Πηγή υπερηφάνειας!
«Στην Ελληνική υπάρχει ένας ίλιγγος λέξεων, διότι μόνο αυτή εξερεύνησε, κατέγραψε και ανέλυσε τις ενδότατες διαδικασίες της ομιλίας και της γλώσσης, όσο καμία άλλη γλώσσα». Ζακ Λακαρριέρ, Γάλλος συγγραφέας.
Mε αφορμή τηνΠαγκόσμια Ημέρα Μητρικής Γλώσσας,
αλλά και της συνολικότερης συστηματικής προσπάθειας ανάδειξης των
αξιών, των ιδεών, των ιερών, δηλαδή του πλούτου της χώρας μας
(η οποία θα πρέπει τελικά να μας κάνει αυτόφωτους και ανεξάρτητους από
εξωγενείς παράγοντες/δυνάμεις), παρουσιάζουμε σύντομη έρευνα γύρω από
ένα από τα πολυτιμότερα περιουσιακά μας στοιχεία: την ελληνικήν!
Mε αφορμή την
Ελληνική: η βάση των κύριων γλωσσών του δυτικού πολιτισμού. Και επίσημη
“αγαπημένη” της Επιστήμης, των Τεχνών και της Φιλοσοφίας. Από τις
πληρέστες, συνθετότερες, ευρυματικότατες γλώσσες που δημιούργησε ο
άνθρωπος.
Αλήθεια, από πόσους ομιλείται η ελληνικήν; Ισως δεν είναι σε όλους αντιληπτό, κι όμως, ένα μεγάλο τμήμα του παγκόσμιου πληθυσμού χρησιμοποιεί καθημερινά την ελληνική γλώσσα, τις περισσότερες φορές, εν αγνοία του. Σ’ αυτή τη παρατήρηση έγκειται το στοιχείο της παγκοσμιότητας των ελληνικών.
Ποια είναι ωστόσο η έκταση του φαινομένου αυτού και κατά πόσο μπορεί αυτό να μελετηθεί και να καταγραφεί; Το GoodNews έκανε μια προσπάθεια και σας την παρουσιάζει.
Η επιρροή της ελληνικής γλώσσας στην αγγλική
Οι γλώσσες θεωρούνται “ζωντανοί οργανισμοί”. Άλλες επιβιώνουν (π.χ. η ελληνική) ενώ άλλες εκλείπουν (π.χ. η αβεστική -ινδοϊρανική γλώσσα που ομιλούνταν στην βορειοανατολική Περσία). Η μια δίνει-δανείζει, ενώ παράλληλα, παίρνει-δανείζεται στοιχεία από την άλλη. Φυσικά, και η ελληνική έχει επηρεαστεί από άλλες γλώσσες. Αλλά όπως όλα αποδεικνύουν, ο βαθμός στον οποίο έχει επηρεάσει τη γλώσσα πολλών άλλων λαών, είναι κατά πάρα πολύ μεγαλύτερος. Κυρίως, επειδή οι περισσότερες γλώσσες που ομιλούνται στον δυτικό κόσμο είναι μεταγενέστερες της ελληνικής και εν πολλοίς, έχουν καθοριστεί, βασιστεί στην ελληνική. Στην αρχαία ελληνική.
«Οι ελληνικές λέξεις, οι λέξεις με ελληνική ρίζα και οι σύνθετες λέξεις που προέρχονται από ελληνικές στην αγγλική γλώσσα είναι γύρω στις 230.000! Θέλω να σας πω βέβαια, ότι πολλά λεξικά σταματούν στη λατινική προέλευση μιας λέξης. Όσο πιο σοβαρό και εμπεριστατωμένο όμως είναι το λεξικό, τόσο πιο πολλές είναι οι λέξεις των οποίων αναφέρει την αρχική, την ελληνική προέλευση -πηγαίνοντας πιο πίσω από τη λατινική. Σε λεξικά όπως αυτό της Οξφόρδης, οι ελληνικές λέξεις που καταγράφονται είναι περισσότερες από 40.000. Αυτό μας δείχνει ότι 1 στις 4 λέξεις που χρησιμοποιεί ο αγγλόφωνος είναι ελληνική».
Αλήθεια, από πόσους ομιλείται η ελληνικήν; Ισως δεν είναι σε όλους αντιληπτό, κι όμως, ένα μεγάλο τμήμα του παγκόσμιου πληθυσμού χρησιμοποιεί καθημερινά την ελληνική γλώσσα, τις περισσότερες φορές, εν αγνοία του. Σ’ αυτή τη παρατήρηση έγκειται το στοιχείο της παγκοσμιότητας των ελληνικών.
Ποια είναι ωστόσο η έκταση του φαινομένου αυτού και κατά πόσο μπορεί αυτό να μελετηθεί και να καταγραφεί; Το GoodNews έκανε μια προσπάθεια και σας την παρουσιάζει.
Η επιρροή της ελληνικής γλώσσας στην αγγλική
Οι γλώσσες θεωρούνται “ζωντανοί οργανισμοί”. Άλλες επιβιώνουν (π.χ. η ελληνική) ενώ άλλες εκλείπουν (π.χ. η αβεστική -ινδοϊρανική γλώσσα που ομιλούνταν στην βορειοανατολική Περσία). Η μια δίνει-δανείζει, ενώ παράλληλα, παίρνει-δανείζεται στοιχεία από την άλλη. Φυσικά, και η ελληνική έχει επηρεαστεί από άλλες γλώσσες. Αλλά όπως όλα αποδεικνύουν, ο βαθμός στον οποίο έχει επηρεάσει τη γλώσσα πολλών άλλων λαών, είναι κατά πάρα πολύ μεγαλύτερος. Κυρίως, επειδή οι περισσότερες γλώσσες που ομιλούνται στον δυτικό κόσμο είναι μεταγενέστερες της ελληνικής και εν πολλοίς, έχουν καθοριστεί, βασιστεί στην ελληνική. Στην αρχαία ελληνική.
«Οι ελληνικές λέξεις, οι λέξεις με ελληνική ρίζα και οι σύνθετες λέξεις που προέρχονται από ελληνικές στην αγγλική γλώσσα είναι γύρω στις 230.000! Θέλω να σας πω βέβαια, ότι πολλά λεξικά σταματούν στη λατινική προέλευση μιας λέξης. Όσο πιο σοβαρό και εμπεριστατωμένο όμως είναι το λεξικό, τόσο πιο πολλές είναι οι λέξεις των οποίων αναφέρει την αρχική, την ελληνική προέλευση -πηγαίνοντας πιο πίσω από τη λατινική. Σε λεξικά όπως αυτό της Οξφόρδης, οι ελληνικές λέξεις που καταγράφονται είναι περισσότερες από 40.000. Αυτό μας δείχνει ότι 1 στις 4 λέξεις που χρησιμοποιεί ο αγγλόφωνος είναι ελληνική».
Είναι τα πρώτα συμπεράσματα της Άννυς Στεφανίδου, συγγραφέος του βιβλίου «You speak Greek, you just don’t know it».
«Επίσης πολλές είναι οι λέξεις που αποδεικνύονται ως ελληνικές, ενώ δεν το υποπτευόμουν. Έμεινα έκπληκτη βλέποντας ότι το «police» προέρχεται από την ελληνική λέξη «πολιτεία - πόλις» ή το «canyon» και το «canal» και το «cane» από την αρχαία ελληνική λέξη «κάννα» που σημαίνει καλάμι! Πολλές φορές ήρθα αντιμέτωπη με τέτοιες εκπλήξεις σε όλη τη διάρκεια της έρευνας. Και εκεί ένιωσα ότι αυτό το βιβλίο δεν απευθύνεται μόνο σε ξένους, αλλά και σε Έλληνες. Γιατί μπορεί να νιώσουν αυτό που ένιωσα κι εγώ: περηφάνια!».
>Ομιλείται από...
Η ελληνική γλώσσα στην πραγματικότητα δεν ομιλείται μόνο από τους Έλληνες. Υπολογίζεται ότι συνολικά περίπου 25 εκατομμύρια άνθρωποι μιλούν ελληνικά, ως πρώτη ή δεύτερη γλώσσα. Αποτελεί μητρική γλώσσα για περίπου 12-13 εκατομμύρια ανθρώπους, κατά βάση Έλληνες και Κύπριους καθώς και για κάποιους αυτόχθονες πληθυσμούς σε κράτη όπως λ.χ. η Αλβανία, η Ιταλία, η Τουρκία. Συμπεριλαμβανομένων και των πολλών Ελλήνων της διασποράς, σε χώρες προορισμούς όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς, η Αυστραλία, η Γερμανία, η Ρωσία, η Μεγάλη Βρετανία κ.α., προκύπτει αυτός ο αριθμός. Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι είναι επίσημα αναγνωρισμένη μειονοτική γλώσσα στην Αλβανία, την Αρμενία, την Ιταλία, την Ρουμανία και την Ουκρανία.
Υπάρχουν όμως και πολλοί άνθρωποι, που δεν έχουν κάποια άμεση σχέση με την Ελλάδα, αλλά για να μιλήσουν ή για να γράψουν χρησιμοποιούν, εν μέρει βέβαια, την ελληνική, όπως ήδη έχει αναφερθεί, και στην περίπτωσή τους αυτό γίνεται λιγότερο συνειδητά ή και εντελώς ασυνείδητα.
Ενσταση:
Κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί: «Μα δεν είναι πολύ περισσότερες οι αγγλικές λέξεις που πλέον χρησιμοποιούμε καθημερινά, όπως π.χ. computer, hello, internet, marketing, smartphone, site, version κτλ;». Εκ πρώτης όψεως, φαίνεται ότι ολοένα και περισσότερες ξένες λέξεις εισέρχονται στο καθημερινό μας λεξιλόγιο, γεγονός που εν μέρει θεωρείται λογικό. Συγκεκριμένα, καθώς τα αγγλικά γίνονται αντιληπτά ως η κυρίαρχη διεθνής γλώσσα της εποχής μας, το να διεισδύουν όλο και περισσότερο στην καθημερινότητά μας - και πόσο μάλλον σε τομείς που έχουν παγκόσμια διάδοση (όπως π.χ. το διαδίκτυο και η επιστήμη της οικομίας και της επικοινωνίας)- είναι μια εξέλιξη αναμενόμενη. Αυτό όμως είναι μόνο η μία όψη του νομίσματος, αυτή που φαίνεται. Υπάρχει και η άλλη όψη, η οποία μας δείχνει ότι: Αφενός, και οι Άγγλοι εξακολουθούν χρησιμοποιούν αμέτρητες ελληνικές λέξεις συνεχώς (π.χ.airplane, character, economy, history, music, police, telephone, theory κτλ). Αφετέρου, η ελληνική γλώσσα παραμένει πιο πλήρης (πλούσια), καθώς έχει αντίστοιχες λέξεις για τις πιο πολλές απ’ τις μη ελληνικές που συνεχώς χρησιμοποιούνται (λ.χ. computer = υπολογιστής, internet = διαδίκτυο, site = ιστοσελίδα, ιστότοπος, version = εκδοχή κ.ο.κ.) -το αντίστροφο ισχύει σε πολύ μικρότερο βαθμό.
Η πρώτη γλώσσα της Ευρώπης
>Παλαιότητα
Η Ελληνική γλώσσα είναι μια από τις ελάχιστες στον κόσμο που παρουσιάζει ομοιογενή εξέλιξη και αποτελεί φαινόμενο σπάνιο στη γλωσσολογική ιστορία του ανθρώπινου γένους διότι ομιλείται επί χιλιάδες χρόνια χωρίς διακοπή. Η σύγχρονη ελληνική γλώσσα διατηρεί την αρχαία γραφή και ορθογραφία των λέξεων και το 75% του λεξιλογίου της βασίζεται στην αρχαία ελληνική γλώσσα.
Η ελληνική γλώσσα, είναι πιθανώς η παλαιότερη καταγεγραμμένη ζωντανή γλώσσα στον κόσμο. Είναι δε γνωστό, ότι στην αρχαιότητα ήταν η πιο διαδεδομένη γλώσσα στην περιοχή της Μεσογείου και στο Βυζάντιο ήταν η επίσημη γλώσσα της αυτοκρατορίας (του τότε ανεπτυγμένου κόσμου).
Πιστεύεται πως ομιλείται στην ευρύτερη περιοχή της βαλκανικής χερσονήσου επί περίπου 5.000 χιλιάδες χρόνια. Η αρχαιότερη αναγνώσιμη γραπτή πηγή της χρονολογείται από το 1450 π.Χ.. Πρόκειται για μια πήλινη πινακίδα με χαραγμένη Γραμμική Β γραφή (η οποία θεωρείται πως είναι η πρώτη γραφή της ελληνικής γλώσσας), που ανακαλύφθηκε μόλις το καλοκαίρι του 2010 στην Ίκλαινα Μεσσηνίας.
Είχαν προηγηθεί, το 1900 στην Κρήτη, οι έρευνες του αρχαιολόγου Sir Arthur Evans: έφεραν στο φως ένα μεγάλο αριθμό από πήλινες πινακίδες με χαραγμένες τις συλλαβικές γραφές Γραμμική Α και Γραμμική Β, οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν από τους Μινωίτες και Μυκηναίους κατά τη 2η χιλιετία π.Χ., κυρίως σε επιγραφές για θρησκευτικά και διοικητικά αρχεία. Η Γραμμική Α θεωρείται πρόγονος της Γραμμικής Β και κατά πολλούς, μιας και δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί ακόμα, αποτελεί πιθανώς αυτή το παλαιότερο δείγμα της αρχαίας ελληνικής.
>Το πρώτο αλφάβητο
Το πλέον αξιοσημείωτο γεγονός πάντως είναι ότι το 1100 π.Χ. οι Έλληνες είχαν την ιδέα να δημιουργήσουν κάποια γραπτά σύμβολα κάθε ένα από τα οποία να αντιπροσωπεύει μόνο ένα φθόγγο (σε αντίθεση με το Φοινικικό αλφάβητο που ήταν συμφωνικό/ φθογγογραφικό). Η μία-προς-μία αναλογία γραμμάτων και φθόγγων διαμόρφωσε αυτό που σήμερα ονομάζεται αλφάβητο.
Στην αρχή έγραφαν μόνο με κεφαλαία γράμματα, χωρίς κενά ανάμεσα στις λέξεις και δεξιόστροφα. Αυτό όμως τον 5ο π.Χ. αιώνα έδωσε τη θέση του στον αριστερόστροφο τρόπο γραφής. Έτσι, παρουσιάστηκε το πρώτο αλφάβητο, το οποίο χρησιμοποιήθηκε στη συνέχεια από τους Ρωμαίους από τους οποίους και πέρασε σχεδόν σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα Ευρωπαϊκά αλφάβητα ουσιαστικά είναι παραλλαγές του ελληνικού αλφαβήτου.
>Δια-χρονικότητα
Είναι γενικά αποδεκτό ότι η ελληνική γλώσσα έχει διανύσει διάφορες φάσεις (αρχαία, μεσαιωνική, νεότερη). Ωστόσο, υπάρχουν κοινά στοιχεία σε όλες αυτές τις φάσεις που αποδεικνύουν ότι είναι η ίδια, μία γλώσσα, από την αρχαιότητα έως και σήμερα. «Τα στοιχεία αυτά είναι οι βασικές δομές στη γραμματική, στη σύνταξη και στο λεξιλόγιο, ενώ η διαφοροποίηση εντοπίζεται σε επιμέρους φαινόμενα αλλαγών στη φωνητική, στην κλίση, σε συντακτικές μεταβολές και σε σημασιολογικές αλλαγές στη χρήση των λέξεων», τονίζει χαρακτηριστικά ο Δημήτριος Χρηστίδης, καθηγητής αρχαίας ελληνικής φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Πως θα εξηγούσε π.χ. σε έναν Άγγλο, τους βασικούς και πιο ιδιαίτερους κανόνες (γραμματικούς, συντακτικούς) της ελληνικής γλώσσας, ώστε εκείνος να πάρει μια ιδέα του πως αυτή οργανώνεται:
«Η ελληνική γλώσσα έχει τη βασική δομή των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών. Στη γραμματική έχει επιμέρους κλίσεις άρθρων, ονομάτων (ουσιαστικών και επιθέτων), αντωνυμιών και ρημάτων (με διαφοροποιήσεις στην αρχαία, στη μεσαιωνική και στη νεότερη γλώσσα). Στη σύνταξη χρησιμοποιεί διάφορα είδη προτάσεων (κρίσεως, επιθυμίας, ερωτηματικές, επιφωνηματικές), τις οποίες συσχετίζει είτε σε παράταξη είτε σε υπόταξη (δευτερεύουσες προτάσεις) με διάφορους χρόνους και εγκλίσεις, ανάλογα με το είδος της πρότασης.».
Ταυτότητα και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά
Ποια είναι όμως τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ελληνικής γλώσσας -πέρα από την παλαιότητά της- που συνέβαλαν στο να διαδοθεί σε τόσο μεγάλη έκταση, σε παγκόσμιο επίπεδο και ταυτόχρονα, να παραμένει έως και σήμερα μια ζωντανή ανά τους αιώνες γλώσσα;
>Η ποιοτική διαφορά
Όπως γράφει ο συγγραφέας Αριστείδης Κωνσταντινίδης στην ιστοσελίδα του (http://www.akonstantinidis.gr):
«Το θέμα της ελληνικής συμμετοχής δεν είναι μόνο "θέμα ποσοτικό (μεγάλου αριθμού λέξεων στην Αγγλική, στις άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες και στην διεθνή επιστημονική ορολογία) αλλά θέμα αξιολογικής σημασίας.
Αναλυτικά:
Οι βασικές έννοιες σκέψης και έκφρασης είναι λέξεις που έχουν ληφθεί από την Ελληνική: αναλυσις, σύνθεσις, πρόβλημα, ενέργεια, μηχανή, μεθοδος, σύστημα, κατηγορία, τάξις, ιδέα, λογική, δίλημμα, ιστορία, θέατρον, δράμα, τραγωδία, κωμωδία, ποίησις … κ.ά.
Οι περισσότερες από τις βασικές λέξεις των κλάδων της επιστημονικής ορολογίας είναι Ελληνικές (και μερικά παραδείγματα):
Λέξεις της Ιατρικής: αγγείον, αδήν, αιμορραγία, αίμα, αναισθησία, αορτή, αυχήν, βρόγχια, διάγνωσις, οίδημα, υπόφυσις, νεύρον, πρόγνωσις, χόνδρος, οισοφάγος, φάρμακον, θεραπεία, κ.ά.
Λέξεις της Βοτανολογίας: βρύον, βολβός, καρπός, δένδρον, μύκης, πέταλον, φύλλoν, σπέρμα, θάμνος, κ.ά.
Λέξεις της Ζωολογίας: αίλουρος, σαύρος, ιχθύς, έντομον, ερπετόν, κήτος, ράμφος, ρύγχος, σπόγγος, θηρίον, ζώον, κ.ά.
Να σημειωθεί ότι σε όλες τις επιστήμες, ιδίως στη ζωολογία, φυτολογία, ιατρική, γεωγραφία κλπ παρά πολλοί όροι είναι όντως αρχαιοελληνικοί εκλατινισμένοι: panther, narcissus, myopia, Europa κλπ.
Η ευρύτατη χρήση
προθέσεων: αμφι-, ανα-, αντι-, απο-, δια-, επι-, κατα-, μετα- κ.ά/
αντωνυμιών: αλληλο-, αλλο-, αμφοτερο-, αυτο-, εκατερο-, κ.ά.
αριθμητικών: δυο-, τρια-, εξ-, οκτα-, εννέα-, δεκα-, κ.ά.
επιθέτων: αγκυλο-, αμβλυ-, ανισο-, αριστο-, βαθυ-, γυμνο-, δασυ-, λεπτο-, κ.ά.
καταληκτικών: -ικός, -ώδης, -ίτις, -ωμα, κ.ά.
Λέξεις κλειδιά που χρησιμοποιούνται από όλους τους επιστημονικούς κλάδους και οι οποίες χρησιμοποιούνται στην κωδικοποίηση της ορολογίας των διαφόρων κλάδων»
Χωρίς τις λέξεις αυτές, θα αντιμετώπιζαν προβλήματα στην επικοινωνία τους. Επίσης στην ιστοσελίδα του δίνει, μεταξύ άλλων, κάποια ενδιαφέροντα ποσοτικά στοιχεία για την συμμετοχή των ελληνικών λέξεων σε ορισμένα λεξικά (ο παρακάτω πίνακας είναι καρπός πολυετούς ενασχόλησης του Κωνσταντινίδη με την ελληνική γλώσσα):
«*Η ποσοστιαία συμμετοχή της Ελληνικής στο λεξικό Dorland της ιατρικής ορολογίας ανέρχεται στο 53,75%, εάν, όμως, συνυπολογισθούν οι ιατρικοί όροι και των άλλων ιατρικών λεξικών το ποσοστό ανέρχεται στο 69%.»
>Εκ των έσω ανάλυση
Ο συγγραφέας Κωσταντίνος Ιωάν. Ερρίπης μάς παραχώρησε ένα μικρό απόσπασμα από το υπό έκδοσιν βιβλίο του «Γλώσσα μου είναι έλληνική. Τό Ευαγγέλιο του Έλληνα» (εκδόσεις Γρηγόρη), στο οποίο αναφέρει ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ελληνικής γλώσσας:
«Έλληνική Γλώσσα είναι:
1) Νοηματική: δηλαδή τό σημαίνον καί τό σημαινόμενον είναι ένα καί τό αυτό:π.χ.
γεω μετρώ = μετρώ τήν γη, έξ υπνος = όχι κοιμισμένος, αυτός πού βρίσκεται σέ εγρήγορση, κηρός = κερί = αυτό πού καίει καί ρέει.
Σημειολογική λέγεται η γλώσσα πού στό σημαινόμενο δίνεται μία λέξη κατά συνθήκην, χωρίς δηλαδή νά έχει σχέση μέ τό βαθύτερό της νόημα.
2) άρχέγονη: Διασώζει μέσα στήν ετυμολογία της πανάρχαιες γνώσεις, πού δέν έχουν καταγραφεί π.χ. Κρόνος = Χρόνος. Ο Κρόνος έτρωγε κατά τήν μυθολογία τά παιδιά του. Οι παλαιοί άρχοντες (ο Κρόνος) σκότωναν τούς ισχυρούς της νέας γενιάς (Ζεύς), γιά νά μή τούς πάρουν τήν εξουσία. Μέ τήν πάροδο του Χρόνου (Κρόνου) η νέα γεννιά κατέστη πιό ισχυρή (Ζεύς), επέζησε καί εξόντωσε τό παλαιό κατεστημένο.
3) η καλλιεπέστερη όλων:
α. ό,τι βλέπεις διαβάζεις.
β. δέν έχει πολλά σύμφωνα μαζί
γ. χρησιμοποιεί τά περισσότερα φωνήεντα ανά λέξη από όλες τίς ομιλούμενες Ευρωπαϊκές γλώσσες
δ. έχει κλίσεις oνομάτων καί ρημάτων, πού δημιουργούν άκουστικές εναλλαγές ήχων, εύχάριστων στό αυτί.».
>Πλαστικότητα
Καθοριστική σημασία στην ευρεία διάδοσή της έχει επίσης, η μεγάλη πλαστικότητα που την χαρακτηρίζει, όπως επισημαίνει ο κ. Κωνσταντινίδης. Αυτό το χαρακτηριστικό της, δίνει την δυνατότητα να σχηματίζονται πολλά παράγωγα από μια και μόνο λέξη. Π.χ στην ιατρική, η λέξη αρτηρία έχει 112 παράγωγα και το άλγος 225. Επιπροσθέτως, τονίζει ότι, κατά βάση, οι διάφορες γλώσσες ανέπτυξαν από την γέννησή τους λέξεις για ζητήματα και πράγματα της καθημερινότητας, όπως π.χ. αγελάδα, ξύλο κλπ. Η ελληνική όμως και η λατινική συνέβαλλαν, με την ανάπτυξη και εξέλιξή τους, στην επιστημονική ορολογία καθώς και σε λέξεις σχετικές με ιδέες, αφηρημένες έννοιες κλπ. Χαρακτηριστικά, σήμερα συνεχίζεται η διαδικασία του να δίνονται ελληνικά συνθετικά σε νέες λέξεις (π.χ. κάτι + saurus για νέο είδος σαύρας) καθώς αυτό συμβάλει στο να γίνονται καλύτερα και άμεσα αντιληπτές.
>Μουσικότητα
Η Ελληνική γλώσσα επιβλήθηκε ακόμη, συχνά αβίαστα και χάρη στην μουσικότητά της. Μουσικότητα, η οποία στην πορεία της ελληνικής φυλής, χάθηκε σιγά σιγά. «Όταν κάποτε φύγω από τούτο το φώς θα ελιχθώ προς τα πάνω, όπως ένα ποταμάκι που μουρμουρίζει. Κι αν τυχόν κάπου ανάμεσα στους γαλάζιους διαδρόμους συναντήσω αγγέλους, θα τους μιλήσω Ελληνικά, επειδή δεν ξέρουνε γλώσσες. Μιλάνε Μεταξύ τους με μουσική», έγραψε χαρακτηριστικά ο ποιητής και ακαδημαϊκός Νικηφόρος Βρεττάκος, ενώ μεταξύ άλλων, ο διάσημος μουσικός Ιάννης Ξενάκης, είχε πολλές φορές τονίσει ότι η μουσικότητα της Ελληνικής είναι εφάμιλλη της συμπαντικής. «Οι τόνοι της Ελληνικής γλώσσας είναι μουσικά σημεία που μαζί με τους κανόνες προφυλάττουν από την παραφωνία μια γλώσσα κατ’ εξοχήν μουσική, όπως κάνει η αντίστιξη που διδάσκεται στα ωδεία, ή οι διέσεις και υφέσεις που διορθώνουν τις κακόηχες συγχορδίες», σημειώνει η φιλόλογος και συγγραφεύς Α. Τζιροπούλου-Ευσταθίου. Μια μεγάλη, αν και παράδοξη απόδειξη, είναι οι “ντοπιολαλιές” που χρησιμοποιούνται ανά περιοχές της επικράτειας: φευ, αν και συχνά κοροϊδεύουμε την προφορά ανθρώπων της επαρχίας, στην πραγματικότητα ο τρόπος ομιλίας τους είναι πιο κοντά στην αρχαιοελληνική προφορά, καθώς διατηρούν σε μεγάλο βαθμό την αρχική μουσικότητα του λόγου.
Λόγια σημαντικών διεθνών προσωπικοτήτων για την ελληνική γλώσσα
Πολλοί είναι και εκείνοι που κατά καιρούς, έχουν πλέξει το εγκώμιο την ελληνικής γλώσσας.
Ορισμένα παραδείγματα:
* Κικέρων, Ρωμαίος ρήτορας: «Εάν οι Θεοί συνομιλούν, χρησιμοποιούν την ελληνική γλώσσα.»
* Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε, Γερμανός ποιητής, δραματουργός και μυθιστοριογράφος: «Άκουσα στον Άγιο Πέτρο της Ρώµης το Ευαγγέλιο σε όλες τις γλώσσες. Η Ελληνική αντήχησε άστρο λαµπερό µέσα στη νύχτα.»
* Μάρτιν Χάιντεγκερ, Γερμανός φιλόσφος «Η αρχαία Ελληνική γλώσσα ανήκει στα πρότυπα, µέσα από τα οποία προβάλλουν οι πνευµατικές δυνάµεις της δημιουργικής μεγαλοφυΐας, διότι αναφορικά προς τις δυνατότητες που παρέχει στην σκέψη, είναι η πιο ισχυρή και συνάµα η πιο πνευµατώδης από όλες τις γλώσσες του κόσµου.»
* Μαξ φον Λάουε, Γερμανός φυσικός, τιμημένος με το βραβείο Νόμπελ: «Οφείλω χάριτας στην θεία πρόνοια, διότι ευδόκησε να διδαχθώ τα αρχαία Ελληνικά, που µε βοήθησαν να διεισδύσω βαθύτερα στο νόηµα των θετικών επιστηµών.»
* Μάικλ Βέντρις, Άγγλος αρχιτέκτονας και ο άνθρωπος που αποκρυπτογράφησε τη Γραμμική Β΄: «Η αρχαία Ελληνική Γλώσσα ήταν και είναι ανωτέρα όλων των παλαιοτέρων και νεοτέρων γλωσσών.»
* Ζακλίν Ντε Ροµιγί, Γαλλίδα Ακαδημαϊκός και συγγραφέας: «Η αρχαία Ελλάδα µας προσφέρει µια γλώσσα, για την οποία θα πω ότι είναι οικουµενική.» και «Όλος ο κόσµος πρέπει να µάθει Ελληνικά, επειδή η Ελληνική γλώσσα µας βοηθάει πρώτα από όλα να καταλάβουµε την δική µας γλώσσα.»
Η ελληνική γλώσσα διδάσκεται στο εξωτερικό
Ως συνέπεια της σημασίας της, η ελληνική γλώσσα τυγχάνει ιδιαίτερου σεβασμού στο εξωτερικό και αυτό φαίνεται επίσης, από το εύρος της διδασκαλίας της ανά τον κόσμο.
Οι πανεπιστημιακές εστίες ελληνομάθειας, σύμφωνα με το Υπουργείο Παιδείας, φτάνουν τις 77 σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Από τις Ηνωμένες Πολιτείες έως τη Νέα Ζηλανδία και από την Νότια Αφρική έως την Ιαπωνία, η ελληνική γλώσσα διδάσκεται σε κάθε ήπειρο και σε ορισμένα από τα κορυφαία πανεπιστήμια του πλανήτη, όπως μπορούμε να δούμε και στον χάρτη που υπάρχει στην ιστοσελίδα του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας (Κ.Ε.Γ.): http://www.greeklanguage.gr/esties, ενώ υπάρχει και οδηγός με όλα τα ακαδημαϊκά ιδρύματα που παρέχουν (ως το 2002) μαθήματα της ελληνικής γλώσσας στο εξωτερικό: http://www.greeklanguage.gr/node/69. Μάλιστα, σε επικοινωνία που είχαμε μαζί τους, μας ενημέρωσαν πως αυτή τη στιγμή το Κ.Ε.Γ. διεξάγει μία έρευνα από την οποία αναμένεται να προκύψουν λεπτομερή και επικαιροποιημένα στοιχεία σχετικά με τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στα πανεπιστήμια του εξωτερικού. Τα αποτελέσματά της θα βγουν περίπου σε 3-4 μήνες.
Η ελληνική γλώσσα δεν διδάσκεται όμως μόνο στα πανεπιστήμια. Σε ορισμένες χώρες αποφασίστηκε να ενταχθούν τα ελληνικά και στα προγράμματα των σχολείων. Μερικά πρόσφατα παραδείγματα από ειδήσεις της προηγούμενης χρονιάς είναι:
Στην Αυστραλία, η Επιτροπή Διαμόρφωσης του Εθνικού Προγράμματος Διδασκαλίας Γλωσσών της χώρας (ACARA), αποφάσισε να καταρτίσει λίστα με 12 γλώσσες που θα διδάσκονται στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο. Μία εξ αυτών είναι και η ελληνική. Στην απόφαση αυτή, σημαντικό ρόλο έπαιξε και η ομογένεια, η οποία μετά και από σχετικές κινήσεις, κατάφερε να συμπεριληφθεί η ελληνική γλώσσα στο πρόγραμμα διδασκαλίας ως 2η γλώσσα για όλους τους μαθητές και όχι ως διδασκόμενη μόνο για μαθητές και μαθήτριες ελληνικής καταγωγής, όπως αρχικά είχε αποφασιστεί.
Το Φεβρουάριο στο Βέλγιο, υπογράφηκε χάρτα συνεργασίας από την τότε Υφυπουργό Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, Εύη Χριστοφιλοπούλου και τη Βελγίδα Υπουργό Παιδείας της γαλλόφωνης κοινότητας, Marie-Dominique Simonet για ην ένταξη της ελληνικής γλώσσας στο πρόγραμμα διδασκαλίας. Όπως ανακοινώθηκε: «Με τη συμφωνία αυτή Έλληνες μαθητές, αλλά και μαθητές άλλων εθνοτήτων, που κατοικούν στο Βέλγιο, έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν το μάθημα των Νέων Ελληνικών ή του Ελληνικού Πολιτισμού, τα οποία θα διδάσκονται έως τρεις ώρες την εβδομάδα. Το πρόγραμμα έχει ορίζοντα πενταετίας (2012-2017) και θα οδηγεί στην χορήγηση Πιστοποιητικού Ελληνομάθειας.».
Στην Μεγάλη Βρετανία το Υπουργείο Παιδείας αποφάσισε να αποτελούν τα Αρχαία Ελληνικά μία από τις 7 ξένες γλώσσες που θα διδάσκονται στα δημοτικά σχολεία από το 2014. Έρευνες έδειξαν ότι οι Βρετανοί μαθητές έχουν τα χαμηλότερα ποσοστά στην εκμάθηση ξένων γλωσσών σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα και αυτός ήταν ο λόγος που το υπουργείο αποφάσισε να συμπεριλάβει τις 7 ξένες γλώσσες στο πρόγραμμα διδασκαλίας. Έτσι οι μαθητές, πέρα από τις γλώσσες, θα μάθουν καλύτερα γραμματική, συντακτικό και θα βελτιώσουν το λεξιλόγιό τους.
Γραμμένα στη γλώσσα μας
Στην ελληνική γλώσσα αυτή άλλωστε έχουν γραφεί μερικές από τις σπουδαιότερες αλήθειες, σοφίες, ιδέες της ανθρωπότητας. Στα βιβλία που (θα έπρεπε να) υπάρχουν παντού γύρω μας και που “μιλούν” τη γλώσσα μας.
* Οι πρώτοι Χριστιανικοί ύμνοι γράφτηκαν στα Ελληνικά. Όλα τα βιβλία της Καινής Διαθήκης και τα Ευαγγέλια γράφτηκαν στα Ελληνικά. Ο Απόστολος Παύλος έγραψε τις Επιστολές του στα ελληνικά.
* Η πρώτη εγκυκλοπαίδεια γράφτηκε στα Ελληνικά.
* Η ιστορία της λεξικογραφίας έχει την αρχή της 2000 χρόνια πριν στην Αρχαία Ελλάδα. Τον 5ο αιώνα π.Χ. ο Πρωταγόρας πρώτος συνέταξε ένα γλωσσάριο που περιείχε τις σπάνιες λέξεις που συναντώνται στα έργα του Ομήρου.
* Τα πρώτα φιλοσοφικά έργα για την γέννηση της γλώσσας γράφτηκαν από τον Πλάτωνα (427-347 BC).
* Η πρώτη Γραμματική, η Γραμματική της Ελληνικής Γλώσσας ήταν έργο του Διονυσίου Θράκα το 100 π.Χ.
* Τα αριστουργήματα του Όμηρου, του Αριστοτέλη, του Πίνδαρου, του Ευριπίδη, του Σοφοκλή, του Αισχύλου, του Θαλή, του Αριστοφάνη, του Μένανδρου και τόσων άλλων γράφτηκαν στα Ελληνικά.
* Ρωμαίοι αυτοκράτορες, όπως ο Μάρκος Αυρήλιος, έγραψαν στα Ελληνικά. Οι ρωμαίοι ρήτορες στο Αθήναιον της Ρώμης εκφωνούσαν τους λόγους τους στα Ελληνικά.
* Αλλά και: Ελύτης, Καβάφης, Σολωμός, Παπαρηγόπουλος, Ροΐδης, Σεφέρης, Ρίτσος, Καζαντζάκης, Βάρναλης, Καμπανέλλης, Παλαμάς, Μακρυγιάννης, Σαπφώ, Δημουλά, Καστοριάδης και τόσοι άλλοι...
Ενα παλιό ρητό λέει: «Δεν έχεις λέξεις, δεν έχεις σκέψεις». Εμείς οι Ελληνες έχουμε ίσως τις περισσότερες λέξεις από κάθε άλλο λαό (περίπου 5 εκατομμύρια λέξεις!). Ας τις κάνουμε πράξη...
πηγη