O ιστορικός χρόνος της καλλιτεχνικής και πνευματικής παραγωγής της γενιάς του ’30, αποτυπώνεται με ευκρίνεια στην Πινακοθήκη Ν. Χατζηκυριάκου- Γκίκα, η οποία παραδίδεται στο κοινό από την Πέμπτη, στο κτίριο της οδού Κριεζώτου 3, όπου έζησε και εργάστηκε για σαράντα χρόνια, έως τον θάνατό του, ο κοσμοπολίτης ζωγράφος.
Η πολυκατοικία του μεσοπολέμου την οποία δώρισε ο Ν. Χατζηκυριάκος – Γκίκας, στο Μουσείο Μπενάκη, το 1989, ανανεώθηκε εκ βάθρων. Οι πολύχρονες εργασίες της Πινακοθήκης, (ξεκίνησαν το 2005 με 3 εκ. ευρώ από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το ΥΠΠΟΤ), και στην πορεία, η μεγάλη συνεισφορά των δωρητών που συνέβαλαν γενναία με οικονομικές ενισχύσεις και δωρεές αντικειμένων-εκθεμάτων, δικαιώνουν με το αποτέλεσμά τους, τον διευθυντή του Μουσείου Μπενάκη, Άγγελο Δεληβορριά και τους συνεργάτες του, οι οποίοι οραματίστηκαν μια κιβωτό σκέψης και δημιουργίας, της περιλάλητης γενιάς του ΄30.
Η παρακαταθήκη της συναρπάζει και υπενθυμίζει πως «δεν πρέπει να λησμονηθεί ό,τι γεννήθηκε και υποστηρίχτηκε σε δύσκολους καιρούς» είπε χαιρετίζοντας την έναρξη λειτουργίας της Πινακοθήκης, ο Άγγελος Δεληβορριάς.
Τα εκθέματα, ακολουθούν χρονικά την διαδρομή της ελληνικής δημιουργίας, από την Μικρασιατική καταστροφή, έως τις παραμονές της δικτατορίας του 1967, περίοδοι που αποτελούν ταυτόχρονα και το κλίμα στο οποίο έζησε ο Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας.
Με αφετηρία το έτος γέννησης τους και μέσα από πίνακες ζωγραφικής, γλυπτά, ιστορικά χειρόγραφα, εκδόσεις, φωτογραφίες, προσωπικά αντικείμενα, αλληλογραφίες καλλιτεχνών και πνευματικών ανθρώπων, ο επισκέπτης συμμετέχει στον κόσμο των ιδεών του 20ου αιώνα.
Στο ισόγειο και τους δύο ορόφους, συνυπάρχουν, χωρίς ιδεολογικά και πολιτισμικά στεγανά, τεκμήρια Προέδρων της Δημοκρατίας, όπως ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, τα δύο ελληνικά Νόμπελ Λογοτεχνίας, Γιώργου Σεφέρη, Οδυσσέα Ελύτη, με το βραβείο Λένιν του Γιάννη Ρίτσου, οι μυθικές φιγούρες από την παράσταση «Ο γάμος του Καραγκιόζη» του Σωτήρη Σπαθάρη, το γράμμα του Γιάννη Σκαρίμπα στον Άγγελο Σικελιανό, πίνακες του Φώτη Κόντογλου, παρτιτούρες του Δημήτρη Μητρόπουλου κι ανάμεσά τους το περίστροφο τύπου Bayard 9 mm, με το οποίο αυτοκτόνησε ο Κώστας Καρυωτάκης, όπως και το τελευταίο σημείωμα του αυτόχειρα.
Στις προθήκες βρίσκεται και ο μπερές της Διδώς Σωτηρίου, δίπλα σε χειρόγραφα και πρώτες εκδόσεις του Τζούλιο Καϊμη, σχέδια του Δημήτρη Πικιώνη, μεταφράσεις του Γιάννη Ιμβριώτη, σημείωμα του Ηλία Βενέζη για την εικονογράφηση της «Γαλήνης», χειρόγραφο του Κώστα Ουράνη εικονογραφημένο από τον Σπύρο Βασιλείου.
Ένας μικρός δίσκος 45 στροφών με την Φραγκοσυριανή, ακόμα και το φυλαχτό του Μάρκου Βαμβακάρη, είναι ανάμεσα στα εκθέματα της Πινακοθήκης.
Μια κάρτα της Μαργκερίτ Γιουρσενάρ προς τον Νικόλαο Κάλλας, αλλά και ένα γράμμα του Μαξ Ερνστ προς τον Κάλλας.
Χαρακτικά του Τάσσου, που κοσμούν το ποίημα «Πούσι» του Καββαδία στην έκδοση του 1947. Στους τοίχους και τις αίθουσες του ισογείου και στους δύο πρώτους ορόφους, ο επισκέπτης θα δει επίσης την μακέτα του Ματχάουζεν του Μέμου Μακρή, όπως και το πορτρέτο της Μέλπως Αξιώτη φιλοτεχνημένο από τον Μακρή, αλλά και γλυπτά των Κουλεντιανού, Ζογγολόπουλου, Παππά. Πίνακες και αντικείμενα από το εργαστήρι του Νικολάου, του Μόραλη, συνυπάρχουν με ξυλογραφίες του Γιώργου Δήμου, και την εικονογράφηση που φιλοτέχνησε ο ίδιος, για την έκδοση του βιβλίου ”Livres de sang”, του 1948, με τα σημειώματα των μελλοθάνατων πολιτικών κρατουμένων στις φυλακές της Αίγινας, τα οποία είχε μεταφράσει στα γαλλικά ο Πωλ Ελυάρ.
Επίσης το βλέμμα τραβούν οι φωτογραφίες της Nelly’s, του Σπ. Μελετζή, του Τ. Τλούπα, τεκμήρια από το ελληνικό χορόδραμα, από τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Μίνω Αργυράκη, τον Μιχάλη Κατσαρό, τον Μιχάλη Κακογιάννη.
Μετά τον τρίτο όροφο, αναπτύσσεται αποκλειστικά η Πινακοθήκη Χατζηκυριάκου – Γκίκα, όπως ο ίδιος την είχε οργανώσει, το 1991, όταν πρωτολειτούργησε ως παράρτημα του Μουσείου Μπενάκη, με τους πίνακες του, σχέδια, γλυπτά, σκηνικά, χειρόγραφα, φωτογραφίες, το καθιστικό του σπιτιού του, το γραφείο του ναυάρχου πατέρα του, ο οποίος και πρωτοκατοίκησε την πολυκατοικία. Το εργαστήρι του Ν. Χατηκυριάκου – Γκίκα, διατηρήθηκε αυτούσιο.
«Είναι η στιγμή που όλοι περιμέναμε»είπε η πρόεδρος του Μουσείου Μπενάκη, Αιμιλία Γερουλάνου, για τα εγκαίνια της Πινακοθήκης Χατζηκυριάκου-Γκίκα.
Αύριο Τρίτη, θα ξεναγηθούν στην Πινακοθήκη οι οικονομικοί χορηγοί του έργου και την Τετάρτη, οι εκατοντάδες δωρητές έργων, που υποστήριξαν αυθόρμητα το εγχείρημα.