Η ψυχολογική ερμηνεία των ονείρων έρχεται από τον πατέρα της Ψυχανάλυσης Ζίγκμουντ Φρόιντ, που θεωρούσε ότι τα όνειρα είναι μια έκφραση του υποσυνειδήτου, το οποίο στον ύπνο βρίσκει διέξοδο από την αυστηρή «επίβλεψη» του συνειδητού που το κυριαρχεί στη διάρκεια της καθημερινότητας. Ο Φρόιντ υποστήριξε ότι το όνειρο έχει σαφή ψυχολογική δομή, γεμάτη συμβολισμούς και επιχείρησε να δώσει ερμηνείες στα όνειρα.
Αντίθετα, η φυσιολογική ερμηνεία υποθέτει ότι ο εγκέφαλος επεξεργάζεται καλύτερα τις πληροφορίες μέσω των ονείρων και, καθώς το σώμα βρίσκεται σε χαλάρωση, μετατρέπει τα σήματα σε μια «ταινία», την οποία βλέπει εκείνος που κοιμάται. Σε αυτή τη θεωρία πρωτοστάτησε ο Eugene Aserinsky που ανακάλυψε τη φάση ύπνου REM (Rapid Eye Movement) και θεωρείται πρωτοπόρος στην έρευνα του ύπνου.
«Τα όνειρα δεν διαρκούν περισσότερο από 30 δευτερόλεπτα», σημειώνει στα «Επίκαιρα» ο κλινικός ψυχολόγος κ. Αθανάσιος Χαμπεσής, ο οποίος εξηγεί ότι «τα όνειρα που βλέπει ο κάθε άνθρωπος εξαρτώνται άμεσα από τη διάθεσή του και ουσιαστικά αυτό που βλέπει είναι αυτό που κρύβεται ενδόμυχα στο “δίσκο” του μυαλού». Όνειρα βλέπουν όλοι οι άνθρωποι, όλων των ηλικιών, ακόμη και τα νήπια, αφού, όπως σημειώνει ο κ. Χαμπεσής, «προσλαμβάνουν ερεθίσματα από το περιβάλλον».
Γιατί χρειαζόμαστε τα όνειρα;
Χρειάστηκε να περάσουν αρκετές δεκαετίες έως ότου οι επιστήμονες καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν κοιμάται ποτέ, καθώς ακόμη και τη νύχτα επεξεργάζεται δεδομένα και βάζει τάξη στις πληροφορίες που ελήφθησαν στη διάρκεια της ημέρας. Παρ’ όλα αυτά, το «μυστήριο» του ύπνου και των ονείρων παραμένει για τους ερευνητές όλα αυτά τα χρόνια, αφού το ερώτημα του τι πραγματικά συμβαίνει στο μυαλό ενός ανθρώπου από την ώρα που θα ξαπλώσει και θα κλείσει τα μάτια του δεν έχει ακόμη απαντηθεί.
Από το Γάλλο χημικό August Kekuli, ο οποίος υποστήριξε ότι κατάφερε να περιγράψει τη δακτυλιοειδή δομή του βενζολίου εξαιτίας ενός ονείρου με ένα φίδι που δάγκωνε την ουρά του, μέχρι τον Μότσαρτ, που έλεγε ότι συχνά η έμπνευσή του προερχόταν από τις ώρες που κοιμόταν, φαίνεται ότι τα όνειρα ωφελούν σημαντικά τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Δεν είναι λοιπόν λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι τα όνειρα δεν είναι απλώς παραμύθια στολισμένα με πλούσιες λεπτομέρειες που κάποιος λέει στον εαυτό του κάθε βράδυ, αλλά περισσότερο μια αναγκαία λειτουργία για τον εγκέφαλο.
Σύμφωνα με έρευνες, τα περισσότερα όνειρα που βλέπουμε αφορούν σε γεγονότα και περιστατικά που διαδραματίστηκαν στην καθημερινή μας ζωή. Το γεγονός αυτό οδήγησε τους επιστήμονες να συμπεράνουν ότι την ώρα που κάποιος κοιμάται και ονειρεύεται ο εγκέφαλός του είναι σε θέση να ξεχωρίσει τις πληροφορίες που πρέπει να «αποθηκεύσει» από εκείνες που πρέπει να πετάξει στα σκουπίδια, προκειμένου να μην μαζεύει άχρηστες λεπτομέρειες. Μελέτες στο Πανεπιστήμιο MIT των ΗΠΑ έχουν οδηγήσει τους ερευνητές να υποθέσουν ότι τα όνειρα είναι μία απόπειρα του εγκεφάλου όχι μόνο να βάλει σε τάξη τις πληροφορίες που δέχτηκε στη διάρκεια της ημέρας, αλλά να βρει και πιθανούς συσχετισμούς ανάμεσα σε γεγονότα που με την πρώτη ματιά μοιάζουν ασύνδετα μεταξύ τους. Αρκετοί, λοιπόν, υποστηρίζουν ότι η φάση ύπνου REM μπορεί να είναι και συστατικό στοιχείο της δημιουργικότητας ενός ανθρώπου.
Προφητικά όνειρα
Από τα αρχαία ακόμη χρόνια οι άνθρωποι συνήθιζαν να δίνουν στα όνειρα μια προφητική διάσταση. Συχνά θεωρούσαν ότι πρόκειται για μηνύματα που στέλνουν οι θεοί θέλοντας είτε να τους προειδοποιήσουν είτε να τους προστατέψουν, γι’ αυτό και τους απέδιδαν τεράστια σημασία. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, για παράδειγμα, είχαν αναπτύξει ειδική θεωρία για την ερμηνεία των θεόσταλτων ονειρικών μηνυμάτων, γνωστή και ως «θεωρία των αντιθέτων». Σύμφωνα με αυτή, οτιδήποτε συνέβαινε κατά τη διάρκεια του ονείρου σήμαινε ότι στην πραγματικότητα θα συμβεί το αντίθετο. Δηλαδή, εάν κάποιος έβλεπε ότι θα χάσει όλη του την περιουσία αυτό εξηγούνταν ως χρηματική άνοδος από τους «ειδικούς» της εποχής.
Ο θεόσταλτος χαρακτήρας των ονείρων είχε επικρατήσει και στο χριστιανισμό. Η Βίβλος, άλλωστε, είναι γεμάτη από ιστορίες ονείρων, όπως και τα κείμενα πολλών Πατέρων της Εκκλησίας, κυρίως αυτά των πρώτων χρόνων. Στην Παλαιά Διαθήκη, ο Ιωσήφ κέρδισε την εύνοια του Φαραώ όταν ερμήνευσε το όνειρο των παχιών και των ισχνών αγελάδων.
Ακόμη και σήμερα, η προφητική υπόσταση των ονείρων είναι αρκετά διαδεδομένη. Πολλοί άνθρωποι υποστηρίζουν ότι έχουν βιώσει ονειρικές καταστάσεις που αργότερα τους έχουν συμβεί και στην πραγματικότητα, δίχως να μπορούν να δώσουν απάντηση σε αυτό. Οι ειδικοί, ωστόσο, προσπαθούν να εξετάσουν το όλο θέμα με μια πιο ορθολογική προσέγγιση, στα πλαίσια της επιστημονικής σκέψης. Θεωρούν ότι σε κάποιες περιπτώσεις είναι δυνατή η δύναμη της πρόβλεψης, εξαιτίας της επαγωγικής μεθόδου. Δηλαδή, ο εγκέφαλος λαμβάνει και επεξεργάζεται ένα πλήθος πληροφοριών που κατά τη διάρκεια του ονείρου προσπαθεί να βάλει σε τάξη. Όταν εντοπίσει αυτή την τάξη, είναι δυνατό με έναν επιστημονικό τρόπο να εντοπίσει το επόμενο γεγονός.
Από την άλλη, μια μερίδα επιστημόνων υποστηρίζει ότι η προφητική διάσταση των ονείρων μπορεί να ερμηνευτεί και από τη θεωρία των πιθανοτήτων. Σύμφωνα με αυτή, εάν σκεφτεί κανείς τον αριθμό των ονείρων που μπορεί να δει κατά τη διάρκεια της ζωής του, τότε είναι δυνατό ορισμένες ονειρικές καταστάσεις να συμβούν και στην πραγματική του ζωή. Το όνειρο του τροχαίου ατυχήματος, για παράδειγμα, το οποίο είναι αρκετά συνηθισμένο, δεν σημαίνει ότι έχει και προφητικό χαρακτήρα.
Ονειροκρίτες
Αρκετοί άνθρωποι, ωστόσο, φαίνεται να επηρεάζονται σε σημαντικό βαθμό από τα όνειρα στην καθημερινή τους ζωή. Ανάλογα με το είδος του ονείρου δίνουν και την κατάλληλη ερμηνεία, άλλοτε άσχημη και άλλοτε ευνοϊκή. Στα ράφια των βιβλιοθηκών τους μπορεί να δει κανείς τόμους ολόκληρους με ονειροκρίτες, που εξηγούν και την παραμικρή λεπτομέρεια των ονείρων. Στην πλειονότητά τους οι ερμηνείες βασίζονται στη θεωρία των αντιθέτων, όπως ακριβώς και των αρχαίων Αιγυπτίων. Για παράδειγμα, το να δει κανείς στον ύπνο του κάποιον που έχει πεθάνει ερμηνεύεται ως σημάδι μακροζωίας και ευχάριστων νέων. Εάν, δε, ο νεκρός είναι στην πραγματικότητα ανύπαντρος, τότε σημαίνει ότι πολύ σύντομα θα παντρευτεί. Πολλαπλή ερμηνεία έχει το όνειρο του νερού σύμφωνα με τους ονειροκρίτες. Εάν το νερό είναι καθαρό, τότε αυτό ερμηνεύεται ως χαρά, ευημερία και ικανοποίηση, ενώ στην αντίθετη περίπτωση σημαίνει ότι υπάρχει κίνδυνος δυστυχίας. Το ίδιο όνειρο μπορεί να ερμηνευτεί και από ιατρική σκοπιά ως κίνδυνος εμφάνισης αρρώστιας. Κάποιος που βλέπει ότι προσπαθεί να διώξει τα νερά από γύρω του, σημαίνει ότι μετά από πολύ κόπο και προσπάθεια θα καταφέρει να βγει νικητής από μια περιπέτεια υγείας, ενώ η κατάποση λασπόνερων ερμηνεύεται ως προμήνυμα ασθένειας.
Υπάρχουν όμως και ερμηνείες ονείρων, οι οποίες δείχνουν κάποια χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ατόμου. Για παράδειγμα, κάποιος που βλέπει ότι αποτυγχάνει φανερώνει άνθρωπο που καταλαμβάνεται έντονα από το στοιχείο του φόβου και χαρακτηρίζεται από έλλειψη ρεαλισμού και δραστηριότητας. Αντίστοιχα, το να δει κανείς το αφεντικό του φανερώνει έναν άνθρωπο που δίνει μεγάλη σημασία στα εργασιακά και είναι πολύ πιθανό να διακατέχεται από έντονο εργασιακό στρες.
ΠΗΓΗ:ΕΠΙΚΑΙΡΑ