε πατέντες, ενώ η µητέρα του είχε γράψει ένα βιβλίο για τη µαγειρική, το οποίο έµεινε στην αγορά για εκατό περίπου χρόνια. 

Προσθήκη λεζάντας

Διάβασμα: Τα 5 μεγαλύτερα οφέλη για την υγεία μας

 

Ακόμη και αν το πρόγραμμά είναι φορτωμένο αξίζει τον κόπο να ξεκλέψετε λίγο χρόνο για διάβασμα. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι έχετε τουλάχιστον 5 καλούς λόγους για να το πράξετε.

• 1. Εκπαιδεύει τον εγκέφαλο μας

Ένα από τα οφέλη της ανάγνωσης βιβλίων είναι ότι βοηθάει τον εγκέφαλό μας να λειτουργεί σωστά. Το διάβασμα αποτελεί μια καλή άσκηση για το μυαλό και το νου μας. Μπορεί να βοηθήσει τον εγκέφαλο μας να εκτελεί όλες τις λειτουργίες του πάντα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Όταν διαβάζουμε, αναγκάζουμε το μυαλό μας να σκέφτεται περισσότερο και αυτό μπορεί να μας κάνει πιο οξυδερκείς. Αλλά για να εξασκήσετε τον εγκέφαλό σας με το διάβασμα, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι πρέπει να διαβάζετε βιβλία σε τακτική βάση.

• 2. Προσφέρει ανακούφιση από το στρες

Το άγχος αποτελεί ένα παράγοντα κινδύνου που προδιαθέτει σε διάφορες επικίνδυνες καταστάσεις, όπως οι καρδιακές παθήσεις. Το διάβασμα όμως μας δίνει την ευκαιρία να ηρεμήσουμε και να περιορίσουμε το άγχος. Ειδικά η ανάγνωση βιβλίων φαντασίας πριν τον ύπνο, σύμφωνα με τους ειδικούς, αποτελεί μια δραστηριότητα που μας χαλαρώνει και μας βοηθάει να αντιμετωπίσουμε ο,τι μας στρεσάρει. Η μέθοδος αυτή μάλιστα θεωρείται πολύ αποτελεσματική στην αντιμετώπιση του άγχους.

• 3. Βοηθάει στην πρόληψη της άνοιας

Σύμφωνα με τους ειδικούς το διάβασμα μειώνει τον κίνδυνο εκδήλωσης της νόσου του Αλτσχάιμερ. Με το ουσιαστικό και προσεκτικό διάβασμα ενός εντύπου ή βιβλίου, βελτιώνεται αμέσως η ποιότητα του εγκεφαλικού ιστού. Κατά την ανάγνωση, ο εγκέφαλος τονώνεται και διεγείρεται. Η διέγερση αυτή που προκαλείται στον εγκέφαλό μας από τη μελέτη, αν συμβαίνει τακτικά, μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη εγκεφαλικών διαταραχών συμπεριλαμβανομένης της νόσου του Αλτσχάιμερ.

• 4. Καταπολεμά την αϋπνία

Το διάβασμα μας βοηθάει να αντιμετωπίσουμε την αϋπνία και να υιοθετήσουμε υγιείς συνήθειες ύπνου. Αν έχετε συνηθίσει να διαβάζετε βιβλία πριν κοιμηθείτε, τότε η συνήθεια αυτή συμβάλλει στη ρύθμιση του βιολογικού ρολογιού του σώματος σας και στέλνει το σήμα στον εγκέφαλο ότι ήρθε η ώρα να κοιμηθεί. Το διάβασμα λοιπόν μπορεί να σας βοηθήσει με αυτόν τον τρόπο να κοιμηθείτε ήσυχα και να ξυπνήσετε ανανεωμένοι το πρωί.

• 5. Βοηθάει στη συγκέντρωση

Οι άνθρωποι που αγαπούν να διαβάζουν εκπαιδεύουν το μυαλό τους να συγκεντρώνεται και να εστιάζει πιο εύκολα. Ο τακτικός αναγνώστης βιβλίων αποκτά σταδιακά την ικανότητα να έχει πλήρη προσοχή σε ο,τι κάνει, αλλά και να σκέφτεται πρακτικά, με αποτελεσματικό και αντικειμενικό τρόπο. Αναπτύσσει επίσης την ικανότητα λήψης αποφάσεων και επίλυσης προβλημάτων.

 

ΠΗΓΗ

Σπύρος Βασιλείου- Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΖΩΓΡΑΦΟΣ

Συντάκτης: Μαρία Μποϊλέ Εγώ για τη δουλειά μου δεν μπορώ να πω τίποτ΄άλλο, παρά ότι είναι ζωγραφική που έγινε σ’ αυτό τον τόπο από έναν άνθρωπο που αγαπά αυτόν τον τόπο, για τους ανθρώπους αυτού του τόπου». Τα λόγια του Σπύρου Βασιλείου (1902 ή 1903 – 1985) αντικατοπτρίζουν την ύπαρξη συνείδησης και στόχου, που επιβεβαιώθηκε απόλυτα μέσα στα έργα του – φορείς της ζητούμενης για την εποχή «ελληνικότητας». Greece, 1948, Λιθόγραφη αφίσα, 79×59εκ. Εξάρχεια, 1930, Λάδι σε μουσαμά, 61×51εκ. Και τα υπέρ του δεν τελειώνουν εδώ· με το καλλιτεχνικό του έργο σημάδεψε την πολιτιστική ζωή του τόπου για εξήντα χρόνια και έτυχε πολλών διακρίσεων από νεαρή ηλικία (Βραβείο Aκαδημίας Aθηνών, Βραβείο Guggenheim κ.ά.). Yπήρξε επίσης δάσκαλος, κριτικός, αρθρογράφος και ομιλητής, εικονογράφος και διακοσμητής. Συνεργάστηκε με κρατικούς φορείς και οργανισμούς και υπήρξε παράγοντας σε ποικίλες καλλιτεχνικές ομάδες (Eθνικό Θέατρο, Eθνική Λυρική Σκηνή, Eλληνικό Xορόδραμα, Ομάδες «Tέχνη» και «Στάθμη» κ.ά.). Παρουσίασε τα έργα του σε πάμπολλες εκθέσεις στην Eλλάδα και στο εξωτερικό. Θέμα της καλλιτεχνικής του ενασχόλησης ήταν πάντοτε η ζωή και οι εκφάνσεις της, ο άνθρωπος και τα δημιουργήματά του, και φυσικά η Αθήνα. Το ύφος του καθαρά προσωπικό με στοιχεία πρωτοποριακά και, συνάμα, ελληνικά. H Eθνική Πινακοθήκη διοργάνωσε δύο αναδρομικές εκθέσεις του έργου του (1975 και 1983). Γνωστά του έργα: Zάππειο (1935), Ύδρα (1939-1945), O θρήνος των Kαλαβρύτων (1943, χαρακτικό), Tο τραπέζι της Kαθαρής Δευτέρας (1950), Φώτα και Σκιές (1959 – Βραβείο Guggenheim για την Eλλάδα, 1960) κ.ά. Εμφανίστηκε ως σκηνογράφος για πρώτη φορά με το έργο Κορακίστικα με την «Επαγγελματική Σχολή Θεάτρου» το 1929, σε σκηνοθεσία Φ. Πολίτη. Θεοδώρα του Δημήτρη Φωτιάδη. Eνωμένοι Kαλλιτέχναι, Θέατρο Λυρικόν. Aκουαρέλλα και μολύβι σε χαρτί. [32x24.5, 1945] Εν ολίγοις, στη διάρκεια της εξηντάχρονης δημιουργικής πορείας του, δούλεψε εξαντλητικά, συμμετείχε ενεργητικά σε πολιτικά και πολιτιστικά γεγονότα, δίδαξε, έκανε χαρακτική και θέατρο, εικονογράφησε τους ναούς του Αγίου Διονυσίου στην οδό Σκουφά και του Αγίου Βλασίου στο Ξυλόκαστρο Κορινθίας, εργάστηκε ως τεχνοκριτικός στα περιοδικά Πρωτοπόροι, Νεοελληνικά Γράμματα, Ελεύθερα Γράμματα κ.ά., έγραψε κείμενα μαχητικά για την εποχή του. Ήταν ένας ζωγράφος της γενιάς του ’30 που υπηρέτησε με δικούς του όρους την έννοια της ελληνικότητας κι αγάπησε όχι μόνο το αθηναϊκό, αλλά γενικότερα το ελληνικό τοπίο όσο ίσως κανείς ομότεχνός του. Προσχέδια για την εικονογράφηση του ναού του Aγ. Διονυσίου, τέμπερα σε ξύλο. Στην είσοδο του σπιτιού υπάρχουν φωτογραφίες του καλλιτέχνη και της συζύγου του με τους μεγαλύτερους ηθοποιούς, σκηνοθέτες, ποιητές και ομότεχνούς του, στα μέσα του 20ού αιώνα. Από αυτό και μόνο το γεγονός μπορεί κανείς να καταλάβει ότι ο Βασιλείου υπήρξε μία πληθωρική προσωπικότητα που κυριάρχησε για πολλά χρόνια στην αθηναϊκή κοινωνία. Αυτός ο χαρακτηρισμός, βέβαια, δεν αφορά εδώ μόνο στην τέχνη και την πολυπραγμοσύνη του, αλλά στις πολυάριθμες συγκεντρώσεις που οργάνωνε, οι οποίες κατέληγαν σε λαϊκές γιορτές! H οικογένεια στην ταράτσα, 1983, Ακρυλικό σε μουσαμά, 66×93. Η πιο σημαντική γωνιά του ατελιέ, κατά τη γνώμη μου, είναι αυτή που ο Βασιλείου είχε στήσει το καβαλέτο του, «αποκούμπι μοναδικό και στήριγμα, πάει πια να γίνει εξάρτημα του κορμιού…», και είναι σα να μην πέρασε μια μέρα από τότε που ζωγράφισε τελευταία φορά. Όλα είναι εκεί.. Τα πινέλα του, ο καμβάς μισοτελειωμένος, η καρέκλα με τα ροδάκια και, φυσικά, το παράθυρο που βλέπει στον Παρθενώνα και το Ηρώδειο! Κλείνοντας, θα ήθελα να θυμηθώ μία φράση του καλλιτέχνη σε συνέντευξη που έδωσε στην εφημερίδα Τα Νέα το 1983: «Το όποιο ταλέντο μου δεν το σκόρπισα άσκοπα…». Θα συμφωνήσω… ΠΗΓΗ :NEWSN.WORDPRESS.COM Βιβλιογραφία: Σπύρος Βασιλείου, Σύγχρονοι Έλληνες Εικαστικοί, Τα Νέα.

ΓΙΑΤΙ ΛΕΜΕ " Του μπήκαν ψύλλοι στ’ αφτιά "- " Αλά μπουρνέζικα "

Του μπήκαν ψύλλοι στ’ αφτιά


Οι Βυζαντινοί ήταν άφταστοι στο να εφευρίσκουν πρωτότυπες τιμωρίες.
Όταν έπιαναν κάποιον να κρυφακούει, του έριχναν ζεματιστό λάδι στ’ αφτιά και τον κούφαιναν. Για τους «ωτακουστές» -όπως τους έλεγαν τότε αυτούς- ο αυτοκράτορας lουλιανός αισθανόταν φοβερή απέχθεια. Μπορούσε να συγχωρέσει έναν προδότη, αλλά έναν «ωτακουστή» ποτέ. Ο ίδιος έγραψε έναν ειδικό νόμο γι’ αυτούς, ζητώντας να τιμωρούνται με μαρτυρικό θάνατο. Μα όταν τον έστειλε στη Σύγκλητο, για να τον εγκρίνει, εκείνη τον απέρριψε, γιατί θεώρησε ότι το αμάρτημα του «ωτακουστή» δεν ήταν και τόσο μεγάλο. Είπαν δηλαδή -οι Συγκλητικοί- ότι η περιέργεια είναι φυσική στον άνθρωπο και ότι αυτός που κρυφακούει, είναι, απλώς, περίεργος. Μπορεί να κάνει την κακή αυτή πράξη, αλλά χωρίς να το θέλει. Έτσι βρήκαν την ευκαιρία να καταργήσουν και το καυτό λάδι και ζήτησαν να τους επιβάλλεται μικρότερη ποινή.

Ο lουλιανός θύμωσε, μα δέχτηκε να αλλάξουν το σύστημα της τιμωρίας με κάτι άλλο που, ενώ στην αρχή φάνηκε αστείο, όταν μπήκε σε εφαρμογή, αποδείχθηκε πως ήταν αφάνταστα τρομερό. Έβαζαν δηλαδή στ’ αφτιά του ωτακουστή…ψύλλους! Τα ενοχλητικά ζωύφια, έμπαιναν βαθιά στο λαβύρινθο του αφτιού κι άρχιζαν να χοροπηδούν, προσπαθώντας να βρουν την έξοδο. Φυσικά, ο δυστυχισμένος που δοκίμαζε αυτή την τιμωρία, έφτανε πολλές φορές να τρελαθεί.
Από τότε, ωστόσο, έμεινε η φράση «του μπήκαν ψύλλοι στ’ αφτιά», που σήμερα έφτασε να σημαίνει, ότι μου μπαίνουν υποψίες στο μυαλό για κάτι.

Αλά μπουρνέζικα


Όταν μας μιλάει κάποιος και θέλουμε να του πούμε πως δεν καταλαβαίνουμε τι μας λέει, τότε του λέμε πως μιλάει…αλά μποuρνέζικα.
Πολλοί νομίζουν, πως είναι μια λέξη (αλαμπουρνέζικα). Είναι όμως δύο. Όπως το «αλά γαλλικά».

Μπουρνέζικα, λοιπόν, είναι η γλώσσα που θα μιλούσαν σε κάποιο τόπο ή και θα μιλάνε ακόμα, γιατί ο τόπος αυτός πράγματι υπάρχει. Είναι σε μια περιοχή του Σουδάν, όπου ζει η φυλή Μπουρνού.

Η γλώσσα αυτή ήρθε στην Ελλάδα κατά την Επανάσταση του 1821, με την φυλή των Μπουρνού η οποία αποτελούσε τμήμα του εκστρατευτικού σώματος του Αιγύπτιου στρατηγού Ιμπραήμ.

Καθώς η αραβική γλώσσα είναι αρκετά δύσκολη και μάλιστα στις διαλέκτους της, σε μας τους Έλληνες, λοιπόν δίκαια, όσα θ’ ακούγαμε από αυτούς, θα φαίνονταν «αλά μπουρνέζικα», δηλαδή ακατανόητα.

ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑ ΚΑΙ Η ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΣΠΑΡΤΙΑΤΩΝ - ΜΙΑ ΑΠΟΨΗ-

Tα περί... "πανσελήνου" και "αδιαφορίας" ΨΕΜΜΑΤΑ του Ηροδότου και του Παπαρρηγόπουλου κατά των Σπαρτιατών
Πρώτη επιδρομή των Περσών. Η εν Μαραθώνι μάχη (490 π.Χ.)
Κατά την πρώτην επιδρομήν των Μήδων εναντίον της Ελλάδος υπό τον Δάτιν και τον Αρταφέρνην, διηγούμενος ο Ηρόδοτος τα περί της μάχης του Μαραθώνος, διά να μειώση τα πανελλήνια αισθήματα των Λακεδαιμονίων, οίτινες πάντοτε προεκινδύνευον διά την ελευθερίαν των Ελληνικών πόλεων, προσεπάθησε να προσάψη εις τους Λακεδαιμονίους αδιαφορίαν διά την τύχην των Αθηνών, δημιουργήσας τους δήθεν ισχυρισμούς των Σπαρτιατών περί πανσελήνου, διά να αποφύγουν την μάχην και να αφήσουν αβοήθητον την κινδυνεύουσαν μεγάλην Ελληνικήν πόλιν. Επί τούτου χαρακτηριστικώς ομιλεί ο Πλούταρχος, του οποίου παραθέτομεν την περικοπήν (Her. Mab. C, XXVI) :
“Και μην την πανσέληνον ήδη σαφώς εξελήλεγκται Λακεδαιμονίων καταψευδόμενος, ήν φασί περιμένοντας αυτούς εις Μαραθώνα μη βοηθήσαι τους Αθηναίους. Ου γαρ μόνον άλλας μυρίας εξόδους και μάχας πεποίηνται μηνός: ισταμένου μη περιμείναντες την πανσέληνον αλλά και ταύτης της μάχης, έκτη βοηδρομιώνος ισταμένου γενομένης ολίγον απελείφθησαν ώστε και θεάσασθαι και νεκρούς απελθόντες εις τον τόπον. Αλλ’ όμως ταύτα περί της πανσελήνου γέγραφεν. Αδύνατα δη σφιν το παραυτίκα ποιέειν ταυτά, ου βουλομένοισι λύειν τον νόμον. Ήν γαρ ισταμένου του μηνός εινάτη. Εινάτη δε ουκ εξελεύσεται έφασαν ου πληρέος εόντος του κύκλου. Ούτοι μεν ουν την πασέληνον ενέμενον. Συ δε μεταφέρεις την πανσέληνον εις αρχήν μηνός διχομηνίας ούσαν και τον ουρανόν ομού και τας ημέρας και πάντα τα πράγματα συνταράσσεις. Και τα Ελλάδος επαγγελλόμενος γράφειν… Ει γαρ ανέγκω ταύτα Αθηναίοις ουκ είασαν, ουδέ προείδον, ενάτη τον Φιλιππίδην παρακαλούντα Λακεδαιμονίους επί την μάχην εκ της μάχης γεγενημένον και τάυτα δευτεραίον εις Σπάρτην εξ Αθηνών (ως αυτός φησιν) αφιγμένον. Ει μη μετά το νικήσαι τους πολεμίους Αθηναίοι μεταπέμπονται τους συμμάχους…”

Η 1η Ιανουαρίου δεν ήταν πάντα πρωτοχρονιά

Ολα τα ημερολογιακά συστήματα είναι επινοήσεις. Αυτό όμως που τα συνδέει είναι η ύπαρξη κάποιου σημείου αναφοράς, όπως στο χριστιανικό ημερολόγιο, στο οποίο κεντρικό σημείο είναι η γέννηση του Ιησού Ολα τα ημερολογιακά συστήματα είναι επινοήσεις. Αυτό όμως που τα συνδέει είναι η ύπαρξη κάποιου σημείου αναφοράς, όπως στο χριστιανικό ημερολόγιο, στο οποίο κεντρικό σημείο είναι η γέννηση του Ιησού Μέρες που είναι, ας κάνουμε ένα πρωτοχρονιάτικο ταξίδι στα χρονολογικά-ημερολογιακά συστήματα. Μια πρώτη, πολύ γενική, διαπίστωση είναι ότι όλα είναι επινοήσεις και κατασκευές. Συνδέονται, βεβαίως, με αστρονομικά φαινόμενα, και ειδικά τον ήλιο και τη σελήνη ή τον συνδυασμό των κινήσεών τους (αστρονομικό έτος), αλλά η Πρωτοχρονιά είναι μια επαναλαμβανόμενη εφεύρεση, μέχρι να επιβληθεί η 1η Ιανουαρίου. Η 1η Ιανουαρίου δεν ήταν πάντα… Πρωτοχρονιά Η ημερολογιακή αρχή της χρονιάς ήταν διαφορετική πολλές φορές σε διάφορες εποχές. Διέφερε ακόμη και μέσα σε ίδιες εποχές από διάφορες εθνικές ή άλλες ομάδες. Βεβαίως, κι όλα τα πολιτικά ημερολόγια του κόσμου. Αυτό που συνδέει, όμως, τις πρωτοχρονιές όλου του κόσμου στη διαδρομή της Ιστορίας είναι η ύπαρξη κάποιου σημείου αναφοράς. Απ αυτήν ακριβώς την οπτική ο κυρίαρχος σήμερα τρόπος μέτρησης του πολιτικού και εκκλησιαστικού χρόνου, που εισηγήθηκε ο μοναχός Διονύσιος ο Μικρός (6ος αιώνας), ήταν η ωριμότερη έως τότε σκέψη. Η αφετηρία Η ιστορία δεν είχε πια απλώς ένα σημείο εκκίνησης, αλλά ένα κέντρο. Ολα τα συμβάντα μπορούσαν να τοποθετηθούν ΠΡΙΝ ή ΜΕΤΑ από την εμφάνιση του Ιησού. Μέχρι τότε στα περισσότερο γνωστά συστήματα οι χρονολογήσεις τοποθετούσαν τα γεγονότα ΜΕΤΑ μια αφετηρία: Την άλωση της Τροίας, την πρώτη Ολυμπιάδα, την κτίση της Ρώμης, την άνοδο του Διοκλητιανού στην εξουσία, τη δημιουργία του κόσμου κλπ. Είναι φανερό ότι ο καθορισμός ενός γεγονότος-σημείου αναφοράς είναι πολύπλοκος, αλλά πάντα προϋποθέτει τη βούληση μιας εξουσίας (πολιτική, θρησκευτική κλπ.) για να επιβληθεί. Χωρίς να σημαίνει πάντα ότι αυτή η βούληση αρκεί για την καθιέρωση, αφού η αποδοχή ή η απόρριψή του επηρεάζεται και από άλλους παράγοντες (πολιτιστικοί, χρηστικοί κ.ά.). Ετσι, για παράδειγμα, η χρονολόγηση με τα πρόσημα π.Χ. ή μ.Χ., προϋποθέτει την εγκαθίδρυση του χριστιανισμού στη Δύση. Το Ιουλιανό ημερολόγιο την επιβολή της θέλησης του Ιούλιου Καίσαρα, το βυζαντινό τον αυτοκράτορα Διοκλητιανό, το Γρηγοριανό τον Πάπα Γρηγόριο. Για να πάμε πιο πίσω, το πρώτο αρχαίο αθηναϊκό τον Κέκροπα, το αργολικό την Ηρα, της Μεσοποταμίας συγκεκριμένους άρχοντες-βασιλιάδες και πάει λέγοντας… Τα χρονολόγια και τα ημερολόγια μοιάζουν ουδέτερα, α-πολιτικά, αλλά σε τελευταία ανάλυση δεν είναι τέτοια. Ο δεσμός ανάμεσα στον χρόνο και την όποια εξουσία είναι τόσο παλιός όσο και τα συστήματα μέτρησης του χρόνου από τα συστήματα εξουσίας. «Ελαβε το ημερολόγιο…», έλεγαν οι αρχαίοι Κινέζοι, όταν ήθελαν να πουν ότι κατέκτησαν μια περιοχή. Οι… ρίζες Ο 11ος ρωμαϊκός μήνας Ιανός Η καθιέρωση και η γενίκευση της 1ης Ιανουαρίου είναι σχετικά πρόσφατη. Ευρύτερα αποδεκτή έγινε μόλις τον προηγούμενο αιώνα και αμφισβητήθηκε αρκετές φορές στη διάρκειά του. Το παράδοξο είναι ότι δεν αντιστοιχεί ακριβώς σε κάποιο αστρονομικό φαινόμενο. Οπως, λόγου χάρη, στη χειμερινή ισημερία (22 Δεκεμβρίου), όταν η μέρα αρχίζει να μεγαλώνει και η νύχτα να υποχωρεί. Ούτε, φυσικά, στα Χριστούγεννα (25 Δεκεμβρίου), ημερομηνία από την οποία ξεκινά η χρονολόγηση και, φυσιολογικά, τότε ακριβώς έπρεπε ν αρχίζει να μετρά η νέα χρονιά. Παρ όλα αυτά, ως αρχή του πολιτικού έτους ίσχυε πριν από την καθιέρωση του παλιού Ιουλιανού ημερολογίου (μέσα 1ου π.Χ. αιώνα), συνεχίστηκε μ αυτό και διατηρήθηκε στο ισχύον Γρηγοριανό. Αν και το μόνο αστρονομικό γεγονός είναι ότι απλώς τότε η Γη βρίσκεται στο περιήλιο της τροχιάς της (το πλησιέστερο σημείο στον ήλιο). Το δεδομένο, όμως, αυτό δεν φαίνεται να έχει παίξει ρόλο στην εξίσωση Πρωτοχρονιά=1 Ιανουαρίου. Οι ρίζες της καθιέρωσης βρίσκονται μάλλον στην αρχαία Ρώμη και ειδικά στο ημερολόγιο του Νουμά -διαδόχου του Ρωμύλου. Σε αυτόν αποδίδεται η προσθήκη του Ιανουαρίου στο δεκάμηνο τότε ρωμαϊκό ημερολόγιο. Ως 11ος μήνας αφιερώθηκε στον Ιανό, ο οποίος, εκτός των άλλων, θεωρούνταν και θεός κάθε αρχής. Με τη διάσταση αυτή ήταν ζήτημα χρόνου ο τελευταίος μήνας να γίνει πρώτος και η πρώτη μέρα του Πρωτοχρονιά. Γύρω στο 150 π.Χ. η έναρξη του ρωμαϊκού πολιτικού έτους θα τοποθετηθεί επισήμως κατά τον Ιανουάριο. Φαίνεται ένας από τους λόγους ήταν πως στις καλένδες του (αρχές του μήνα) ορκίζονταν οι άρχοντες (ετήσιοι ύπατοι, πραίτορες). Στις τελετές που ακολουθούσαν και συνεχίστηκαν από τους μετέπειτα αυτοκράτορες, πολλοί ειδικοί εκτιμούν ότι έχουν τις ρίζες τους τα σύγχρονα κάλαντα, αλλά και τα «δώρα» των Χριστουγέννων…Παρά τις βαθιές ρίζες της η 1η Ιανουαρίου μόλις μετά τον 10ο αιώνα, βαθμιαία και αργόσυρτα, θα αρχίσει να καθιερώνεται στην Ευρώπη ως η αρχή του πολιτικού έτους. Το μπέρδεμα με το έτος γέννησης του Χριστού Η χρονιά της γέννησης Σύμφωνα με το σημερινό γενικευμένο σύστημα χρονολόγησης ο Χριστός δεν γεννήθηκε το 1 μ.Χ. ή το έτος 0 (μηδέν). Οι υπολογισμοί, εφόσον ισχύουν όσα παραδίδουν οι Ευαγγελιστές, τοποθετούν τη γέννηση μεταξύ του 4 και 6 μ.Χ. Το σκεπτικό Το εκκλησιαστικό σκεπτικό για τον καθορισμό του πρώτου χριστιανικού έτους ήταν το εξής: Η σύλληψη-ενσάρκωση του Ιησού έγινε την 25η Μαρτίου και άρα η επομένη 1η Ιανουαρίου ισούται με την πρώτη μέρα του 2 μ.Χ. Το υπολογιστικό λάθος Το λάθος του μοναχού Διονυσίου ήταν ότι δεν «μέτρησε» κατά τους υπολογισμούς του για τον καθορισμό της γέννησης του Χριστού το έτος μηδέν. Τον καιρό του και αργότερα ο λάθος υπολογισμός του δεν είχε κάποια πρακτική σημασία. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΟ ΑΛΑΛΟΥΜ Ταξίδι στον… χρόνο κατά τον Μεσαίωνα Δεν είναι και τόσο μακρινή η εποχή, με αστρονομικά μέτρα, που ταξιδεύοντας στην Ευρώπη, μπορούσες να ξεκινήσεις μια χρονιά από ένα μέρος και, ύστερα από πολλές μέρες, να φτάσεις σ’ ένα άλλο την προηγούμενη χρονιά! Ετσι, για παράδειγμα, ένας έμπορος που αναχωρούσε την 1η Μαρτίου του 1250 από τη Βενετία, φθάνοντας στη Φλωρεντία βρισκόταν το 1249. Συνεχίζοντας, μάλιστα, την πορεία του προς την Πίζα βρισκόταν στο 1251! Το ταξίδι στο… παρελθόν ή το μέλλον, κατά το Μεσαίωνα, δεν οφειλόταν, φυσικά, σε κάποια «μηχανή του χρόνου». Αλλά στα ανόμοια ημερολόγια που ίσχυαν την ίδια εποχή σε διαφορετικές περιοχές. Αλλού στην ιταλική χερσόνησο η χρονιά άρχιζε την 1η Ιανουαρίου, αλλού την 1η ή και την 25η Μαρτίου. Το ίδιο συνέβαινε σε πανευρωπαϊκή και πολύ περισσότερο σε παγκόσμια κλίματα. Στην Ισπανία και τη Γερμανία του Μεσαίωνα το έτος άρχιζε τα Χριστούγεννα, ενώ στη Γαλλία για ένα διάστημα την 1η Απριλίου… Αλλά και στη βυζαντινή Κωνσταντινούπολη, που ενδιαφέρει περισσότερο στα «καθ ημάς», η Πρωτοχρονιά οριζόταν διαφορετικά. Τοποθετούνταν την 1η Σεπτεμβρίου, αν και την πρωτομηνιά (καλένδες, νουμηνίες – νεομηνίες) του Ιανουαρίου γίνονταν παραδοσιακά λαϊκά πανηγύρια. Συνεχίζονταν, έτσι, οι αντίστοιχες ρωμαϊκές εκδηλώσεις, που αντανακλούσαν παλιότερες θρησκευτικές πεποιθήσεις, οι οποίες σχετίζονταν με το χειμερινό ηλιοστάσιο (22 Δεκεμβρίου). Μεταθέσεις… Στην Αγγλία η Πρωτοχρονιά ακολουθούσε άλλους ρυθμούς. Μέχρι τον 14ο αιώνα τοποθετούνταν την 25η Δεκεμβρίου. Μετά και μέχρι τα μέσα του 18ου αιώνα μετατέθηκε την 25η Μαρτίου. Η τελευταία, όπως και η 1η Μαρτίου, οριζόταν για μεγάλα διαστήματα και από πολλούς Ευρωπαίους ως Πρωτοχρονιά. Ο ορισμός αυτός είχε κάποια λογική, αφού ο Μάρτιος είναι ο μήνας της εαρινής ισημερίας (21 Μαρτίου εξίσωση της ημέρας με τη νύχτα). Είχε, επίσης, τη λογική της και η θέσπιση της Πρωτοχρονιάς την 1η Σεπτεμβρίου. Η ημερομηνία ήταν ταυτισμένη με το άνοιγμα και την αναθεώρηση των φορολογικών καταλόγων και από την εποχή ακόμη του Μ. Κωνσταντίνου άρχιζε να μετρά τότε το πολιτικό έτος των Βυζαντινών. Αυτή η «αρχή της Ινδίκτου» (δεκαπενταετές σύστημα μέτρησης του χρόνου) θα υιοθετηθεί από την Εκκλησία και θα αποτελέσει την αφετηρία του εκκλησιαστικού έτους. Η έναρξη της νέας χρονιάς, λοιπόν, είτε για το πολιτικό είτε για το εκκλησιαστικό ημερολόγιο στο χριστιανικό κόσμο, δεν οριζόταν πάντα με τον ίδιο τρόπο από τους ίδιους λαούς την ίδια εποχή. Πολύ περισσότερο δεν συνέβαινε αυτό σε όλους τους λαούς σε όλες τις ιστορικές περιόδους. Ακόμη και σήμερα, άλλωστε, μουσουλμάνοι, εβραίοι και άλλες πολλές ομάδες έχουν τη δική τους Πρωτοχρονιά. Κοινός, όμως, παρανομαστής, ανεξαρτήτως συγκεκριμένης ημερομηνίας, είναι ο εορτασμός της νέα χρονιάς παντού και σε απροσδιόριστο βάθος χρόνου. Η προσδοκία για καλύτερες μέρες.

Αρχαία Ελλάδα και Ρώμη

* Αρχαϊκή και κλασική Ελλάδα: Τα διάφορα ελληνικά ημερολόγια έχουν διαφορετικές πρωτοχρονιές, σύμφωνα με αντίστοιχες φυσικο-θρησκευτικές γιορτές (θερινό ή χειμερινό ηλιοστάσιο, εαρινή ή φθινοπωρινή ισημερία).

* Μέσα 2ου π.Χ.: Καθιερώνεται η 1η Ιανουαρίου ως έναρξη του πολιτικού ρωμαϊκού έτους, που συμπίπτει με τις γιορτές για το χειμερινό ηλιοστάσιο και τα Σατουρνάλια. * Μέσα 1ου π.Χ.: Το Ιουλιανό ημερολόγιο διατηρεί την Πρωτοχρονιά κατά την 1η Ιανουαρίου. Χριστιανική εποχή

* 4ος αιώνας: Από την εποχή του Μ. Κωνσταντίνου το έτος στην αυτοκρατορία ξεκινά την 1η Σεπτεμβρίου. Διατηρούνται τα προϋπάρχοντα λαϊκά πανηγύρια και οι γιορτές κατά τις καλένδες-νεομηνίες του Ιανουαρίου.

* Πρώτοι μεταχριστιανικοί αιώνες: Η χριστιανική εκκλησία θεωρεί αρχή του έτους τον Ευαγγελισμό (25 Μαρτίου). Αργότερα καταδικάζει ως ειδωλολατρική την Πρωτοχρονιά της 1ης Ιανουαρίου. Το εκκλησιαστικό έτος αρχίζει από την 1η Σεπτεμβρίου. Νέα και νεότερη περίοδος

* Τέλη 16ου αιώνα: Μαζί με την εισαγωγή του νέου (Γρηγοριανού) ημερολογίου ο Πάπας Γρηγόριος ΙΓ καλεί τους χριστιανούς να υιοθετήσουν ως Πρωτοχρονιά την 1η Ιανουαρίου.

* 17ος -19ος αιώνας: Η Ευρώπη γιορτάζει πολλές και διαφορετικές πρωτοχρονιές, ενώ ο κόσμος ακόμη περισσότερες.

* Οι διάφορες παραδόσεις δύσκολα εγκαταλείπονται.

* Αρχές 20ού αιώνα: Γενίκευση του γιορτασμού της Πρωτοχρονιάς την 1η Ιανουαρίου, με παράλληλη διατήρηση δύο δεκάδων άλλων βασικών ημερολογίων.

(εφ. ελευθεροτυπία)

Αρχαία Αρώματα: τα είδη και οι μέθοδοι επεξεργασίας

Τα αρχαία αρώματα
Η αρωματοποιία αποτελούσε έναν κλάδο ξεχωριστό, που απαιτούσε δεξιοτεχνία, εφευρετικότητα, αλλά και την απαραίτητη μυστικότητα. Επρόκειτο για μια σπουδαία τέχνη για την οποία γράφτηκαν ποικίλα αρχαία συγγράμματα, με περιεχόμενο θεραπευτικό, καλλωπιστικό και επικουρικό. Οι αρχαίοι διέκριναν τα αρώματα σε δύο κατηγορίες. Σε αυτά που βρίσκονταν σε υγρή κατάσταση, τα έλαια, και στα παχύρρευστα και στερεά, τις αλοιφές. Τα ρήματα που χρησιμοποιούσαν αντίστοιχα ήταν το χρίω και το αλείφω, ενώ συναντάται επίσης το ξεραλοίφειν για επάλειψη σε στεγνό και όχι υγρό σώμα. Τα αρωματικά έλαια χαρακτηρίζονται ως ευώδη.
Οι αρχαίοι συγγραφείς όπως ο Αθήναιος, ο Ιπποκράτης, ο Ξενοφών, ο Ηρόδοτος, ο Αριστοτέλης, ο Θεόφραστος και άλλοι, αναφέρουν λεπτομέρειες σε σχέση με τα αρχαία αρώματα από λουλούδια, τα οποία έπαιρναν το όνομά τους είτε από το αρωματικό φυτό από το οποίο παράγονταν είτε από το όνομα του παρασκευαστή τους. Το μεγαλείον για παράδειγμα, διάσημο άρωμα της Εφέσου, πήρε το όνομά του από τον Μέγαλλο από τη Σικελία. Τα πιο γνωστά αρχαία ελληνικά αρώματα ήταν το ίρινον, ελαιόλαδο με εκχυλίσματα από ρίζες ίριδας, το νάρδον, το βάλσαμο, η στακτή το αυθεντικό βάλσαμο μύρου, το μελίνιο από κυδωνέλαιο, το ρόδιο μία διάσημη αλοιφή από τη Ρόδο από εκχύλισμα

ΤΙΤΑΝΚΑ ΤΟ ΦΥΤΟ ΠΟΥ ΑΝΘΙΖΕΙ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΤΟΝ ΑΙΩΝΑ ΠΟΥ ΖΕΙ..

ΦΩΤΟ Juan Karita, AP

ΤΟ ΒΟΤΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΦΥΤΟΥ ΕΙΝΑΙ PUYA RAIMONDI ΑΝΑΚΑΛΥΦΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΤΑΛΟ ΒΟΤΑΝΟΛΟΓΟ ANTONIO RAIMONDI ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΟΥ 1800.

ΕΥΔΟΚΙΜΕΙ ΣΤΑ ΥΨΙΠΕΔΑ ΤΩΝ ΑΝΔΕΩΝ ΚΑΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΦΤΑΣΕΙ ΤΑ 123 ΜΕΤΡΑ ΥΨΟΣ.

ΤΟ ΦΥΤΟ ΑΝΘΙΖΕΙ ΜΟΝΟ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΖΩΗ ΤΟΥ ΠΟΥ ΔΙΑΡΚΕΙ 80-100 ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΓΙΑ ΛΙΓΕΣ ΒΔΟΜΑΔΕΣ ΜΕΤΑ ΠΕΘΑΙΝΕΙ
ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΦΥΤΟ ΑΠΟ ΚΑΘΕ ΑΠΟΨΗ ΛΕΕΙ Ο ANTONIO LAMBE ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ACCION AMBIENTAL ΠΟΥ ΑΣΧΟΛΕΙΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΜΟΝΑΔΙΚΟΥ ΦΥΤΟΥ

.ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΣΗΜΕΙΩΘΕΙ ΟΤΙ ΤΟ ΦΥΤΟ ΕΧΕΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΕΙ ΕΙΔΟΣ ΠΡΟΣ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΙΕΘΝΗ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ (ΙUCN)

H TITANKA ΦΥΕΤΑΙ ΜΟΝΟ ΣΤΟ ΠΕΡΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΒΟΛΙΒΙΑ ΚΑΙ ΣΕ ΥΨΟΜΕΤΡΟ 3.000-4.800 ΜΕΤΡΑ. ΤΟ ΕΔΑΦΟΣ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΟΠΟΥ ΦΥΕΤΑΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ ΞΗΡΟ ΠΟΥ ΤΟ ΦΥΤΟ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΠΟΛΥ ΧΡΟΝΟ ΓΙΑ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕΙ ΤΑ ΚΑΤΑΛΗΛΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΙΣΗ ΆΛΛΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟ ΤΟΥ.

ΑΥΤΟΣ ΑΚΡΙΒΩΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ Ο ΛΟΓΟΣ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΕΝΑΝ ΑΙΩΝΑ ΝΑ ΑΝΘΙΣΕΙ

Χρόνος και καιρός

Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν δύο έννοιες για την χρονικότητα: χρόνος και καιρός. Η πρώτη σηματοδοτούσε την "φυσιολογική" κατάσταση του χρόνου, τον χρόνο ως ασταμάτητη γραμμική αλληλουχία, αυτό που αργότερα, μετά τις Θέσεις για τη Φιλοσοφία της Ιστορίαςτου Walter Benjamin, θα ονομάζαμε ιστορικιστικό χρόνο, "ομοιογενή, άδειο χρόνο." Προς τον χρόνο, ο καιρός υπέχει την θέση μιας "κατάστασης εξαίρεσης" (βλ. Carl Schmitt, Die Diktatur· και Πολιτική Θεολογία, εκδ. Κριτική) ή, με τους συγγενικούς αλλά όχι ταυτόσημους όρους του Walter Benjamin, μιας "κατάστασης έκτακτης ανάγκης" (βλ. Michael Löwy, Walter Benjamin, Προμήνυμα Κινδύνου: Μια ανάγνωση των Θέσεων "Για τη Φιλοσοφία της Ιστορίας", εκδ. Πλέθρον, 2004). Με άλλα λόγια, ο καιρός επισυμβαίνει ως άρση της ισχύος του χρόνου. Η άρση αυτή δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι προσωρινή ή μόνιμη. Γιατί ο καιρός δεν έχει χρόνο: δεν είναι μετρήσιμος χρονικά, εφόσον δεν έχει στην πραγματικότητα διάρκεια. Και συνεπώς, δεν μπορεί ποτέ να είναι ο χρόνος που καθορίζει πότε είναι καιρός να είναι καιρός (αυτή είναι η φράση του Δημήτρη Δημητριάδη). Ο καιρός δεν είναι γέννημα του χρόνου. Είναι αυτό που γεννιέται μέσα στον χρόνο χωρίς να του ανήκει, ένα χάσμα που διαστέλλει τον χρόνο εκ των ένδον. Αυτό που γεννάει τον καιρό είναι ο εαυτός του: είναι καιρός όταν είναι καιρός, και συνεπώς το σημάδι της έλευσης του καιρού εμφανίζεται πάντα σε ένα υποκείμενο και δεν μπορεί να έχει ποτέ αντικειμενική υπόσταση, δεν μπορεί ποτέ να αποδειχθεί ή να αναπαρασταθεί "αντικειμενικά". Ή μάλλον, για να ακολουθήσουμε την σκέψη του Badiou, ο καιρός συγκροτεί το υποκείμενο, το υποκείμενο αναδύεται στην ύπαρξη μόνο σε συνάρτηση με την έκλαμψη του καιρού που το συνταράσσει από επιθυμία να αρπαχτεί απ' αυτόν, γιατί ο καιρός είναι ήδη το αρχαίο όνομα του μπαντιουϊκού συμβάντος, ή ακριβέστερα της χρονικότητας την οποία αφορά το συμβάν.

Ο καιρός αρπάζεται: η αρχαιότητα τον φαντάστηκε, κυριολεκτικά, σαν κάτι που πιάνεις απ' τα μαλλιά. Ιδού το εύγλωττο επίγραμμα του Ποσείδιππου, χαραγμένο πάνω στο μπρούτζινο άγαλμα του Καιρού που στεκόταν στην ελληνιστική Σικυώνα (έργο, υποτίθεται, του Λύσιππου): "Ποιος και από που ο γλύπτης; Απ' τη Σικυώνα. Και τ' όνομά του; Λύσιππος. Και ποιος είσαι; Ο καιρός που υποτάσσει όλα τα πράγματα. Και γιατί στέκεσαι στα ακρόνυχα; Γιατί πάντοτε τρέχω. Γιατί φοράς φτερά στα πόδια; Πετώ με τον άνεμο. Γιατί κρατάς ξυράφι με το δεξί σου χέρι; Για να δείξω τους ανθρώπους πως είμαι πιο κοφτερός και από την πιο κοφτερή κόψη. Και γιατί καλύπτουν το πρόσωπό σου τα μαλλιά σου; Για να με αρπάξουν από τις μπούκλες μου. Και γιατί, για όνομα του Θεού, είσαι φαλακρός στο πίσω μέρος του κεφαλιού; Επειδή κανείς από αυτούς που ξεπέρασα με τα φτερωτά μου πόδια, όσο και να θελήσει, δεν μπορεί να με πιάσει από πίσω."

Με άλλα λόγια, η επαφή με τον καιρό είναι πάντοτε βίαια: η βίαια γέννηση ενός υποκειμένου που συγκροτείται ως επίκαιρο, ως ανταποκρινόμενο προς τον καιρό, αντικατοπτρίζεται, βρίσκει το εικονογραφικό της παραπλήρωμα, στην βίαια αρπαγή του καιρού από το υποκείμενο. Που σημαίνει επίσης ότι ο καιρός δεν μπορεί παρά να είναι το όνομα μιας επαναστατικής χρονικότητας. Τι είναι μια επαναστατική χρονικότητα; Είναι μια χρονικότητα που εμφανίζεται πάντοτε με τη βία του "πολύ νωρίς", του πρόωρου. Ο καιρός δεν έχει χρόνο: βιάζεται διαρκώς, και η παραμικρή καθυστέρηση εκ μέρους μας τον κάνει να μας ξεπερνά, να μας αφήνει πίσω του χωρίς να μπορούμε πλέον να τον αδράξουμε. Η βασική θέση του Τι να κάνουμε; του Λένιν, όπως μας θυμίζει ο Badiou, είναι ότι δεν υπάρχει και δεν θα υπάρξει ποτέ σωστός χρόνος για επανάσταση. Η επανάσταση έρχεται πάντοτε πρόωρα, εκτός χρόνου, είναι πάντα βίαια όχι απλώς επειδή ασκεί ισχύ αλλά επειδή είναι πάντα αναπόφευκτα βιαστική, αποτελώντας μια χειρονομία αρπαγής του καιρού απ' τα μαλλιά (και ιδού γιατί δεν υπάρχει, όπως θα ήθελε να πιστεύει ο ημιμαθής κύριος Καρατζαφέρης,καμμία διαφορά ανάμεσα σε μια "καθεστωτική" και σε μια "επαναστατική" ερμηνεία του "βία" [ως βιασύνης ή ως άσκησης βίας] στον "Ύμνο προς την ελευθερία"). Η επανάσταση είναι μια εμμενώς βεβιασμένη ενέργεια η οποία δημιουργεί εκ των υστέρων την χρονική της αναγκαιότητα, πλαστογραφεί δηλαδή ex post facto την έλευσή της "στη σωστή στιγμή." Αλλά η πλαστογραφία αυτή είναι αναπόδραστη, μη αναγώγιμη στο ψεύδος: "Καιρός για επανάσταση" δεν σημαίνει ποτέ "επανάσταση στη σωστή στιγμή". Η "σωστή στιγμή" δεν υφίσταται παρά ως το αναδρομικό παιδί της καιρικής ρήξης. Είναι ένα παιδί που θα έχει ήδη πάντα γεννηθεί ή που θα έχει ήδη πάντα παραμείνει ασύλληπτο.

Η φιλοσοφική γενεαλογία του καιρού είναι νόθα. Παραβιάζει κάθε γραμμική, ιστορικιστική κατασκευή που θα λεγόταν "ιστορία της φιλοσοφίας" και θα εστιαζόταν στην μία ή την άλλη "σχολή." Ποιοι είναι οι θεμελιώδεις στοχαστές του καιρού; Οι σοφιστές (ο Γοργίας, κυρίως), με την έμφασή τους στην ανάγκη προσαρμογής σε διαρκώς μεταβαλλόμενες, απρόβλεπτες συνθήκες, αλλά και ο Αριστοτέλης, στην Ρητορική του. Και μετά; O Παύλος, στην Επιστολή προς Εφεσίους ("εξαγοραζόμενοι τον καιρόν..."); Και μετά τον Παύλο ούτε ο Καρτέσιος, ούτε ο Μπέικον, ούτε ο Καντ, ούτε ο Χέγκελ, αλλά o Μακιαβέλι, του οποίου ο Πρίγκηπας αποτελεί έναν μάλλον μελαγχολικό στοχασμό πάνω στις άστατες διαθέσεις του καιρού (fortuna) απέναντι στις οποίες κανείς, ούτε και ο πιο προικισμένα διορατικός πολιτικός, δεν μπορεί να ανταπεξέρχεται για πάντα. Και στον εικοστό αιώνα ο Λένιν (του Τι να κάνουμε;) ο Χάϊντεγκερ (και το Augenblick, το φαινόμενο, η απο-κάλυψη της στιγμής), και συνάμα ο Benjamin των Θέσεων (JetzZeit, ο καιρός του τώρα). Και πιο πρόσφατα ο Negri του Καιρός για επανάσταση, o Agamben (κυρίως στο Ο χρόνος που απομένει, για την επιστολή του Παύλου προς Ρωμαίους), και ίσως πιο έμμεσα, ο Badiou.

Ας κλείσουμε με τον Παύλο, με τη φράση της επιστολής προς Εφεσίους: τι σημαίνει "εξαγοραζόμενοι τον καιρόν"; Στα αγγλικά, μία από τις εκδοχές του οικονομικού "εξαγοράζω" είναι "redeem", που ως γνωστόν σημαίνει επίσης "λυτρώνω", δηλαδή πληρώνω τα λύτρα, όπως κάνει ο Ιησούς στον σταυρό σε ό,τι αφορά την ανθρώπινη αμαρτία. "Εξαγοράζω" δεν σημαίνει "αγοράζω"· είναι μια οικονομική πράξη σκοπός της οποίας είναι η απελευθέρωση, η απόσπαση (-εξ) ενός οποιουδήποτε αγαθού από τον οικονομικό κλοιό, από το σύμπαν των οικονομικών συναλλαγών. Η χριστιανική εξ-αγορά της αμαρτίας, για παράδειγμα, δεν είναι λογιστική πράξη δούναι και λαβείν αλλά αποτέλεσμα χάριτος, καθ' υπερβολήν δούναι που δεν γνωρίζει αντιστοιχία σε κανένα λαβείν. Εξ-οικονόμηση, εκστατική οικονομία, άστεγη, εξόριστη από την οικονομία πράξη: Η εξαγορά ενός ομήρου ή ενός σκλάβου, η απολύτρωσή του μετά την καταβολή λύτρων, δεν οδηγεί στην μετατροπή του σε μέσο αποζημίωσης για τα χρήματα που ξοδεύτηκαν. Τα χρήματα των λύτρων ξοδεύονται για να εξαγοράσουν όχι αξία αλλά ζωή. Και συνεπώς, είναι χρήματα που ξοδεύονταικυριολεκτικά: εξαφανίζονται, αφαιρούνται από την αγορά σε ό,τι αφορά τον δότη. Παυλικά, "εξαγοράζω" σημαίνει αφαιρώ από την αριθμητική οικονομία του χρόνου, ανακηρύσσω την ανεξάλειπτη διαφορά ενός οποιουδήποτε πράγματος σε σχέση με την αγοραία αριθμητική της "κανονικής" κατάστασης πραγμάτων.

Ο καιρός, γνώριζε ο Παύλος, δεν είναι κάτι που αγοράζεται. Δεν είναι αγαθό που αποκτάται με συναλλαγές. Ο καιρός εξ-αγοράζεται, προκύπτει ως αποτέλεσμα μιας αφαίρεσης από την οικονομία της κυρίαρχης χρονικότητας. Γιατί ο καιρός είναι πάντα ήδη αυτό που μας εξ-αγοράζει, που μας ξεριζώνει απ΄τον χρόνο. Δηλαδή, ήδη, απ' το χρήμα. Ο χρόνος, η χρονικότητα της "κανονικής κατάστασης", δουλεύει πάντοτε για το Κεφάλαιο: εργατικές ώρες, λογάριθμοι της μετατροπής της εργασίας σε αξία, "ελεύθερος χρόνος" ξοδεμένος στην κατανάλωση της πάντοτε μετρήσιμης παραγωγής. Ο καιρός όμως, η εξ-αίρεση του χρόνου, δουλεύει για μας. Ποιοι είμαστε εμείς; Αυτοί που ταυτοποιούνται στο πρώτο πληθυντικό ελέω καιρού, αυτοί που λένε "εμείς" επειδή υπάρχει καιρός, αυτοί για τους οποίους είναι πάντα καιρός να είναι καιρός.

( του Δημήτρη Δημητριάδη)

Dear John...( ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ JOHN LENΝON ..)

Η φωτογραφία στην κορυφή, είναι το άγαλμα του Lennon που κοσμεί την Αβάνα στην Κούβα. Τα αποκαλυπτήρια, έκανε ο ίδιος ο Fidel Castro στις 8 Δεκεμβρίου του 2000, στην επέτειο της δολοφονίας του John Lennon.

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΗΤΤΑ

Έγραφες το 1971 στο Imagine:

«Φαντάσου να μην υπάρχει κανένας παράδεισος για να προσμένεις.

Δεν είναι δα και τόσο δύσκολο, αν λίγο το προσπαθήσεις.

Και, (φαντάσου) να μην υπάρχει και καμία κόλαση κάτω από τα πόδια μας.

Μονάχα ουρανός εκεί ψηλά, μονάχα ουρανός.

Φαντάσου, όλους τους ανθρώπους να ζουν για αυτό το σήμερα…»

Τώρα πια, μετά από τόσα χρόνια το ξέρεις πως από όλα σου τα τραγούδια, αυτό, αγαπήθηκε περισσότερο από όλα, ίσως όχι γιατί είναι το πιο σπουδαίο-προσωπικά ανάμεσα από καμιά ντουζίνα δικά σου κομμάτια δυσκολεύομαι να βρω το πιο σημαντικό.

Νομίζω όμως, πως το Imagine λατρεύτηκε γιατί με τρόπο εξαιρετικά λεπτό κι αρμονικό, πότισες με αγάπη μια σειρά από σπουδαίες αλήθειες, που αν ποτέ γίνουν ζωή για όλους τους ανθρώπους, τότε θα δικαιωθεί ο ίδιος οΆνθρωπος.

Το ιδιαίτερο αυτού του τραγουδιού, είναι πως ενώ λέει πράγματα ανατρεπτικά για πολλούς, τα ψιθυρίζει και δεν τα ουρλιάζει.

Γιατί, όταν για τόσες χιλιάδες χρόνια οι άνθρωποι επίμονα διαπαιδαγωγούνται στην ανοχή της κόλασης που έγινε η ζωή στη γη για την ελπίδα ενός ουράνιου παραδείσου, όταν θρησκείες και πολιτική (ένα πράγμα είναι άλλωστε) με αυτό το ιδεολόγημα βιάζουν την αξιοπρέπεια των ανθρώπων καθημερινά, ναι, το τραγούδι σου είναι συγκλονιστικό.

Imagine:

«Και, φαντάσου, πια να μην υπάρχουν χώρες, να σβήσουν τα σύνορα από τη γη.

Ξέρεις, δεν είναι αδύνατο να γίνει…

Να τα καταφέρουμε έτσι, ώστε να μην υπάρχει τίποτα για το οποίο να πρέπει να σκοτώσεις ή να πεθάνεις για αυτό.

Και να φύγουν (επιτέλους) οι θρησκείες από τη μέση.

Φαντάσου, όλους της γης τους ανθρώπους, να ζουν τη ζωή τους ειρηνικά…»

Dear John,

Ναι, τα σύνορα ήδη σβήνουν αλλά όχι γιατί οι άνθρωποι ωριμάσαμε και καταλάβαμε την απόλυτη αρρώστια των πολέμων.

Ούτε γιατί ξαφνικά συνειδητοποιήσαμε το χυδαίο δούλεμα που μας κάνουν οι κάθε λογής ηγέτες και ηγετίσκοι.

Τα σύνορα σβήνουν καθώς τα ξεπλένουν οι πλημμύρες της Κλιματικής Αλλαγής.

Τα σύνορα σβήνουν καθώς τα δάση καίγονται το ένα μετά το άλλο.

Τα σύνορα σβήνουν καθώς η γη μας γεμίζει τοξικές ουσίες που ποτίζουν με θάνατο το χώμα, τις θάλασσες και τα ποτάμια.

Ο κόλπος του Μεξικού όπως ξέρεις, καταστράφηκε.

Στην Ουγγαρία, η τοξική λάσπη ήδη σκοτώνει ψάρια στο Δούναβη.

Τούτη την ώρα που σου γράφω, στα ανοιχτά της Βρετάνης βυθίζεται ένα πλοίο με 6000 τόνους χημικά.

Εκατομμύρια εκατομμυρίων άνθρωποι μετακινούνται αναζητώντας νέες πατρίδες γιατί οι δικές τους πεθαίνουν.

Ναι, ξέρω, όταν έγραφες τότε το «Imagine there’s no countries it isn’t hard todo» άλλα είχες στο μυαλό σου.

Παράξενο πάντως, αλλά εκεί οδεύουμε.

Στο σβήσιμο των συνόρων, αλλά με μια διαδικασία ανείπωτα οδυνηρή καθώς μας σπρώχνουν εκεί τα πράγματα.

Ποιος ξέρει;

Ίσως κιόλας, έτσι να γράφεται η ιστορία και επειδή είμαστε μέσα στο κέντρο της αυτή τη στιγμή, να μην μπορούμε να δούμε το «όλο» αλλά μόνο αυτό που μας πονά.

Δεν θα το θυμάσαι John, θα το ξέρεις βέβαια εγκυκλοπαιδικά, την ώρα που εσύ γεννιόσουν στο Liverpool, πιο κάτω στο Λονδίνο η Luftwaffe βομβάρδιζε τον Καθεδρικό του Άγιου Παύλου, ενώ εκεί, στη γενέτειρά σου οι σειρήνες του συναγερμού και οι καμπάνες των εκκλησιών καλούσαν τον κόσμο να κρυφτεί στα καταφύγια.

Ίσως έτσι να χαράχτηκε στο υποσυνείδητο σου η απέχθεια στον παραλογισμό που σπρώχνει τους ανθρώπους στο να σκοτώσουν ή να σκοτωθούν για πράγματα που στο τέλος δεν τους αφορούν διόλου.

Και, όπως το είπες ακριβώς: «and no religion too».

Δεν είναι πραγματικά αδιανόητο πόσο αίμα έχει χυθεί στο όνομα μιας «σωστής» θρησκείας; Μας μαθαίνουν, μας επιβάλλουν να «αγαπάμε» ένα Θεό και έτσι τελικά γινόμαστε ανίκανοι να αγαπήσουμε ο ένας τον άλλον. Έξυπνο κόλπο, που ακόμα πιάνει.

Α, ναι…

Οι άνθρωποι θα μπορούσαν να ζήσουν ειρηνικά.

Το πιστεύω. Φτάνει να κατεβάσουν όλοι κάτω τις «σωστές» σημαίες τους.

Imagine:

«Εντάξει. Μπορεί να πεις πως ονειρεύομαι, πως είμαι ένας ονειροπόλος ή ονειροπαρμένος.

Αλλά να ξέρεις. Δεν είμαι μόνος μου.

Και έχω την ελπίδα ζωντανή, πως μια μέρα θα έρθεις μαζί μας.

Τότε, ο κόσμος μας, θα γίνει Ένας.»

Dear John,

Αναρωτιέμαι...

Όλοι αυτοί οι άνθρωποι –και είναι εκατομμύρια- που έχουν τραγουδήσει το τραγούδι σου με δάκρυα στα μάτια.

Όλοι αυτοί που το ακούνε ξανά και ξανά με την ίδια συγκίνηση.

Είναι άραγε έτοιμοι να βγουν έξω στους δρόμους και να σταματήσουν τη γη από την σημερινή της πορεία;

Φαντάζεσαι (Imagine…) να βγαίνανε εκατομμύρια άνθρωποι σε όλες τις χώρες και να μην κάνανε τίποτα το βίαιο, απλά να καθόντουσαν στο δρόμο.

Να μην πήγαιναν στη δουλειά την επόμενη, ούτε την μεθεπόμενη, ούτε ποτέ, μέχρι να υποχρεωνόντουσαν οι ηγεσίες να κάνουν μεγάλες αλλαγές που να φέρνουν τη ζωή σε πιο ανθρώπινα μέτρα. Μπορούν. Δεν θέλουν.

Όταν γίνει αυτό, ο κόσμος θα αρχίσει να γίνεται ένας, με τον τρόπο που ονειρεύτηκες.

Imagine:

«Φαντάσου (έναν κόσμο) χωρίς ιδιοκτησίες-χωρίς δικό μου και δικό σου-

Μπορείς; Αναρωτιέμαι…

Χωρίς πλεονεξία και πείνα.

Μια ανθρωπότητα αδερφωμένη.

Φαντάσου, όλους τους ανθρώπους, απλά,

Να μοιράζονται, να χαίρονται τον κόσμο.»

Dear John,

Όταν βγαίνει ο κος Dominique Strauss-Kahn και χωρίς απολύτως καμιά ντροπή δηλώνει πως «πληρώνουν αυτοί που δεν φταίνε», όταν λέει απροκάλυπτα πως για ολάκερη την κρίση φταίνε οι κυβερνήσεις –και βέβαια οι διάφοροι παρακοιμώμενοι τους-

πώς να μην ονειρευτώ την πτώση της Βαστίλης;

Πώς να μην ηδονιστώ με την ιδέα της γκιλοτίνας;

Πώς να μην πυρποληθεί ο εγκέφαλός μου από το άφατο μέγεθος του εγκλήματος κατά του ανθρώπου;

Στο κάτω-κάτω της γραφής John, έγραψες το Imagine αλλά έγραψες και τοPower to the People.

Δεν ξέρω αν έχουν υπάρξει-ιστορικά- αναιδέστερες και πιο υποκριτικές δηλώσεις από αυτές του κου Kahn, ο οποίος ανάμεσα στα άλλα είπε πως αν ήταν Έλληνας ή Γάλλος ή Ιρλανδός εργαζόμενος θα διαδήλωνε και αυτός!

Πραγματικός εμετός έρχεται στον κανονικό άνθρωπο με τόση υποκρισία.

Σε αυτούς τους στίχους σου, είναι που ο κόσμος κυριολεκτικά σφαδάζει.

Ιδιοκτησίες, πλεονεξία, πείνα.(…Imagine no possessions…)

Και κυρίως η ασυγκράτητη και αχόρταγη αρπακτική πλεονεξία των λίγων που κατέστρεψε και ξόδεψε το οξυγόνο ζωής των πολλών.

Ξέρεις που καταντήσαμε John;

Καταντήσαμε η δουλειά για τους ανθρώπους να είναι τόσο μεγάλη πολυτέλεια, που πια την δέχονται-αν την βρουν- ακόμα και με απόλυτη διάλυση των για χρόνια αυτονόητων δικαιωμάτων τους.

Και όμως.

Είμαι βέβαιος, πως ο κόσμος υπάρχει για να τον χαίρονται όλοι οι άνθρωποι μαζί. Κανένας λιγότερο, κανένας περισσότερο.

Οτιδήποτε έξω από αυτό μου μοιάζει αφύσικο.

Και αυτό- για να μην παρεξηγηθώ- δεν σημαίνει πως «είμαστε όλοι ίδιοι και ίσοι».

Μακριά από μένα αυτές οι υπεραπλουστεύσεις.

Όμως, ξέρω, πως θα μπορούσαν όλοι άνθρωποι να ξεκινούν από το ίδιο σημείο, να τρέχουν με τα ίδια παπούτσια, στο ίδιο γήπεδο, με τις ίδιες συνθήκες.

Και από κει και πέρα, ας φτάσει ο κάθε ένας όπου πραγματικά μπορεί.

Και ξέρω επίσης, πως αυτοί που θα έφταναν πολύ μακριά θα ήταν απίστευτα περισσότεροι από όσους το κατορθώνουν τώρα.

Imagine:

«You may say that I'm a dreamer
But I'm not the only one
I hope someday you'll join us
And the world will live as one»

Dear John,

Σήμερα θα έκλεινες τα 70 σου χρόνια.

Δεν έχω την παραμικρή ιδέα τι θα έλεγες για όλα όσα γίνονται στον κόσμο, αν ήσουν ακόμα εδώ. Εκεί που βρίσκεσαι, κάνε μου μια χάρη.

Τρέχα και βρες τον Antonio (τον Vivaldi ντε) και πες του πως μόλις ανακάλυψαν μια χαμένη παρτιτούρα του, το κονσέρτο για φλάουτο Il GranMogol.

Θα παρουσιαστεί στην Αυστραλία τον Γενάρη του 2011 και υποθέτω πως θα είστε και οι δύο κάπου εκεί…

ΤΣΕ Η ΣΥΛΛΗΨΗ ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ (43 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ )

Σαράντα τρία χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από το θάνατο του Τσε Γκεβάρα, στις 9 Οκτωβρίου 1967. Ο Ερνέστο Γκεβάρα Ντε Λα Σέρνα, γεννημένος στο Ροζάριο της Αργεντινής στις 14 Ιουνίου 1928, υπήρξε γιατρός, μαρξιστής - λενινιστής επαναστάτης, ένας από τους ηγέτες των ανταρτών στην Κούβα και πολιτικός. Συμμετείχε στο κίνημα της 26ης Ιουλίου που πέτυχε την ανατροπή του δικτατορικού καθεστώτος του Φουλχένσιο Μπατίστα στην Κούβα, αρχικά προσφέροντας τις ιατρικές γνώσεις του και αργότερα ως διοικητής των ανταρτών, ενώ υπήρξε μέλος της επαναστατικής κουβανικής κυβέρνησης προωθώντας ριζικές μεταρρυθμίσεις.

1. Η σύλληψη και το τέλος

Ανταποκριτής της Guardian στη Λατινική Αμερική, ο δημοσιογράφος Richard Gott ήταν ο πρώτος που αναγνώρισε το νεκρό Τσε λίγες ώρες μετά την εκτέλεσή του. Στο παρακάτω απόσπασμα, από το κλασικό πλέον βιβλίο του για το αντάρτικο της δεκαετίας του '60 ("Rural guerillas in Latin America", Λονδίνο 1970, εκδ.Penguin), o Gott αφηγείται αυτή του την εμπειρία.

8 Οκτωβρίου 1967. Εκείνη την Κυριακή ο καιρός ήταν ζεστός, και στις οκτώμισι το βράδυ περιφερόμαστε με έναν άγγλο φίλο στην κεντρική πλατεία της Σάντα Κρουζ στην ανατολική Βολιβία, όταν κάποιος μας έγνεψε από το τραπεζάκι ενός καφενείου.
"Έχω νέα για σας", μας είπε. "Ο Τσε;", ρωτήσαμε, γιατί το ενδεχόμενο να συλληφθεί ο Τσε στριφογύριζε στο μυαλό μας από μία εβδομάδα. Πριν από λίγες ημέρες βρισκόμαστε στη μικρή πόλη Βαγεγκράντε και είχαμε ακούσει το συνταγματάρχη Χοακίν Σεντένο Ανάγια, διοικητή της όγδοης μεραρχίας των βολιβιανών ενόπλων δυνάμεων, να εκφράζει τη βεβαιότητα ότι τα στρατεύματά του θα βάλουν τον Τσε στο χέρι πριν από το τέλος της εβδομάδας. Μας εξήγησε μάλιστα ότι είχαν ενισχυθεί από 600 "ρέιντζερ", φρέσκους από το στρατόπεδο εκπαίδευσης που διηύθυναν οι Ειδικές Δυνάμεις των Ηνωμένων Πολιτειών βορείως της Σάντα Κρουζ. Είπε ακόμη πώς έγινε η περικύκλωση των ανταρτών. Δυνατότητα διαφυγής υπήρχε μόνο από τη μία πλευρά, κι εκεί ο στρατός είχε σκορπίσει στρατιώτες μεταμφιεσμένους σε αγρότες, ώστε να σημάνουν αμέσως συναγερμό μόλις δουν τους αντάρτες να περνούν από αυτό το σημείο. Από τα στοιχεία που μας είχαν δώσει κάτοικοι ενός χωριού στο οποίο μπήκαν οι αντάρτες περί το τέλος Σεπτεμβρίου, καθώς και από τη μαρτυρία δύο ανταρτών που είχαν συλληφθεί, δεν μας έμενε η παραμικρή αμφιβολία ότι ο Τσε ήταν ο επικεφαλής τούτης της περικυκλωμένης ομάδας.
"Ο Τσε συνελήφθη", μας είπε ο γνωστός μας στο καφενείο, "αλλά είναι τραυματισμένος σοβαρά και μπορεί να μη βγάζει τη νύχτα. Οι υπόλοιποι αντάρτες παλεύουν απεγνωσμένα να τον πάρουν πίσω, ενώ ο διοικητής του λόχου ζητά να τους στείλουν ελικόπτερο ώστε να μπορέσουν να τον φυγαδεύσουν μακριά. Ο διοικητής είναι σε τέτοια αναστάτωση, ώστε τα λόγια του ήταν εντελώς ακατάληπτα. Το μόνο που κατόρθωσαν να ξεχωρίσουν εκείνοι που τον άκουγαν ήταν η κραυγή 'Τον πιάσαμε, τον πιάσαμε'".
Ο πληροφοριοδότης μας συνέχισε λέγοντας ότι πρέπει να νοικιάσουμε ελικόπτερο και να πετάξουμε αμέσως στην περιοχή των ανταρτών. Δεν ήξερε αν ο Τσε ήταν ακόμη ζωντανός ή αν είχε πεθάνει, αλλά διαισθανόταν ότι οι πιθανότητες να ζήσει ήταν πλέον ελάχιστες. Δεν είχαμε χρήματα να νοικιάσουμε ελικόπτερο, ακόμη κι αν υπήρχε κάποιο διαθέσιμο, άσε που σε κάθε περίπτωση στη Βολιβία είναι αδύνατη η πτήση μετά τη δύση του ήλιου. Έτσι νοικιάσαμε ένα τζιπ και στις 4 το πρωί της Δευτέρας 9 Οκτωβρίου πήραμε το δρόμο για τη Βαγεγκράντε.
Φθάσαμε πεντέμισι ώρες αργότερα και κατευθυνθήκαμε αμέσως στο αεροδρόμιο. Ο μισός πληθυσμός της μικρής πόλης έμοιαζε να περιμένει εκεί, οι μαθητές ντυμένοι στα άσπρα και οι ερασιτέχνες φωτογράφοι ανυπόμονοι να εξασφαλίσουν φωτογραφίες των νεκρών ανταρτών. Μόλις πριν από δύο εβδομάδες, εδώ είχαν φέρει το σώμα του βολιβιανού αντάρτη "Κόκο" Περέντο και του Κουβανού "Μιγκέλ". Και στο νεκροταφείο κοντά στο αεροδρόμιο είχε ήδη ταφεί η "Τάνια", η όμορφη αντάρτισσα που σκοτώθηκε με άλλους εννέα στις 31 Αυγούστου στο Ρίο Γκράντε, σε ενέδρα όπου οδηγήθηκε με μπαμπεσιά. Οι κάτοικοι της Βαγεγκράντε έχουν πλέον εθιστεί σε τούτα τα πήγαιν' έλα του στρατού.
Τα παιδιά έμοιαζαν περισσότερο αναστατωμένα. Έδειχναν με το χέρι στο βάθος του ορίζοντα και χοροπηδούσαν, καθώς τα μάτια τους βλέπουν μακρύτερα από τα μάτια των ενηλίκων. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα διακρίναμε ένα σημαδάκι στον ουρανό που σύντομα μεταμορφώθηκε σε ελικόπτερο. Μετέφερε δύο νεκρούς φαντάρους, δεμένους στα πέδιλά του. Τους έλυσαν βιαστικά και τους φόρτωσαν χωρίς πολλά πολλά σε ένα φορτηγό για να τους κουβαλήσει στην πόλη. Καθώς όμως το πλήθος διαλυόταν, εμείς μείναμε πίσω και φωτογραφίσαμε τα κιβώτια με τα ναπάλμ, προσφορά των βραζιλιάνικων ενόπλων δυνάμεων, που βρίσκονταν στην περιφέρεια του αεροδρομίου. Και με τηλεφακό πήραμε φωτογραφίες ενός άνδρα με πράσινη στολή χωρίς διακριτικά, για τον οποίο μάθαμε ότι είναι πράκτορας της CIA.
Τέτοια επίδειξη θράσους από ξένους δημοσιογράφους -γιατί ήμαστε οι πρώτοι που έφθασαν στη Βαγεγκράντε- δεν ήταν νοητή, κι έτσι ο πράκτορας της CIA συνοδευόμενος από μερικούς βολιβιανούς αξιωματικούς επιχείρησε να μας πετάξει έξω από την πόλη. Ήμαστε όμως εφοδιασμένοι με κάμποσα διαπιστευτήρια ώστε να μπορούμε να αποδείξουμε την "καλή μας πίστη", οπότε ύστερα από αρκετή συζήτηση μας επιτράπηκε να παραμείνουμε. Το ένα και μοναδικό ελικόπτερο σηκώθηκε και πάλι και κατευθύνθηκε προς την εμπόλεμη ζώνη, τριάντα περίπου χιλιόμετρα νοτιοδυτικά, μεταφέροντας και το συνταγματάρχη Σεντένο. Λίγο μετά τη μία το μεσημέρι επέστρεψε με το συνταγματάρχη θριαμβευτή, ανίκανο να κρύψει το πλατύ του χαμόγελο. Ο Τσε πέθανε, ανακοίνωσε. Είδε το πτώμα και δεν χωρά η παραμικρή αμφιβολία. Ο συνταγματάρχης Σεντένο είναι έντιμος άνθρωπος, άμαθος να αποκαλύπτει περισσότερα από τα απολύτως απαραίτητα και δεν υπήρχε λόγος να τον αμφισβητήσουμε. Τρέξαμε στο μικρό ταχυδρομικό γραφείο και δώσαμε τα τηλεγραφήματά
μας προς τον έξω κόσμο σε έναν αιφνιδιασμένο και δύσπιστο υπάλληλο. Κανείς μας δεν πίστευε και πολύ ότι θα κατάφερναν να φθάσουν στον προορισμό τους.
Τέσσερις ώρες αργότερα, στις 5 ακριβώς, το ελικόπτερο γύρισε και πάλι, κουβαλώντας αυτή τη φορά ένα και μοναδικό μικρό σώμα δεμένο στα πέδιλά του. Αντί όμως να προσγειωθεί κοντά στο σημείο που βρισκόμαστε, όπως έκανε τις προηγούμενες φορές, σταμάτησε στο κέντρο του αεροδρομίου, μακριά από τα αδιάκριτα μάτια των δημοσιογράφων. Αμέσως μας απαγορεύτηκε να διασπάσουμε τον κλοιό που σχημάτισαν αποφασισμένοι στρατιώτες. Πολύ γρήγορα, το πτώμα φορτώθηκε σε ένα κλειστό βαν μάρκας σέβρολετ που ξεκίνησε με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Πηδήξαμε στο τζιπ που περίμενε εκεί δίπλα και ο τολμηρός οδηγός μας πήρε το βαν στο κατόπι. Σε απόσταση ενός περίπου χιλιομέτρου, η σέβρολετ έκανε μια απότομη στροφή και μπήκε στον περίβολο ενός νοσοκομείου. Οι στρατιώτες επιχείρησαν να κλείσουν την πύλη προτού περάσουμε, αλλά ήμαστε αρκετά κοντά και τους εμποδίσαμε να το πετύχουν.
Η σέβρολετ ανηφόρισε μια απότομη πλαγιά και σταμάτησε μπροστά σε ένα μικρό παράπηγμα με καλαμωτή οροφή και τη μία πλευρά ανοιχτή στον ουρανό. Κατεβήκαμε από το τζιπ και τρέξαμε στην πίσω πόρτα του βαν προτού ανοίξει. Την ώρα που άνοιγε, πετάχτηκε έξω ο πράκτορας της CIA, ουρλιάζοντας στα αγγλικά: "Εντάξει, ας ξεκουμπιστούμε τώρα γρήγορα". Ο κακομοίρης ούτε που μπορούσε να φανταστεί ότι δύο άγγλοι δημοσιογράφοι περίμεναν στις δύο πλευρές της πόρτας.
Μέσα στο βαν, πάνω σε φορείο, βρισκόταν η σορός του Τσε Γκεβάρα. Δεν αμφέβαλα ούτε στιγμή ότι ήταν αυτός. Τον είχα δει μία και μοναδική φορά πριν από τέσσερα ακριβώς χρόνια στην Αβάνα και δεν ήταν από τις μορφές που ξεχνάς εύκολα. Από τότε, η προσωπική μου ανάμνηση είχε αναμφίβολα επηρεαστεί από τις συχνές φωτογραφίες του στον τύπο και ομολογώ ότι είχα λησμονήσει το κορακίσιο χρώμα του μικρού γενιού του. Μου φάνηκε πιο κοντός και πιο αδύνατος απ' ό,τι θυμόμουν. Οι μήνες της ζωής στη ζούγκλα είχαν προφανώς αφήσει τα ίχνη τους. Παρά τα ερωτηματικά, δεν υπήρχε καμία απολύτως αμφιβολία ότι επρόκειτο για τον Γκεβάρα. Όταν έβγαλαν έξω το πτώμα και το ακούμπησαν σε ένα πρόχειρο τραπέζι μέσα στο παράπηγμα που τους λιγότερο ταραγμένους καιρούς χρησίμευε για πλυσταριό, ήμουν πια βέβαιος ότι ο Γκεβάρα ήταν νεκρός.
Το σχήμα του γενιού, το περίγραμμα του προσώπου και τα πλούσια κυματιστά μαλλιά δεν μπορούσαν να ανήκουν σε άλλον. Φορούσε πράσινη στολή εκστρατείας στο χρώμα της ελιάς και ένα τζάκετ με φερμουάρ. Στα πόδια φορούσε πράσινες ξεθωριασμένες κάλτσες και χειροποίητα παπούτσια. Καθώς ήταν ντυμένος, δυσκολευόμουν να δω πού ακριβώς είχε πληγωθεί. Είχε δύο φανερές οπές στη βάση του λαιμού και αργότερα, όταν καθάριζαν το σώμα, είδα μία ακόμη πληγή στο στομάχι. Δεν αμφισβητώ ότι είχε πληγές στα πόδια και κοντά στην καρδιά, αλλά δεν τις είδα.
Οι γιατροί εξέταζαν τις πληγές του λαιμού και η πρώτη μου αντίδραση ήταν να υποθέσω ότι έψαχναν για τη σφαίρα, αλλά στην πραγματικότητα ετοίμαζαν το σωληνάκι που θα οδηγούσε τη φορμόλη στο σώμα για να το συντηρήσει. Ένας από τους γιατρούς άρχισε να καθαρίζει τα χέρια του νεκρού αντάρτη που ήταν καλυμμένα με αίμα. Αλλά κατά τα άλλα δεν υπήρχε τίποτε απωθητικό στο πτώμα. Ο Τσε έμοιαζε ζωντανός. Τα μάτια του ήταν ανοιχτά και λαμπερά, και δεν δυσκολεύτηκαν καθόλου να του τραβήξουν το χέρι έξω από το τζάκετ. Πρέπει να μην είχε πεθάνει πριν από πολλές ώρες και τη στιγμή εκείνη δεν πίστευα ότι δολοφονήθηκε μετά τη σύλληψή του. Όλοι υποθέταμε τότε ότι πέθανε από τις πληγές του και από έλλειψη ιατρικής φροντίδας τις πρώτες ώρες του πρωινού της Δευτέρας.
Οι άνθρωποι γύρω από το πτώμα ήταν περισσότερο αποκρουστικοί από το νεκρό: Μια καλόγρια που δεν μπορούσε να κρύψει το χαμόγελό της και κάποιες φορές γελούσε δυνατά. Αξιωματικοί που κατέφθαναν με τις ακριβές τους μηχανές για να απαθανατίσουν τη σκηνή. Και, προφανώς, ο πράκτορας της CIA. Έμοιαζε να είναι επικεφαλής της όλης επιχείρησης και γινόταν έξαλλος κάθε φορά που κάποιος τον σημάδευε με τη φωτογραφική του μηχανή. "Από πού είσαι εσύ;", τον ρωτήσαμε στα αγγλικά, προσθέτοντας για πλάκα: "Από την Κούβα; Το Πόρτο Ρίκο;" Δεν έδειξε να διασκεδάζει και απάντησε κοφτά στα αγγλικά: "Από πουθενά". Τον ξαναρωτήσαμε αργότερα, αλλά τούτη τη φορά απάντησε στα ισπανικά "Que dice?" και υποκρίθηκε ότι δεν καταλαβαίνει αγγλικά. Ήταν ένας κοντός, γεροδεμένος τριανταπεντάρης με βαθουλωτά γουρουνίσια μάτια και κουρεμένο κεφάλι. Δύσκολο να καταλάβεις αν ήταν Βορειοαμερικάνος ή κουβανός εξόριστος, γιατί μιλούσε αγγλικά και ισπανικά με την ίδια ευκολία και χωρίς ίχνος ιδιαίτερης προφοράς. Αργότερα ανακάλυψα ότι λέγεται Εντι Γκονζάλες και ήταν ιδιοκτήτης νυχτερινού κέντρου στην Αβάνα πριν από την κουβανέζική επανάσταση.