 |
| ΠΙΝΑΚΑΣ : ΣΟΦΙΑ ΒΛΑΧΟΥ |
Η συλλογή των σταφυλιών στο τόπο μας, ο τρύγος, γίνεται κατά κύριο λόγο το μήνα Σεπτέμβριο και γι’ αυτό το λόγο στη λαϊκή παράδοση ο μήνας λέγεται και Τρυγητής.
Η λέξη τρύγος προέρχεται από το αρχαιοελληνικό τρύξ (γεν. τρυγός), δηλαδή μούστος που απαντάται και ως ρήμα (τρυγώ). Η προέλευση της λέξης είναι ασαφής και ο Μπαμπινιώτης εικάζει πως πρόκειται για όρο του προελληνικού γλωσσικού υποστρώματος.
Από τον αρχαίο όρο προέρχονται και τα τρυγία (ελληνιστικό)= το κατακάθι από τη ζύμωση του μούστου, τρυγητός (τρύγη στα αρχαία ελληνικά) = συγκομιδή καρπών, τρύγημα, τρύγηση, τρυγικό οξύ, και άλλα. Τόσο το ουσιαστικό όσο και το ρήμα δηλώνουν γενικότερα τη συγκομιδή, π.χ. «θα τρυγήσουμε το μέλι» και συχνά λαμβάνουν μεταφορική σημασία: «Ο μαύρος κι άχαρος κισσός, τον πόνο του τρυγώ…»(Ιωάννης Γρυπάρης, Ο κισσός).
Στην ελληνική λαϊκή παράδοση ο τρύγος και η παρασκευή του μούστου για το κρασί αποτελεί μια από τις σημαντικότερες όσο και δυσκολότερες γεωργικές εργασίες που απαιτούν την κινητοποίηση και εργασία του συνόλου. Η ιδιαιτερότητα αυτή αποτυπώνεται γλαφυρότατα στη γνωστή παροιμία «Θέρος, τρύγος, πόλεμος».
Πολλές ενέργειες και λαϊκές δοξασίες, ιδίως του παρελθόντος που σιγά – σιγά εκλείπουν σήμερα και σχετίζονται με τον τρύγο και τις άλλες γεωργικές ασχολίες του μήνα συνδέονται με πανάρχαιες γιορτές και τελετές σχετικές με τη φύση και τα αγαθά της.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το ότι η λέξη μούστος που χρησιμοποιούμε σήμερα για το ζωμό του σταφυλιού, προέρχεται από τους όψιμους ρωμαϊκούς χρόνους και από την έκφραση mustum vinum = νέος, πρόσφατος οίνος.