Γέννηση |
639 π.Χ.
Αθήνα |
Θάνατος |
559 π.Χ. |
| |
ΣΟΛΩΝ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ |
Ο Αθηναίος Σόλων κέρδισε και αυτός μια θέση μεταξύ των Επτά Σοφών. Ήταν εξάλλου ποιητής (Κακριδής 2.4.Β.iii.γ
[σ. 70-71]). Ο ίδιος θεωρούσε μάλλον ότι πάνω απ᾽ όλα υπήρξε πολιτικός
και ότι το ποιητικό χάρισμα και η σοφία του υπηρετούσαν πολιτικούς
στόχους. Το όνομά του ταυτίστηκε με την πόλη του και έμεινε στην ιστορία
ως σύμβολο πολιτικών μεταρρυθμίσεων. Αντί να πέσει πάνω στους δυνατούς
σαν βράχος, όπως ο Κύψελος, στάθηκε ανάμεσα στις αντιμαχόμενες
παρατάξεις. Έτσι ισχυρίστηκε σε ένα από τα ποιήματά του και έτσι τον
κράτησε ζωντανό η αθηναϊκή παράδοση. Αποτιμώντας ο ίδιος το έργο που
είχε επιτελέσει, έγραψε τους ακόλουθους στίχους:
Διότι στον δήμο απέδωσα τόση εξουσία όση του αρκεί,
δίχως ούτε να αφαιρέσω ούτε να προσθέσω κάτι σε αυτά που αξίζει (την τιμήν του).
Πρόσεξα ωστόσο να μην πάθουν τίποτα ανάρμοστο
αυτοί που είχαν δύναμη και χρήματα.
Στάθηκα ανάμεσά τους προβάλλοντας κραταιή ασπίδα,
χωρίς να αφήσω καμία από τις δύο πλευρές να νικήσει άδικα.
Στο τέλος του 7ου αιώνα, μια γενεά περίπου πριν
από την εμφάνιση του Σόλωνα, τα προβλήματα στην Αθήνα ήταν οξύτατα και
προκαλούσαν μεγάλες εντάσεις. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που διασώζουν ο
Αριστοτέλης και ο Πλούταρχος, συγκρούονταν μεταξύ τους οι πλούσιοι και
οι πένητες, οι «λίγοι» και οι «πολλοί», οι γνώριμοι (δηλαδή οι επιφανείς, οι ευγενείς) και ο δήμος.
Οι αιτίες για την κοινωνική αυτή αναστάτωση ήταν
πολλές. Ένας μικρός αριθμός Αθηναίων αριστοκρατικής καταγωγής είχε τον
έλεγχο της καλύτερης γης. Οι περισσότεροι βρίσκονταν υπερχρεωμένοι.
Επιπλέον, κινδύνευαν να χάσουν την ελευθερία τους, εφόσον τα δάνεια που
αναγκάζονταν να συνάψουν δίνονταν με εγγύηση το σώμα τους, δηλαδή την
ελευθερία τους, και συνεπώς γίνονταν οι ίδιοι δούλοι, αν δεν κατόρθωναν
να εξοφλήσουν έγκαιρα το χρέος. Τα οικονομικά και κοινωνικά αυτά
προβλήματα τα επιδείνωνε το πολιτικό σύστημα, σύμφωνα με το οποίο όλη η
πολιτική εξουσία βρισκόταν στα χέρια των λίγων. Και ενώ επικρατούσε
μεγάλη αναταραχή, η Αθήνα είχε να αντιμετωπίσει τα γειτονικά Μέγαρα σε
μακροχρόνιο και δύσκολο πόλεμο για τον έλεγχο της Σαλαμίνας. Η κατάσταση
έδειχνε ώριμη για την επικράτηση ενός τυράννου.
Πράγματι, ένας αριστοκράτης, ο Κύλων, νικητής
στους Ολυμπιακούς Αγώνες, προσπάθησε να καταλάβει την εξουσία. Φαίνεται
ωστόσο ότι δεν έκανε τις σωστές ενέργειες. Οπωσδήποτε η υποστήριξη που
έλαβε από τον πεθερό του, τον τύραννο των Μεγάρων Θεαγένη, δεν τον
ωφέλησε. Η σύγκρουση με τα Μέγαρα ήταν μέρος του προβλήματος, όχι μέρος
της λύσης. Όπως και να έχει, ο Αθηναίος άρχοντας Μεγακλής (που ανήκε
στην επιφανή αθηναϊκή οικογένεια των Αλκμεωνιδών) κατάφερε να
συσπειρώσει επαρκείς δυνάμεις για να καταστείλει την απόπειρα και να
θανατώσει τους οπαδούς του επίδοξου τυράννου. Ωστόσο, η αποτροπή της
τυραννίας, και μάλιστα με τον τρόπο που επιτεύχθηκε, δεν γαλήνεψε τα
πάθη στην Αθήνα. Ούτε και η προσπάθεια του Δράκοντα να ρυθμίσει την
κατάσταση έφερε κάποιο αποτέλεσμα. Οι νόμοι του ήταν υπερβολικά σκληροί
και δεν αντιμετώπιζαν τα κοινωνικά προβλήματα.