Σε κάθε γωνιά της χωράς το Πάσχα γιορτάζεται με το δικό του ξεχωριστό τρόπο και η λαογραφική και ιστορική ιδιαιτερότητα της κάθε περιοχής προσδίδει ένα ξεχωριστό τόνο στον εορτασμό: Στην Σάμο πραγματοποιείται το έθιμο των τουφεκιών, στην Αρκαδία το πέταγμα των αερόστατων, στην Κέρκυρα η ρίψη κανατιών και στην Καλαμάτα ο «σαϊτοπόλεμος», στον Τυρό Αρκαδίας το κάψιμο του Ιούδα μέσα στη θάλασσα, στην Χιο λαμβάνει χώρα ο ρουκετοπόλεμος κ.α.
H aftodioikisi.gr συγκέντρωσε κάποια από τα έθιμα που πραγματοποιούνται σε περιοχές της χώρας και σας τα παρουσιάζει:
Σάμος: Το έθιμο των τουφεκιών
Στο Μαραθόκαμπο της Σάμου, την Κυριακή του Πάσχα, εδώ και περίπου 100 χρόνια διατηρείται το έθιμο των τουφεκιών, ένα έθιμο με καταβολές στην Επανάσταση του 1821. Στις ημέρες μας, οι κάτοικοι προσπαθούν κάθε χρονιά να προσφέρουν και εντυπωσιακότερο θέαμα, προσελκύοντας επισκέπτες από όλη την Ελλάδα και τον κόσμο.Για το έθιμο αυτό ο κόσμος προετοιμάζεται μήνες πριν. Συγκεντρώνουν τα υλικά τους και σιγά σιγά κατασκευάζουν απίστευτο αριθμό εκτοξευτήρων-τουφεκιών.
Κάθε ενορία έχει στην συλλογή της 1.600-2.000 εκτοξευτήρες. Τα τοποθετούν στο χώμα με προσανατολισμό τα απέναντι βουνά -για λόγους ασφαλείας- και έτσι η κάθε ενορία παρουσιάζει το δικό της θέαμα. Την Κυριακή του Πάσχα, μετά τη μεσημεριανή περιφορά των Αναστάσεων, όλες οι ενορίες συναντιούνται σε προκαθορισμένο σημείο και η κάθε μια στην σειρά της ξεκινά τις… τουφεκιές.
Στόχος είναι να παρουσιάσουν το πλέον πολύβουο και καπνογόνο θέαμα διότι με αυτόν τον τρόπο ανακηρύσσεται και ο νικητής.Όταν τελειώσει η διαδικασία όλοι μαζί γιορτάζουν με αυγά, κουλούρια και παραδοσιακό σαμιώτικο κρασί.
Αρκαδία: Το πέταγμα των αερόστατων
Στο Λεωνίδιο της Αρκαδίας, αναβιώνει ένα μονάδικο έθιμο που συναντάται σε καμιά άλλη περιοχή της Ελλάδας (δείτε το σχετικό βίντεο της aftodioikisi.gr για να δείτε πώς κατασκευάζεται).
Με το που ακουστεί το πρώτο «Χριστός Ανέστη» το Σάββατο της Ανάστασης, οι κάτοικοι του Λεωνιδίου ανάβουν και απελευθερώνουν εκατοντάδες αερόστατα από όλες τις ενορίες των τοπικών εκκλησιών, ενώ το θέαμα συμπληρώνουν φυσικά και τα παραδοσιακά πλέον πυροτεχνήματα. Τα αερόστατα γεμίζουν τον ουρανό και ταξιδεύουν νωχελικά με τον άνεμο υπό τη λάμψη των πυροτεχνημάτων και τα χειροκροτήματα του κόσμου που τα παρακολουθεί μέχρι να χαθούν από το οπτικό τους πεδίο.
Το έθιμο του αερόστατου κρατάει πολλά χρόνια και σχεδόν κάθε σπιτικό ετοιμάζει το δικό του με παραδοσιακό τρόπο, από καλάμι χαρτί και κόλλα πολλές ημέρες πριν, ενώ κάθε αερόστατο φτάνει μέχρι και τα δύο μέτρα σε ύψος.
Την Κυριακή του Πάσχα ο Δήμος Λεωνιδίου φροντίζει για το ψήσιμο των αρνιών που γίνεται στον κήπο του δημαρχείου προσφέροντας μεζέδες, αυγά και καλό κρασί σε όλους εκείνους που θα περάσουν από εκεί, με τα απαραίτητα, φυσικά, λαϊκά όργανα από ντόπιους οργανοπαίχτες και τον παραδοσιακό τσακώνικος χορός.
Το απόγευμα της Κυριακής, στην «Αγάπη», διαβάζεται το ευαγγέλιο στην τσακώνικη διάλεκτο, πράγμα που αποτελεί πολιτιστική κληρονομιά και μεταβιβάζεται από τους μεγαλύτερους στους μικρότερους.
Κέρκυρα: Ρίψη κανατιών και περιφορά Επιταφίου το Μεγάλο Σάββατο
Η Κέρκυρα φημίζεται για τη λαμπρότητα και τα ιδιαίτερα έθιμα που γιορτάζει το Πάσχα. Η περιφορά των Επιταφίων με τις μπάντες να τους συνοδεύουν, με πιο γραφικό εκείνον του Αγίου Γεωργίου, της εκκλησίας μέσα στο Παλιό Φρούριο, είναι μια κατανυκτική εμπειρία.
Η επίσημη περιφορά με όλες τις φιλαρμονικές μαζί γίνεται από τη Μητρόπολη. Η περιφορά του επιταφίου του αγίου Σπυρίδωνα μαζί με το σκήνωμα του αγίου γίνεται το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου. Το περίεργο αυτό έθιμο προέρχεται από τα χρόνια της ενετικής κατοχής, όταν είχε απαγορευθεί η έξοδος του επιταφίου τη Μεγάλη Παρασκευή. Από τα πιο χαρακτηριστικά έθιμα του Μεγάλου Σαββάτου είναι η ρίψη κανατιών γεμάτων νερό από τα μπαλκόνια και τα παράθυρα την ώρα που στην εκκλησία ακούγεται η φράση «ανάστα ο Θεός!» Οι μπάντες βγαίνουν στους δρόμους παιανίζοντας το εμβατήριο «Μη φοβάστε Γραικοί» και τις ακολουθούν οι μαζορέτες. Το βράδυ στην Ανάσταση η πόλη φωτίζεται από τα κεριά που ανάβουν σε κάθε παράθυρο σπιτιού.
Ζάκυνθος: «Βαγί» αντί για δάφνη
Στη Ζάκυνθο, η Μεγάλη Εβδομάδα αρχίζει ουσιαστικά το Σάββατο του Λαζάρου, όταν στις 11 το πρωί οι καμπάνες των εκκλησιών χτυπούν πανηγυρικά και κρεμιέται το «βαγί» σ” όλα τα καμπαναριά της πόλης και των χωριών του νησιού μας. Το «βαγί» στη Ζάκυνθο δεν είναι η γνωστή δάφνη που μοιράζεται στην υπόλοιπη Ελλάδα αυτή τη μέρα, αλλά τα φρέσκα κιτρινωπά φύλλα φοίνικα, που μ” αυτά πλέκουν σταυρούς, «βαγιοφόρες«, ήλιους, αλογάκια κτλ. και στολίζουν τις εκκλησίες για τη γιορτή. Οι ιδιομορφίες του ζακυνθινού εκκλησιαστικού τυπικού είναι έντονες από τη Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ. Πρώτα απ” όλα οι ύμνοι είναι τονισμένοι κατά τη ζακυνθινή εκκλησιαστική μουσική.Ο Εσταυρωμένος εξέρχεται μετά το ενδέκατο ευαγγέλιο και όχι μετά το πέμπτο ευαγγέλιο, όπως συνηθίζεται σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Ο ψάλτης μπροστά στον Εσταυρωμένο ψάλλει, κατά το Ζακυνθινό μέλος, ενώ λιτανεύεται ο Εσταυρωμένος.
Άλλο αξιοσημείωτο του ζακυνθινού εκκλησιαστικού τυπικού είναι πως δε χρησιμοποιείται ο γνωστός -στην υπόλοιπη Ελλάδα- κεντητός Επιτάφιος, αλλά αμφιπρόσωπη ξυλόγλυπτη αγιογραφία του νεκρού Χριστού, που ονομάζεται «Αμνός». Μετά τη λιτάνευση, το Σώμα του Χριστού τοποθετείται στον Επιτάφιο.
Στο νησί, οι επιτάφιοι δεν στολίζονται με λουλούδια, επειδή είναι ξυλόγλυπτοι με επένδυση φύλλου χρυσού και βελούδου, δηλαδή πραγματικά έργα τέχνης. Το μεσημέρι της Μεγάλης Παρασκευής γίνεται η αποκορύφωση της Μεγάλης Εβδομάδας στη Ζάκυνθο. Στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου του Μώλου, ξεκινά η λιτανεία του Εσταυρωμένου. Μαζί με τον Εσταυρωμένο λιτανεύεται και η περίφημη εικόνα της «Mater Dolorosa», δηλαδή της Παναγίας του Πάθους. Η λιτανεία διασχίζει σχεδόν όλη την πόλη και καταλήγει στον ίδιο ναό, όπου γίνεται η εναπόθεση του Χριστού στον Επιτάφιο.
Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής γίνεται κανονικά σ” όλους τους ιερούς ναούς η Ακολουθία του Επιτάφιου Θρήνου, χωρίς όμως λιτάνευση των Επιταφίων τους. Τη νύχτα του Μεγάλου Σαββάτου, στις 11:15, αρχίζει η Ακολουθία στο Μητροπολιτικό Ναό. Στις 11:45 ξεκινά η αναστάσιμη πομπή για την πλατεία του Αγίου Μάρκου, όπου γίνεται η Ανάσταση. Το «Χριστός Ανέστη» ψάλλεται κατά την ιδιόμορφη ζακυνθινή εκκλησιαστική μουσική. Αμέσως μετά, η Εικόνα της Ανάστασης επιστρέφει στο Μητροπολιτικό Ναό.
Κατά την τοπική παράδοση, η Αναστάσιμη Θεία Λειτουργία δεν τελείται αμέσως μετά σε κανένα ναό της πόλεως και των χωριών, αλλά το πρωί της Κυριακής του Πάσχα. Το «αντέτι» (έθιμο) θέλει, κατά τη διάρκεια της αναγνώσεως του Ευαγγελίου, να χτυπούν οι καμπάνες των εκκλησιών.
Πάτμος: Η Τελετή του Νιπτήρος
Το Πάσχα είναι μια ξεχωριστή εμπειρία, στην Πάτμο. Από την Κυριακή των Βαΐων, ο στολισμός των εκκλησιών, το γιορτινό τραπέζι και η θρησκευτικές παραδόσεις, εντάσσουν τον επισκέπτη στο πασχαλινό κλίμα.
Ολόκληρη η Μεγάλη Εβδομάδα είναι μοναδική στην Πάτμο, ιδιαίτερα για όλους όσοι παρακολουθήσουν τις λειτουργίες στο ξωκλήσι του Αγίου Ιωάννη, που είναι χτισμένο στη σπηλιά που αποτέλεσε το ασκητήριο του ευαγγελιστή Ιωάννη.
Το έθιμο όμως που κάνει το Πάσχα στην Πάτμο ξεχωριστό, είναι η Τελετή του Νιπτήρος το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης στην πλατεία Δημαρχείου, το οποίο αποτελεί την αναπαράσταση του Μυστικού Δείπνου:O ηγούμενος της Μονής του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, όπως ακριβώς ο Ιησούς, πλένει τα πόδια δώδεκα μοναχών που κάθονται γύρω από τη μεγάλη εξέδρα, όπως οι μαθητές στο Μυστικό Δείπνο. Έπειτα κατευθύνεται προς τον τόπο της προσευχής, θυμίζοντας στους πιστούς την μετάβαση του Ιησού στον κήπο της Γεσθημανής, όπου παραδόθηκε από τον Ιούδα στους Ρωμαίους στρατιώτες. Τη Μεγάλη Παρασκευή, στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, γίνεται η αναπαράσταση της αποκαθήλωσης και το βράδυ της ίδιας ημέρας οι Επιτάφιοι από τις εκκλησίες του νησιού περνούν μέσα από τα καλντερίμια και συναντιούνται στις κεντρικές πλατείες της Χώρας και της Σκάλας.
Η Ανάσταση γιορτάζεται βέβαια με ιδιαίτερη λαμπρότητα στο μοναστηριακό συγκρότημα του νησιού, αλλά και στο γυναικείο μοναστήρι του Ευαγγελισμού έξω από τη Χώρα, ενώ την Κυριακή του Πάσχα, το απόγευμα, στο Μοναστήρι της Πάτμου γίνεται η δεύτερη Ανάσταση κατά την οποία το ευαγγέλιο διαβάζεται στα ιταλικά, τα γαλλικά, τα ρωσικά, τα αγγλικά, τα γερμανικά και τα σερβικά, αλλά και στα αρχαία ομηρικά ελληνικά.
Ύδρα
Στην Ύδρα, έχουν ένα ξεχωριστό έθιμο την Μεγάλη Παρασκευή. Εκεί στην συνοικία Καμίνι, ο Επιτάφιος μπαίνει στην θάλασσα και διαβάζεται η ακολουθία του. Στη συνέχεια οι Επιτάφιοι τεσσάρων ενοριών συναντώνται στο κεντρικό λιμάνι, δίνοντας ένα ιδιαίτερο χρώμα. Την ώρα της Ανάστασης τα πολλά βαρελότα φωτίζουν την νύχτα.
«Σαϊτοπόλεμος» στην Καλαμάτα
Βγαλμένο από τη Μεσσηνιακή ιστορία και τους ηρωικούς αγώνες των κατοίκων της Καλαμάτας κατά των Τούρκων, είναι το διάσημο πλέον έθιμο του σαΐτοπόλεμου.
Σύμφωνα με την παράδοση, οι Μεσσήνιοι χρησιμοποίησαν τις σαΐτες για να αναχαιτίσουν το ιππικό των Τούρκων. Ο δυνατός θόρυβος και ο κρότος που προκάλεσαν τρόμαξαν τα άλογα τόσο πολύ που έριξαν κάτω τους αναβάτες τους και έφυγαν φοβισμένα. Οι σαΐτολόγοι προετοιμάζονται όλον τον χρόνο για εκείνη την ημέρα. Ετοιμάζουν τα χαρμάνια και γεμίζουν τους χαρτονένιους σωλήνες που θα σκάσουν την Κυριακή του Πάσχα.
Οι συμμετέχοντες χωρίζονται σε ομάδες των 10-15 ατόμων, οι οποίες διαθέτουν λάβαρο, σαλπιγκτή και επικεφαλής. Πολλοί από αυτούς φορούν παραδοσιακές στολές, ενώ οι υπόλοιποι προτιμούν πρόχειρα ρούχα και στρατιωτικές στολές. Με το σύνθημα της έναρξης οι σαΐτες ανάβουν και η εκκωφαντική φασαρία ξεσηκώνει το πλήθος που ζητωκραυγάζει.
Οι σαΐτολόγοι αντιμετωπίζουν με ιδιαίτερο πάθος και ενθουσιασμό το συγκεκριμένο έθιμο, και εκφράζονται κάπως έτσι: «Η μέση λυγίζει, τα γόνατα σπάνε, τα πόδια ψαλίδια, η πλάτη σκυμμένη, το κεφάλι χαμηλά, βλέμμα μακρινό, μυαλό σε έκσταση, χέρια φτερούγες». Η… νιρβάνα του σαϊτολόγου! Το έθιμο παλαιότερα αναβίωνε στο δημοτικό στάδιο του Μεσσηνιακού, όμως τα τελευταία χρόνια γίνεται στη Δυτική Παραλία (Παλιά Σφαγεία). Εκτός από την Καλαμάτα το έθιμο αναβιώνει στην Μεσσήνη και την Αιθαία.
Τυρό Αρκαδίας: Ο Ιούδας στην πυρά
Στον Τυρό Αρκαδίας τηρούνται μερικά από τα πιο όμορφα πασχαλινά έθιμα που βασίζονται περισσότερο στη ναυτική ζωή των Τσακώνων κατοίκων του.
Τη Μεγάλη Παρασκευή το βράδυ γίνεται η περιφορά των Επιταφίων στην παραλιακή οδό με φωταγωγημένα καΐκια και σκάφη να τους συνοδεύουν. Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου αναβιώνει ένα μοναδικό έθιμο, το κάψιμο του Ιούδα μέσα στη θάλασσα, από την ενορία της Μεταμόρφωσης της Σωτήρος. Σε μια πλωτή πλατφόρμα τοποθετούνται ξύλα και από πάνω τους κρέμεται ένα ανθρώπινο ομοίωμα.
Στη συνέχεια μπαίνει το μπουρλότο από τους Τσάκωνες πυρπολητές και το ομοίωμα παραδίδεται στη φωτιά, με τη συνοδεία φαντασμαγορικών πυροτεχνημάτων και ισχυρών δυναμιτών. Τη νύχτα της Ανάστασης τα παιδιά ρίχνουν στη θάλασσα χιλιάδες κεριά που συμβολίζουν τις χαμένες ψυχές των Τσακώνων ναυτικών και ψαράδων. Την Κυριακή του Πάσχα διοργανώνεται τσακώνικο γλέντι στην κεντρική πλατεία, με αρνιά, κρασί και χορό, ενώ διαβάζεται το Ευαγγέλιο στην τσακωνική διάλεκτο.
Χαλκιδική
Στην «πολυπαθη» το τελευταιο διάστημα Ιερισσό της Χαλκιδικής έχουν το έθιμο «Του μαύρου νιου τ” αλώνι», που γιορτάζεται την Τρίτη του Πάσχα. Μετά την επιμνημόσυνη δέηση και την εκφώνηση του πανηγυρικού, οι γεροντότεροι αρχίζουν τον χορό. Σιγά-σιγά πιάνονται όλοι οι κάτοικοι και συχνά ο χορός έχει μήκος τετρακόσια μέτρα. Τραγουδούν και χορεύουν όλα τα πασχαλινά τραγούδια και τελειώνουν με τον «Καγκέλευτο» χορό, που είναι η αναπαράσταση της σφαγής 400 Ιερισσιωτών από τους Τούρκους, κατά την επανάσταση του 1821. Ο χορός περνά κάτω από δάφνινη αψίδα όπου υπάρχουν δύο παλικάρια με υψωμένα σπαθιά και στη μέση του τραγουδιού διπλώνεται στα δύο με τους χορευτές να περνούν ο ένας απέναντι από τον άλλο για τον τελευταίο χαιρετισμό. Κατά την διάρκεια της γιορτής μοιράζεται, καφές που βράζει σε μεγάλο καζάνι «ζωγραφίτικος», τσουρέκια και αυγά.
Θράκη
Στις Μέτρες της Θράκης, τα παιδιά φτιάχνουν το ομοίωμα του Ιούδα και το περιφέρουν στα σπίτια, ζητώντας κλαδιά για να τον κάψουν την επομένη στον Επιτάφιο. Τη Μεγάλη Παρασκευή η πομπή του Επιταφίου σταματά έξω από ένα παρεκκλήσι. Εκεί είναι έτοιμη η φωτιά όπου θα καεί ο Ιούδας. Όταν ο ιερέας διαβάζει το Ευαγγέλιο ανάβουν τη φωτιά και καίνε το ομοίωμα. Αργότερα, παίρνουν μια χούφτα από τις στάχτες και τη ρίχνουν στα μνήματα.
Σύρος: Δύο κόσμοι μαζί
Ο εορτασμός του Πάσχα στην πρωτεύουσα των Κυκλάδων είναι ιδιαίτερος και ενώνει δύο θρησκευτικούς κόσμους, τον ορθόδοξο και τον καθολικό. Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής οι καθολικοί επιτάφιοι από τις εκκλησίες των Ευαγγελιστών και του Αγίου Γεωργίου συναντώνται με τους ορθόδοξους από τους ναούς της Μητροπόλεως (Μεταμόρφωσης) του Αγίου Νικολάου και της Κοιμήσεως, μετά το τέλος της περιφοράς στην κεντρική πλατεία Μιαούλη. Ακολουθεί κατανυκτική δέηση και ψάλλονται τροπάρια της Μεγάλης Παρασκευής από τη χορωδία του Αγίου Νικολάου και Ιεροψάλτες.
Χίος: Πύρινη νύχτα
Στη Χίο η ανάσταση του Θεανθρώπου γιορτάζεται με πολύ μεγάλο ενθουσιασμό. Τέτοιον, ώστε οι ενορίτες της Παναγίας Ερειθιανής και του Αγίου Μάρκου, στο Βροντάδο, να φροντίζουν να κάνουν τη νύχτα – μέρα με τις χιλιάδες ρουκέτες τους. Το βράδυ της Ανάστασης, μόλις ψάλει ο παπάς το «Χριστός Ανέστη» μια καταιγίδα φωτιάς ξεσπάει ανάμεσα στις δύο ενορίες.
Οι χιλιάδες φλεγόμενες ρουκέτες που εκτοξεύονται εκατέρωθεν φεγγοβολούν τον ολοσκότεινο ουρανό και δημιουργούν μια φαντασμαγορική ατμόσφαιρα. Το εντυπωσιακό αυτό θέαμα έχει τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία, αλλά κανείς δεν γνωρίζει πώς ξεκίνησε, παρόλο που όλοι το παρακολουθούν μαγεμένοι πίσω από το συρματόπλεγμα που έχει τοποθετηθεί, προς αποφυγή τραυματισμών και ζημιών. Η προετοιμασία των ρουκετών είναι χρονοβόρα και ξεκινάει από το καλοκαίρι, τότε που οι νέοι των δύο ενοριών προετοιμάζουν το εκρηκτικό «κοκτέιλ» με κάρβουνο, νίτρο και θειάφι, και το τοποθετούν μέσα σε χάρτινους κυλίνδρους με φιτίλι. Από το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου στήνονται οι ξύλινες βάσεις από όπου θα εκτοξευθούν οι ρουκέτες (ρουκετοσύρτες ονομάζονται) και γίνονται κάποιες δοκιμαστικές βολές.
Περίπου στις 9 το βράδυ ξεκινάει ο ρουκετοπόλεμος, ο οποίος συνεχίζεται μέχρι τις 11 το βράδυ, με αυξανόμενη ένταση. Σταματάει για λίγο, μέχρι να πάνε οι πιστοί στην εκκλησία και ξαναρχίζει μόλις ψάλει ο παπάς το «Χριστός Ανέστη». Οι πιστοί που παρακολουθούν το θέαμα περιμένουν την «παύση πυρός» για να επιστρέψουν στα σπίτια τους.
Ίος και Φολέγανδρος
Στην Ίο, τη Μεγάλη Παρασκευή, μετά την Αποκαθήλωση, οι νέοι του νησιού παίζουν τις «μπάλες», ένα παιχνίδι με μικρές, σιδερένιες κόκκινες και πράσινες μπάλες. Κατά την περιφορά των Επιταφίων των δύο Ενοριών του νησιού τα εγκώμια ψάλλονται από χορωδίες γυναικών και κοριτσιών.
Την Κυριακή του Πάσχα, ο Δήμος Ιητών διοργανώνει γλέντι με αρνιά και κρασί, όπου όλοι – ντόπιοι κι επισκέπτες – είναι καλοδεχούμενοι, ενώ τη δεύτερη ημέρα ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ίου (Η Φοινίκη) αναβιώνει το παραδοσιακό έθιμο της Κούνιας. Νεαρά κορίτσια του νησιού, ντυμένα με παραδοσιακές στολές, στήνουν κούνιες στο κέντρο της Χώρας και τα παλικάρια τις κουνούν, ενώ οι κοπέλες τραγουδούν παραδοσιακά τραγούδια αγάπης.
Στη Φολέγανδρο, το Μεγάλο Σάββατο όλα τα σπίτια του νησιού είναι ανοιχτά για να δεχτούν την ευλογία της Παναγίας, της οποίας η περιφορά διαρκεί τρεις ημέρες. Την Κυριακή του Πάσχα, η εικόνα μεταφέρεται στη Χώρα και τα στενά του Κάστρου, με ομοβροντίες βεγγαλικών. Τη δεύτερη ημέρα του Πάσχα, η εικόνα ευλογεί και τα σκάφη που βρίσκονται στο λιμάνι και αργά το βράδυ επιστρέφει στο μοναστήρι της Παναγίας, όπου παραμένει μέχρι το επόμενο Πάσχα.
AYTOΔΙΟΙΚΗΣΗ