1. ΤΟ ΓΚΡΑΝΤ ΚΑΝΥΟΝ
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ
Το Γκραντ Κάνυον αποτελεί ένα από τα πιο εντυπωσιακά φυσικά θαύματα και διδάσκει πολλά στους επιστήμονες για την ιστορία του κόσμου. Έτσι, το 1919 ανακηρύχθηκε Εθνικός Δρυμός των Η.Π.Α. και το 1979 Τόπος Παγκόσμιας Κληρονομιάς, εξαιτίας της επιστημονικής του σημασίας.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΒΡΑΧΟΥΣ
Τα τοιχώματα του Γκραντ Κάνυον μας ταξιδεύουν εκατομμύρια χρόνια πίσω. Τα βράχια στο βάθος της χαράδρας έχουν ηλικία 2000 εκατομμυρίων ετών. Εκείνη τη εποχή αποτελούσαν τον πυθμένα ενός πανάρχαιου ωκεανού. Στη συνέχεια, και σε διάστημα εκατοντάδων εκατομμυρίων ετών, εναποτέθηκαν επάνω τους στρώματα βράχων ψαμμίτη, αργιλικού σχιστόλιθου και ασβεστόλιθοι με διαφορετικούς χρωματισμούς.
Πριν από 60 εκατομμύρια χρόνια - αμέσως μετά την εποχή των δεινοσαύρων - δυο ποταμοί που διέσχιζαν τον πυθμένα, παρέσυραν τους βράχους και άνοιξαν μια χαράδρα. Στη συνέχεια οι ποταμοί ενώθηκαν, σχημάτισαν τον Κολοράντο και τα νερά απέκτησαν ακόμη μεγαλύτερη δύναμη για να παρασέρνουν τα αμμώδη χαλίκια και να βαθαίνουν τη χαράδρα.
Η ΕΜΒΑΘΥΝΣΗ ΤΗΣ ΧΑΡΑΔΡΑΣ
Ενώ ο ποταμός έσκαβε την κοίτη του ανάμεσα στους βράχους, οι μετακινήσεις του φλοιού της Γης βάθυναν ακόμη περισσότερο τη χαράδρα. Το άνοιγμα διευρύνθηκε κι άλλο από τον καύσωνα του καλοκαιριού, τους ανέμους του χειμώνα, τον παγετό και τη βροχή. Έτσι σι άνθρωποι πίστευαν κάποτε πως το Γκραντ Κάνυον υπήρξε δημιούργημα σεισμού. Οι χρωματισμοί στα στρώματα των βράχων ποικίλλουν από το ανοιχτό κίτρινο έως το σκούρο κόκκινο και το Γκραντ Κάνυον παρουσιάζει μια εξαίσια όψη, μεταβαλλόμενη στο φως.
ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΙΣ
Η χαράδρα είναι τόσο βαθιά ώστε στο εσωτερικό της παρουσιάζονται διαφορετικοί τύποι κλίματος. Το χειμώνα τα υψηλότερα σημεία καλύπτονται από χιόνι. Το Νορθ Ριμ είναι η ψυχρότερη περιοχή. Εδώ το χιόνι φτάνει, κατά μέσο όρο, στα 3 μέτρα ύψος. Κι όμως, στο βάθος της χαράδρας ο ποταμός διασχίζει ένα τοπίο ζεστό και ερημικό.
Η ΖΩΗ ΣΤΟ ΚΑΝΥΟΝ
Παρόλο που η χαράδρα δείχνει γυμνή, οι κλιματολογικές διακυμάνσεις διασφαλίζουν την επιβίωση σε πολλά είδη φυτών και ζώων. Υπάρχουν επάνω από 1000 είδη ανθοφόρων φυτών και τουλάχιστον 300 είδη πουλιών. Κοντά στις κορυφές φυτρώνουν ερυθρελάτες και λεύκες. Στο θερμότερο βάθος επικρατούν οι κάκτοι. Οι γκρίζες αλεπούδες και οι ραβδωτοί σκίουροι ζουν στα ψυχρότερα τοιχώματα της χαράδρας, ενώ οι μεφίτες, οι σαύρες και οι σκορπιοί προτιμούν τον ερημικό θαμνώνα του πυθμένα της χαράδρας.
ΟΙ ΓΗΓΕΝΕΙΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ
Οι πρώτοι άνθρωποι που αντίκρισαν το Γκραντ Κάνυον ήσαν οι γηγενείς Αμερικανοί, που έφτασαν εδώ πριν από 11000 χρόνια. Σήμερα, μια μικρή ζώνη της χαράδρας αποτελεί τον καταυλισμό των ολιγάριθμων Ινδιάνων Χαβασουπάι. Πρόκειται για κτηνοτρόφους και αγρότες που ζούσαν στις όχθες του Κολοράντο εδώ κι εκατοντάδες χρόνια.
2.Η ΜΕΓΑΛΗ ΥΦΑΛΟΓΡΑΜΜΗ
ΠΩΣ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΙ ΟΙ ΚΟΡΑΛΛΙΟΓΕΝΕΙΣ ΥΦΑΛΟΓΡΑΜΜΕΣ
Πολλά κοράλλια μοιάζουν με φυτά και ως φυτά τα θεωρούσε κάποτε ο περισσότερος κόσμος. Αλλά στην πραγματικότητα είναι χρωματιστά ζωάκια που συγγενεύουν με τις θαλάσσιες ανεμώνες και τις μέδουσες. Μια υφαλογραμμή διαμορφώνεται από εκατομμύρια τέτοια πλάσματα, τους πολύποδες, που ζουν κατά παροικίες. Κάθε πολύποδας διαθέτει ένα μαλακό σώμα καλυμμένο από ένα σκληρό ασβεστολιθικό σκελετό. Όταν ο πολύποδας πεθαίνει, ο κυπελλοειδής σκελετός του παραμένει προσκολλημένος στα βράχια και επάνω του κολλάνε άλλοι πολύποδες. Έτσι αναπτύσσονται οι κοραλλιογενείς υφαλογραμμές.
Η ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΥΦΑΛΟΓΡΑΜΜΗ
Μέσα στο κοράλλι ζουν κάτι μικρά φυτά, οι άλγες. Για να αναπτυχθούν και να παράγουν τροφή για τον εαυτο τους και το κοράλλι χρειάζονται ηλιακό φως. Γι αυτό το λόγο οι υφαλογραμμές αναπτύσσονται σε ρηχά νερά. Οι άλγες επίσης προσφέρουν ένα μεγάλο μέρος του χρώματός τους στα κοράλλια. Στη Μεγάλη Υφαλογραμμή υπάρχουν 400 είδη κοραλλιών με διαφορετικά σχήματα, μεγέθη και χρώματα. Στα εξωτερικά σημεία της υφαλογραμμής τα κοράλλια είναι περισσότερο ελαστικά ώστε να αντέχουν στις πιέσεις των κυμάτων. Τα πιο ευαίσθητα κοράλλια βρίσκονται σε πιο ήρεμα νερά. Η υφαλογραμμή παρέχει προστασία, τροφή και οξυγόνο και σε άλλες μορφές ζωής: σε 1400 είδη ψαριών, σε καλαμάρια, χταπόδια και χιλιάδες είδη όστρακα, όπως και σε γιγάντια στρείδια.
ΘΑΛΑΣΣΙΟΣ ΔΡΥΜΟΣ
Οι κοραλλιογενείς υφαλογραμμές ανήκουν στα σπανιότερα και ωραιότερα φυσικά δημιουργήματα επάνω στη Γη. Ο θεσμός του θαλάσσιου δρυμού παρέχει προστασία σε 2000 περίπου χιλιόμετρα της Μεγάλης Υφαλογραμμής. Σε ορισμένες ζώνες απαγορεύεται κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα και σε άλλες επιτρέπονται οι επιστημονικές μελέτες και η ελεγχόμενη αλιεία. Τη Μεγάλη Υφαλογραμμή την επισκέπτονται πολυάριθμοι δύτες, κολυμβητές με μάσκες και περιηγητές με πλοία που διαθέτουν γυάλινα ύφαλα. Ο δρυμός προστατεύεται επίσης από τους συλλέκτες. Δεν επιτρέπεται σε κανένα να σπάσει ή να πάρει μαζί του κοράλλια.
ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ
Ανάμεσα στις διάφορες φυτικές και ζωικές μορφές της Μεγάλης Υφαλογραμμής υφίσταται μια ευαίσθητη ισορροπία, η οποία ανατρέπεται εύκολα. Κατά τις δεκαετίες του 1960 και 1980, μεγάλα τμήματα της υφαλογραμμής καταβροχθίστηκαν από αγκαθωτούς αστερίες. Οι αστερίες πολλαπλασιάστηκαν ανεξέλεγκτα επειδή οι άνθρωποι απογύμνωσαν την υφαλογραμμή από τα όστρακα των θαλάσσιων σαλιγκαριών που τρώνε τους αστερίες. Τώρα οι αστερίες περιορίστηκαν αλλά θα χρειαστούν εκατοντάδες χρόνια προκειμένου να αποκατασταθούν οι βλάβες σε ορισμένα τμήματα της υφαλογραμμής.
3. ΤΟ ΟΡΟΣ ΕΒΕΡΕΣΤ
Η ΚΟΡΥΦΗ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ
Το όρος Έβερεστ βρίσκεται στα σύνορα του Νεπάλ και του Θιβέτ. Οι Θιβετιανοί το ονομάζουν Κομολόνγκμα, που σημαίνει θεά Μητέρα του Κόσμου, ενώ οι Ινδοί το αποκαλούν Σαμαρμάθα, δηλαδή υψηλότερο σημείο του ουρανού. Και τα δυο αυτά ονόματα αποκαλύπτουν τη σημασία του όμορφου βουνού για τους κατοίκους της περιοχής.
Η ΟΡΟΓΕΝΕΣΗ
Τα Ιμαλάια διαμορφώθηκαν πριν από εκατομμύρια χρόνια, όταν συγκρούστηκαν μεταξύ τους δυο τμήματα του εξωτερικού φλοιού της Γης. Ο εξωτερικός φλοιός της Γης αποτελείται από τεκτονικές πλάκες, που σχηματίζουν ένα γιγάντιο ψηφιδωτό. Τα ρεύματα των πυρακτωμένων βράχων κάτω από τον εξωτερικό φλοιό υποχρεώνουν τις τεκτονικές πλάκες να μετακινούνται. Πριν από 45 εκατομμύρια χρόνια η Ινδική πλάκα συγκρούστηκε με την Ευρασιατική. Οι άκρες τους συνέχισαν να πιέζονται μεταξύ τους, ώσπου οι πλάκες διαστρεβλώθηκαν και υψώθηκαν, με αποτέλεσμα να σχηματιστούν τα βουνά. Η ορογένεση των Ιμαλαΐων συνεχίζεται και σήμερα. Το όρος Έβερεστ κερδίζει κάθε χρόνο εκατοστά ύψος.
Η ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΒΕΡΕΣΤ
Οι Σέρπα ζουν στις κοιλάδες του Νεπάλ, ψηλά επάνω στα Ιμαλάια. Κατά παράδοση καλλιεργούν δημητριακά και τρέφουν βόδια και γιακ. Κατά τη δεκαετία του 1920, οι πρώτοι Ευρωπαίοι ορειβάτες προσέλαβαν Σέρπα ως αχθοφόρους για τη μεταφορά του εξοπλισμού τους. Όμως δεν έφτασαν στην κορυφή ενώ κατά τα επόμενα τριάντα χρόνια αρκετοί ορειβάτες σκοτώθηκαν. Το 1953, ο Έντμουντ Χίλαρι, ένας μελισσοκόμος από τη Νέα Ζηλανδία, και ο Τενζίνγκ Νοργκάι, ένας ορεσίβιος Σέρπα, κατάφεραν επιτέλους να φτάσουν πρώτοι έως την κορυφή του Έβερεστ. Από την ιστορική εκείνη μέρα κι έπειτα τους μιμήθηκαν και άλλοι ορειβάτες. Το 1992, για παράδειγμα, 32 ορειβάτες, από πέντε διαφορετικές αποστολές, ανέβηκαν την ίδια μέρα στην κορυφή.
Η ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΩΝ ΒΟΥΝΩΝ
Έως το 1856, οι άνθρωποι δε γνώριζαν ότι το υψηλότερο βουνό είναι το Έβερεστ. Τότε, ο Τζορτζ Έβερεστ, ένας Βρετανός αρχιτοπογράφος ηγήθηκε μιας αποστολής με σκοπό τη χαρτογράφηση των Ιμαλαϊων. Αρχικά οι τοπογράφοι ονόμασαν το μεγαλύτερο βουνό Κορυφή 15, αλλά αργότερα πήρε τιμητικά το όνομα του Έβερεστ. Οι πρόσφατες εκτιμήσεις υπολόγισαν το ύψος του σε 8.863 μέτρα.
Ο ΦΟΒΕΡΟΣ ΧΙΟΝΑΝΘΡΩΠΟΣ
Οι Σέρπα αναφέρουν ιστορίες σχετικά με ένα μεγαλόσωμο τριχωτό πλάσμα, το οποίο υποτίθεται ότι ζει επάνω στα βουνά. Τον αποκαλούν γιέτι, ή φοβερό χιονάνθρωπο. Λένε ότι μοιάζει με άνθρωπο και έχει ύψος επάνω από 2 μέτρα. Βρέθηκαν κάποιες τεράστιες πατημασιές, αλλά κανείς δεν απέδειξε ότι πράγματι το γιέτι υπάρχει.
4. Η ΕΡΗΜΟΣ ΣΑΧΑΡΑ
 |
| Στην βραχώδη έρημο της Αλγερίας οι αμμοθύελλες έχουν διαμορφώσει τα εκπληκτικά αυτα σχήματα στα πετρώματα |
ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΜΕΝΟΙ ΑΜΜΟΛΟΦΟΙ
Ορισμένα τμήματα της Σαχάρας καλύπτονται αποκλειστικά από μεταβαλλόμενους αμμόλοφους, διαμορφωμένους από τους ισχυρούς ανέμους της ερήμου. Οι μεγαλύτεροι αμμόλοφοι βρίσκονται στο αλγερινό τμήμα της Σαχάρας. Το ύψος τους φτάνει τα 465 μέτρα και ξεπερνά τον υψηλότερο ουρανοξύστη της Νέας Υόρκης.
ΤΑ ΒΡΑΧΩΔΗ ΟΡΗ
Συνήθως νομίζουμε πως οι έρημοι είναι τόποι ζεστοί γεμάτοι άμμο αλλά στην πραγματικότητα μόνο το ένα πέμπτο της Σαχάρας καλύπτεται από άμμο. Μερικά τμήματα της ερήμου είναι πετρώδεις πεδιάδες και άλλα βραχώδη υψίπεδα. Υπάρχουν επίσης πολυάριθμα βουνά, όπως το Τιμπέστι στο Τσαντ. Το ύψος τους φτάνε 3.415 μέτρα και συχνά εμφανίζεται χιόνι κορυφές τους.
ΟΙ ΤΑΞΙΔΙΩΤΕΣ ΤΗΣ ΕΡΗΜΟΥ
ΟΙ περισσότεροι κάτοικοι της Σαχάρας είναι νομάδες που μετακινούνται διαρκώς από τη μια όαση στην άλλη. Υπάρχουν κάπου 90 μεγάλες οάσεις, όπου οι άνθρωποι ζουν σε χωριά και καλλιεργούν δημητριακά. Οι περισσότερες όμως οάσεις είναι μικρές και δεν μπορούν να θρέψουν περισσότερες από μια ή δυο οικογένειες. Εδώ και αιώνες οι Τουαρέγκ των κεντρικών υψιπέδων είναι νομάδες που εκτρέφουν πρόβατα κατσίκια και καμήλες. Φορούν μακριές κελεμπίες κάλυμμα στο πρόσωπο. Το κάλυμμα τους προστατεύει από την άμμο αλλά και τα κακά πνεύματα, που μπορούν να μπουν, όπως πιστεύουν, από το στόμα τους. Αυτοαποκαλούνται Κελ Ταγκιλμάστ, που σημαίνει Λαός του Καλύμματος.
Η ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΣΑΧΑΡΑΣ
Κατά τη διάρκεια της ημέρας η θερμοκρασία στη Σαχάρα φτάνει έως και τους 50 βαθ C. Αντίθετα, στη διάρκεια της νύχτας pέφτει κατακόρυφα και η έρημος παγώνει. Τα ζώα της ερήμου έχουν προσαρμοστεί σ’ αυτές τις απότομες μεταβολές θερμοκρασίας. Πολλά ζώα, όπως ο σκαντζόχοιρος και η αλεπού της ερήμου, χώνονται κατά τη διάρκεια της ημέρας μέσα σε λαγούμια. Μόλις πέσει ο ήλιος βγαίνουν από τις τρύπες τους προκειμένου να αναζητήσουν την τροφή τους με τη δροσιά.
Η ΔΡΟΜΑΔΑ
Οι καμήλες είναι τα μεγαλύτερα ζώα της ερήμου, θαυμάσια προσαρμοσμένες στο ζεστό και ξηρό κλίμα. Μπορούν να επιβιώσουν ολόκληρες εβδομάδες χωρίς να πιουν νερό. Στις καμπούρες τους αποθηκεύουν λίπος που τους παρέχει πρόσθετη ενέργεια. Οι μακριές βλεφαρίδες προστατεύουν τα μάτια τους. Κλείνουν επίσης τα ρουθούνια τους για να μην εισπνέουν την άμμο. Η καμήλα της Σαχάρας λέγεται δρομάδα.
5. ΟΙ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΕΣ ΤΟΥ ΕΪΝΤΖΕΛ
 |
| Κατά την περίοδο των βροχών οι καταρράκτες του Έιντζελ βρίσκονται στο αποκορύφωμα της δύναμής τους. Συχνά η κορυφή καλύπτεται από σύννεφα και αφρούς νερού. |
ΤΑ ΥΨΙΠΕΔΑ ΤΗΣ ΓΟΥΙΑΝΑΣ
Στα υψίπεδα αυτά αφθονούν τα οροπέδια, οι στρογγυλοί λόφοι, τα τραπεζοειδή όρη και οι στενές κοιλάδες. Απλώνονται από τη νοτιοανατολική Βενεζουέλα έως τη βόρεια Βραζιλία. Καλύπτονται από τροπικά δάση και μικρές ζώνες σαβάνας. ‘Ενα από το πολλά απομονωμένα οροπέδια είναι το λουγιάν Τεπούι. Οι στενές ρωγμές και οι μεγάλοι οχετοί του ψαμμίτη του οροπεδίου συλλέγουν τεράστιες ποσότητες βροχής. Το νερό ξεχειλίζει από την κορυφή του οροπεδίου και δημιουργεί τους καταρράκτες του Έιντζελ.
Η ΝΕΑ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ
Οι καταρράκτες «ανακαλύφθηκαν” στη δεκαετία του 1930, παρόλο που οι φυλές των Ινδιάνων της περιοχής τους γνώριζαν εδώ και αιώνες. Το 1935 ο Αμερικανός πιλότος Τζίμι Έιντζελ, πετούσε με το αεροπλάνο του στην περιοχή αναζητώντας χρυσάφι στους λόφους. Ξαφνικά είδε νερά να τρέχουν από το λουγιάν Τεπούι. Ο Έιντζελ διαπίστωσε πως αντίκριζε τους πιο μεγαλοπρεπείς καταρράκτες στον κόσμο.
ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ
Ο Έιντζελ ξαναγύρισε στους καταρράκτες μαζί με τη γυναίκα του και έναν ορειβάτη. Προσγείωσε το αεροπλάνο του σ’ ένα τέλμα του οροπεδίου αλλά δεν κατάφερε να σκαρφαλώσει στην κορυφή του καταρράκτη ούτε να απογειωθεί. Επέστρεψε στη βάση του δυο εβδομάδες αργότερα με τα πόδια.
Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ
Δεκατέσσερα χρόνια αργότερα οι καταρράκτες του Έιντζελ, που πήραν το όνομα του τολμηρού πιλότου, μελετήθηκαν επιστημονικά. Μια αποστολή ανέβηκε το ρεύμα του ποταμού με μηχανοκίνητα κανό. Ο Τζίμι Έιντζελ είχε δίκιο: οι καταρράκτες αποδείχτηκαν οι μεγαλύτεροι στον κόσμο. Ο ίδιος σκοτώθηκε σε αεροπορικό δυστύχημα το 1956 και οι στάχτες του σκορπίστηκαν επάνω από τους καταρράκτες. Το αεροπλάνο της ανακάλυψης βρίσκεται σήμερα σ’ ένα μουσείο της Βενεζουέλας.
ΟΙ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
Η περιοχή γύρω από τους καταρράκτες εξακολουθεί να καλύπτεται από πυκνή ζούγκλα και σαβάνα. Στην γειτονική Κανάιμα υπάρχουν τουριστικές εγκαταστάσεις και ξενοδοχείο. Αλλά για να δει κανείς τους καταρράκτες πρέπει να τους επισκεφτεί με πλοίο ή αεροπλάνο.
ΤΟ ΕΛ ΝΤΟΡΑΝΤΟ
Ορισμένοι άνθρωποι πιστεύουν ότι η μυθική πόλη το Ελ Ντοράντο βρίσκεται στα υψίπεδα της Γουιάνας. (θρύλος λέει ότι οι δρόμοι της ήταν στρωμένοι με χρυσάφι κι ότι ο ηγεμόνας της ήταν τόσο πλούσιος, ώστε κάθε πρωί κάλυπτε όλο του το κορμί με χρυσόσκονη. Πολλοί εξερευνητές προσπάθησαν να βρουν την πόλη αλλά απέτυχαν. Οι ιστορικοί πιστεύουν ότι η πόλη αυτή δε υπήρξε ποτέ.
6. Η ΣΠΗΛΙΑ ΤΟΥ ΣΑΡΑΒΑΚ
 |
Η ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ
Το 1980, μια ομάδα εξερευνητών ερευνούσε ένα μακρύ υπόγειο πέρασμα, όταν ξαφνικά βρέθηκε σ’ έναν τεράστιο θάλαμο; Ήταν τόσο μεγάλος ώστε χρειάστηκαν 12 ώρες για να τον διερευνήσουν με τους φακούς τους σε όλο το μήκος του.
ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΩΝ ΣΠΗΛΑΙΩΝ
Οι σπηλαιολόγοι δεν άργησαν να αντιληφθούν πως είχαν ανακαλύψει τη μεγαλύτερη υπόγεια σπηλιά στον κόσμο. Η σπηλιά του Σαραβάκ έχει μήκος 700 μέτρα και πλάτος 300 μέτρα. Το ύψος της οροφής κυμαίνεται από 70 έως 120 μέτρα. Μετά το σπήλαιο του Σαραβάκ, οι εξερευνητές χαρτογράφησαν και πολλές άλλες σπηλιές του συμπλέγματος, το οποίο εκτείνεται σε περισσότερα από 200 χιλιόμετρα κάτω από το βουνό, Ένας υπόγειος διάδρομος μήκους 75 χιλιομέτρων, συνδέει τη Σπηλιά του Καθαρού Νερού, που τη διατρέχει ένας ρηχός ποταμός, με τη Σπηλιά των Ανέμων. Σήμερα οι τουρίστες μπορούν να επισκεφτούν πολλές από τις σπηλιές.
ΠΩΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΘΗΚΑΝ ΤΑ ΣΠΗΛΑΙΑ
Το Βόρνεο βρίσκεται στον Ισημερινό, όπου επικρατεί πάντοτε ζέστη. Βρέχει όλο το χρόνο, προπάντων κατά την εποχή των μουσώνων, από τον Οκτώβριο έως το Μάρτιο. Εδώ και εκατομμύρια χρόνια, τα νερά της βροχής συγκεντρώνονταν σ’ έναν τεράστιο αυχένα, κάτω από τις πλαγιές του Γκουνούνγκ Άπι. Ο αυχένας αποτελείται από ασβεστόλιθο, ένα πολύ μαλακό πέτρωμα. Το ασθενικό οξύ που περιέχεται στο βρόχινο νερό έλιωσε τον ασβεστόλιθο και διαμόρφωσε τα σπήλαια κάτω από το βουνό.
ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ
Η πολιτεία του Σαραβάκ, στο βορειοδυτικό Βόρνεο, ανήκει στη Μαλαισία. Σήμερα, όλη η περιοχή, μαζί με τα σπήλαια, έχει αναγνωριστεί ως εθνικός δρυμός. Εδώ ζουν πολυάριθμα ζώα, κι ανάμεσά τους τα μικρότερα θηλαστικά του κόσμου - τα εντομοφάγα ποντίκια νάνοι.
ΤΑ ΒΟΥΝΑ
Το ασβεστολιθικό βουνό Γκουνούνγκ Άπι φτάνει σε ύψος 1750 μέτρων. Βρίσκεται κοντά στο Τ’κουνού’γκ Μούλου, τη δεύτερη σε ύψος κορυφή του Σαραβάκ, που έδωσε και το όνομά του στον εθνικό δρυμό. Το Γκουνούνγκ Μούλου, με ύψος 2.377 μέτρα, ανήκει σε μια οροσειρά από ψαμμίτη και σχιστόλιθο. Και το Άπι και το Μούλου έχουν ηλικία 5 εκατομμυρίων ετών.
Η ΖΩΗ ΣΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ
Παρόλο που μέσα στις σπηλιές του Γκουνούνγκ Άπι επικρατεί μόνιμο σκοτάδι, υγρασία και ψύχος, υπάρχουν ορισμένα πλάσματα που έχουν επιλέξει να ζουν εκεί. Πολλά από αυτά είναι σχεδόν άχρωμα. Πρόκειται για δηλητηριώδεις σκορπιούς, ημιδιαφανή καβούρια, τυφλές αράχνες και λευκά φίδια, Παροικίες νυχτερίδων κρέμονται από τις οροφές στη διάρκεια της ημέρας και πετούν τη νύχτα αναζητώντας την τροφή τους. Ορισμένες σαύρες φωλιάζουν επίσης στις σπηλιές.
7. ΤΟ ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ ΜΑΟΥΝΑ ΛΟΑ
 |
ΤΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΟΓΕΝΗ ΝΗΣΙΑ
Το Μάουνα Λόα είναι το ένα από τα δυο ενεργά ηφαίστεια της Χαβάης, η οποία αποτελεί το μεγαλύτερο νησιωτικό συγκρότημα στο βόρειο Ειρηνικό ωκεανό. Τα υπόλοιπα νησιά του συγκροτήματος είναι κορυφές παλιών σβησμένων ηφαιστείων.
ΕΝΑ ΝΕΟ ΝΗΣΙ
Όλα τα νησιωτικά ηφαίστεια της Χαβάης διαμορφώθηκαν με τον ίδιο τρόπο. Ο πυθμένας του ωκεανού μετακινείται αργά επάνω στο πυρακτωμένο μανδύα της Γης, που περιέχει λιωμένα πετρώματα. Από τα ορύγματα ξεπηδάει λάβα επάνω στο θαλάσσιο πυθμένα. Στο πέρασμα χιλιάδων χρόνων τα διαδοχικά στρώματα της λάβας σχηματίζουν ένα υποθαλάσσιο βουνό με μακριές πλαγιές. Αυτό το είδος ηφαίστειου ονομάζεται ασπίδα, εξαιτίας του σχήματός του. Το Μάουνα Λόα διαμορφώθηκε μ’ αυτό τον τρόπο και συνέχισε να μεγαλώνει ώσπου ξεπήδησε από τη θάλασσα, κάπου πριν από 500.000 χιλιάδες χρόνια.
ΕΝΑ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΟ ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ
Το ύψος του Μάουνα Λόα ξεπερνά τα 9000 μέτρα, εάν μετρηθεί από τον πυθμένα του ωκεανού. Είναι δηλαδή υψηλότερο από το Έβερεστ. Ωστόσο οι επιστήμονες πιστεύουν ότι βρίσκεται κοντά στο τέλος της ανάπτυξής του. Κάθε χρόνο μετακινείται κατά 10 εκατοστά πέρα από το θερμό όρυγμα.
Εκεί κοντά βρίσκεται ένα νεότερο ενεργό ηφαίστειο, το Κιλαουέα, κι ένα τρίτο, το Λοΐχι, αναπτύσσεται κάτω από τη θάλασσα, στα νότια. Συνήθως μπορεί κανείς να παρατηρήσει ακίνδυνα τις μόνιμες αλλά λιγότερο ισχυρές εκρήξεις του Κιλαουέα.
Η ΕΚΡΗΞΗ
Κατά μέσο όρο, το Μάουνα Λόα εκρήγνυται κάθε τέσσερα χρόνια. Το 1935, μια μεγάλη έκρηξη, δημιούργησε ένα ποτάμι λάβας που ξεχύθηκε προς τη μεγαλύτερη πόλη του νησιού, το Χίλο, κάπου 50 χιλιόμετρα μακριά. Η πολεμική αεροπορία των Η.Π.Α. βομβάρδισε την κοίτη της λάβας προκειμένου να διαφυλάξει την πόλη. Το 1950, μία ρωγμή μήκους 20 χιλιομέτρων ξέβρασε κι άλλη λάβα. Συνέχισε να χύνεται για 23 ημέρες και κατέστρεψε ένα μικρό χωριό. Μια άλλη έκρηξη το 1984, απείλησε και πάλι τους κατοίκους του Χίλο. Αυτή τη φορά η λάβα της πρώτης ημέρας κάλυψε μια διαδρομή 15 χιλιομέτρων. Ο πυρακτωμένος ποταμός άλλαξε πορεία λίγο πιο έξω από την πόλη.
Η ΖΩΗ ΜΕ ΤΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ
Το Μάουνα Λόα αποτελεί ένα μεγαλειώδες παράδειγμα της φυσικής δύναμης της Γης. Δεν μπορούμε να εμποδίσουμε τις εκρήξεις των ηφαιστείων αλλά μπορούμε να μάθουμε περισσότερα γι’ αυτά και να πάρουμε τα μέτρα μας για τις επικίνδυνες καταστάσεις. Στη Χαβάη έχουν χτιστεί φράγματα που εκτρέπουν τη ροή της λάβας από τα χωριά. Επιπλέον οι επιστήμονες καταβάλλουν προσπάθειες προκειμένου να προβλέπουν έγκαιρα το χρόνο των εκρήξεων.