Όταν
σκεφτόμαστε τους Ρωμαίους μας έρχονται στο μυαλό μονομάχοι,
αυτοκράτορες και στρατιώτες παρά απλοί καθημερινοί άνθρωποι. Οι ρωμαίοι
συγγραφείς είχαν αναπτύξει συγκεκριμένες απόψεις για το σεξ αλλά
ευρήματα όπως, το Κύπελλο του Warren
προσδίδουν μια άλλη διαφορετική ιστορία. Αυτά τα αντικείμενα και οι
ανθρώπινες αντιδράσεις στην προβολή αυτών, μας κάνουν να σκεφτόμαστε
ζητήματα σεξουαλικής φύσεως και στην δική μας κοινωνία.
 |
| Προσθήκη λεζάντας |
Το κύπελλο του Waren κατασκευάστηκε το 15 π.Χ. – 15 μ. Χ. περίπου και πιστεύεται ότι ανακαλύφθηκε στην περιοχή Bittir κοντά στην Ιερουσαλήμ. Το όνομά του προήλθε από τον αμερικανό Edward Warren, ο οποίος και το αγόρασε το 1911 για 2000 λίρες. Ο Warren ήταν ένας από τους πιο γνωστούς συλλέκτες της εποχής του, έχοντας στην κατοχή του διάσημα αντικείμενα όπως το «Rodin’s The Kiss» που βρίσκεται σήμερα στη Tate Modern Gallery του Λονδίνου.
Το
κύπελλο κατασκευάστηκε πιθανόν από έλληνες τεχνίτες για Ρωμαίο πελάτη
τους, ίσως στην ελληνιστική περίοδο διοίκησης του Νέρωνα. Αποτελείται
από πέντε τμήματα: το κυρίως κυλινδρικό τμήμα που σφυρηλατήθηκε με λεπτό
έλασμα εσωτερικά και ολοκληρώθηκε τμηματικά εξωτερικά για την απόδοση
των φιγούρων. Στο εσωτερικό του εμπεριέχεται άλλο ένα μικρότερο κύπελλο
από πολύ λεπτό φύλλο ασήμι ώστε να χρησιμοποιείται και να καθαρίζεται
πιο εύκολα. Τα υπόλοιπα τμήματα του είναι η ασημένια βάση του, το τμήμα
ένωσης της βάσης με το κύπελλο και δύο λαβές. Το κύπελλο φέρει σημάδια
χρησιμοποίησης για μια πολύ μεγάλη χρονική περίοδο. Οι λαβές λείπουν και
η επιχρύσωση που εφαρμόσθηκε έχει εξαφανιστεί.
Η
μια πλευρά απεικονίζει έναν άνδρα (ο ενεργών συμμετέχων ή εραστής) σε
ερωτική περίπτυξη με έναν νεαρότερο άνδρα (ο παθητικά συμμετέχων ή
ερωμένος) ενώ ένα αγόρι, ίσως σκλάβος (μόνο ένας σκλάβος για τους
Ρωμαίους θα το έκανε), κρυφοκοιτάζει πίσω από μια πόρτα. Η άλλη πλευρά
απεικονίζει τον νεαρό άνδρα σε ερωτική περίπτυξη με το αγόρι που
κρυφοκοίταζε. Και οι δύο σκηνές φέρουν κουρτίνες στο φόντο και μουσικά
όργανα, μια λύρα στην πρώτη και αυλούς στην δεύτερη σκηνή. Όλο το
σκηνικό που παρουσιάζεται καθώς και οι ηλικίες των συμμετεχόντων και τα
στεφάνια που φέρουν οι νέοι, παραπέμπουν σε ένα ελληνιστικό περιβάλλον
με μουσική και ψυχαγωγία.
Ο
ρωμαϊκός κόσμος ήταν πολύ άνετος στην παρουσίαση σεξουαλικών εικόνων σε
σχέση με άλλους πολιτισμούς. Η ρωμαϊκή τέχνη, από τα πιο αριστοκρατικά
αντικείμενα όπως το κύπελλο του Warren μέχρι
τις τοιχογραφίες, τα γλυπτά και αντικείμενα καθημερινής χρήσης όπως
λάμπες και επιτραπέζια σκεύη ήταν όλα διακοσμημένα με ανθρώπινες
αναπαραστάσεις. Οι Ρωμαίοι, όπως και οι Έλληνες, πίστευαν ότι το σεξ και
η σεξουαλικότητα ελεγχόταν από θεότητες όπως η Αφροδίτη, η θεά του
ερώτα και ο Βάκχος, ο θεός του κρασιού και της γονιμότητας. Έτσι οι
απεικονίσεις τους κυριαρχούν στην ρωμαϊκή τέχνη και μυθολογία.
Παρόλο
που το αντικείμενο αυτό παρουσιάζεται ως καθαρά σεξουαλικού
περιεχομένου στα μάτια του μοντέρνου ανθρώπου, στη ρωμαϊκή εποχή το
νόημα ήταν τελείως διαφορετικό και είχε σχέση την γονιμότητα, την
προκατάληψη ή το χιούμορ. Κομμάτια τοιχογραφιών με γυναικείες μήτρες ή
στήθη καθώς και αγαλματίδια που απεικόνιζαν την γέννηση χρησιμοποιούνταν
ως δωρεές σε ναούς, τάφους και ιερούς τόπους. Η προκατάληψη αποτελεί το
κύριο νόημα των σεξουαλικών απεικονίσεων. Αντικείμενα φαλών
κατασκευάζονταν από υλικά όπως χρυσό και χαλκό, από πηλό, κόκαλα και
κοράλι. Αγαλματίδια, στήλες, μωσαϊκά, ταμπέλες μαγαζιών, κηροπήγια και
κοσμήματα χρησιμοποιούνταν για να προστατέψουν επιχειρήσεις, οικίες,
παιδιά ακόμα και ζώα.
Με τον θάνατο του Warren το
κύπελλο προσφέρθηκε σε διάφορους φορείς, συμπεριλαμβανομένου και του
Βρετανικού Μουσείου, αλλά λόγω του σεξουαλικού θέματος απεικόνισής του
δεν γινόταν εύκολα αποδεκτό προς παρουσίαση στο ευρύ κοινό. Το 1953, το
κύπελλο επιστράφηκε από τις ΗΠΑ καθώς οι απεικονίσεις του προκαλούσαν το
κοινό αίσθημα.
Μόλις
το 1999, με τις νομοθετικές μεταρρυθμίσεις στη Μ. Βρετανία και την
περισσότερο ώριμη αντιμετώπιση του κοινού προς τα ομοφυλοφιλικά θέματα,
το κύπελλο βρήκε μια μόνιμη θέση στο Βρετανικό Μουσείο, του οποίου
αποτελεί ένα από τα πιο φημισμένα και πολυσυζητημένα εκθέματα του