|
.
Νέρων (54-68), Aureus (χρυσό νόμισμα), έκδοση 65-66 μ.Χ. μετά τη
νομισματική μεταρρύθμιση. Αντί για 40 aurei από κάθε ρωμαϊκή λίβρα
(ουγκιά) έκοβαν πλέον 45 και το νόμισμα είναι λιποβαρές σε σχέση με τα
νομίσματα πριν και ζυγίζει 7,30 γραμμ. CNG, Triton XVI, 9.01.2013, 1046.
Οι οικονομικές κρίσεις, ένα φαινόμενο με ιστορία (Μέρος Α΄) |
Εισαγωγή
Αυτή την εποχή της οικονομικής κρίσης, νέες έννοιες μπήκαν στην
καθημερινότητά μας και λέξεις που χρησιμοποιούσαν μόνο οι ειδικοί της
οικονομίας πέρασαν στο λεξιλόγιο μας. Οι δύσκολες αυτές οικονομικές
καταστάσεις δεν είναι κάτι καινούριο στην ιστορία.
Από την εποχή που αναπτύχθηκαν οι εγχρήματες κοινωνίες, οι
οικονομικές κρίσεις υπήρξαν ένα επαναλαμβανόμενο φαινόμενο. Εμπόριο,
ναυτιλία, ανεύρεση και εξόρυξη μετάλλων, νέες τεχνικές, αλλαγή εξουσίας,
μεταβίβαση του κέντρου βάρους σε άλλη γεωγραφική περιοχή, οδηγούσαν
σε κρίσεις που σήμαιναν πολέμους, αλλαγές νομισμάτων, μετάλλων, αλλαγές
κατόχων του πλούτου, νέες εξουσίες, νέες εποχές και νέες νοοτροπίες.
Αυτές οι αλλαγές, όπως ήταν φυσικό, είχαν μεγαλύτερες επιπτώσεις σε
διαφορετικές κοινωνικές ομάδες. Οι πληροφορίες για την ύπαρξη αυτών των
κρίσεων στο παρελθόν, η διαχείρισή τους, οι λόγοι που τις προκάλεσαν, οι
ομάδες ανθρώπων που επηρεάστηκαν από αυτές, οι αλλαγές τις οποίες
προκάλεσαν πιθανόν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να βιώσουν τη σημερινή
συγκυρία.
Ο φόρος υποτελείας, η φορολόγηση της γης, του εμπορίου, των
μεταφορών, των φυσικών πόρων, η κοπή νέων νομισμάτων υπήρξαν τα μέσα για
να αντιμετωπιστούν οι δύσκολες οικονομικές καταστάσεις. Η υποτίμηση, η
απαξίωση του νομίσματος, δηλαδή μείωση της περιεκτικότητας του
νομίσματος σε πολύτιμο μέταλλο, υπήρξαν λύσεις που αναγκάστηκαν να
ακολουθήσουν η Αθηναϊκή Δημοκρατία με τα πονηρά χαλκία αλλά και η
Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία με τα δηνάρια και τους αντωνιανούς, η Βυζαντινή
Αυτοκρατορία με τους απαξιωμένους σόλιδους, και το σύγχρονο ελληνικό
κράτος με την υποτίμηση της δραχμής.
Αυτά τα θέματα προσεγγίζουν οι ειδικοί νομισματολόγοι και ιστορικοί,
από την αρχαιότητα ως σήμερα ώστε να αποκτήσουμε μια πιο διαχρονική
εικόνα αυτών των καταστάσεων.
Δέσποινα Ευγενίδου
Επίτιμη Διευθύντρια Νομισματικού Μουσείου
Νόμισμα και οικονομία: Το ελληνικό παράδειγμα σε ιστορική προοπτική
Νομισματικά συστήματα στην Ευρώπη του 19ου αιώνα
Κατά το 19o αιώνα, η νομισματική κατάσταση στην Ευρώπη διέφερε από τη
σημερινή στο βαθμό που τα νομίσματα ήταν συνδεδεμένα με την αξία των
πολύτιμων μετάλλων, όμως –όπως και σήμερα– υπήρχαν διακρατικές
νομισματικές ζώνες. Έτσι, από τις αρχές του 19ου αιώνα μέχρι την έναρξη
του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1914), τα νομισματικά συστήματα των
ευρωπαϊκών κρατών και των ΗΠΑ βασίζονταν είτε στον κανόνα χρυσού είτε
στο διμεταλλισμό. Τούτο σημαίνει ότι στον κανόνα χρυσού η εκάστοτε κύρια
νομισματική μονάδα βασιζόταν στη νομοθετικά καθορισμένη σταθερή
ισοτιμία της με τον χρυσό. Στο διμεταλλισμό, η αργυρή κύρια νομισματική
μονάδα και τα χρυσά πολλαπλάσια βασίζονταν στη σταθερή σχέση της τιμής
(ratio) των δύο πολύτιμων μετάλλων, του χρυσού και του αργύρου. Η
εφαρμογή τόσο του κανόνα χρυσού όσο και του διμεταλλισμού είχε ως
απαραίτητη προϋπόθεση την ελεύθερη μετατρεψιμότητα των τραπεζογραμματίων
σε αργυρά ή χρυσά νομίσματα.
Το νόμισμα είναι μεταλλικό χρήμα που εκδίδεται από το Κράτος με
νομοθετικώς τυποποιημένα χαρακτηριστικά. Στο διμεταλλισμό, όπως και στον
κανόνα χρυσού, καθορίζεται η πραγματική περιεκτικότητα του νομίσματος
σε πολύτιμο μέταλλο. Στο πλαίσιο και των δύο αυτών συστημάτων,
πραγματοποιούνται χάλκινες κοπές νομισμάτων μικρής ονομαστικής αξίας, τα
οποία προορίζονται για την εξυπηρέτηση των μικροσυναλλαγών. Στο
διμεταλλικό νομισματικό σύστημα, που ίσχυσε σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες
έως τα τέλη του 19ου αιώνα, η κύρια νομισματική μονάδα ήταν το αργυρό
νόμισμα των 5 φράγκων, ενώ κόβονταν και χρυσά πολλαπλάσια.