Σελίδες


Κυριακή 30 Δεκεμβρίου 2012

ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ




Πρέπει κατ' αρχάς να ειπωθεί ότι οι αρχαίοι Έλληνες δεν φαίνεται να γιόρταζαν την Πρωτοχρονιά. Γι' αυτούς μεγαλύτερη σημασία είχε η αρχή κάθε μήνα που ονομαζόταν νουμηνία. Στην Αθήνα, ωστόσο, μια επιγραφική μαρτυρία μας πληροφορεί για μια θρησκευτική τελετή που γινόταν στην αρχή του νέου έτους ή, σωστότερα, την τελευταία ημέρα του απερχομένου, αφορούσε όμως περιορισμένο αριθμό ατόμων. Επρόκειτο για μια θυσία των απερχόμενων αξιωματούχων στον Δία Σωτήρα και την Αθηνά Σωτείρα και απέβλεπε στην εξασφάλιση της εύνοιας των θεών αυτών για τη νέα χρονιά.
Μόλις στα ρωμαϊκά χρόνια και κάτω από την επίδραση της ίδιας της Ρώμης άρχισε ο εορτασμός της Πρωτοχρονιάς, ο οποίος επεκτάθηκε σε όλη την επικράτεια της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, επομένως και στον ελληνικό χώρο. Ήταν ο Ιούλιος Καίσαρας που το 46 π.Χ. καθιέρωσε την 1η Ιανουαρίου ως αρχή του έτους, κάτι που έκτοτε γνώρισε ευρεία διάδοση στη Δύση με λιγοστές και περιορισμένες τοπικά και χρονικά εξαιρέσεις, όπως π.χ. στην εποχή του Καρόλου του Μεγάλου (ο τελευταίος επειδή συνέβη να ανεβεί στον θρόνο τα Χριστούγεννα του 800 μ.Χ. όρισε για την επικράτειά του ως αρχή του χρόνου τις 25 Δεκεμβρίου.) Στον Ιούλιο Καίσαρα και στις γνώσεις του περίφημου αστρονόμου από την Αλεξάνδρεια Σωσιγένη, τη συνδρομή του οποίου είχε ζητήσει, οφείλουμε και την προσαρμογή του έτους στη διάρκεια της περιστροφής της Γης γύρω από τον Ήλιο.

ΠΑΛΙΕΣ ( VINTAGE) ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΤΙΚΕΣ ΚΑΡΤΕΣ ΜΕ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΠΑΙΔΙΩΝ

Σάββατο 22 Δεκεμβρίου 2012

Χριστούγεννα στη σπηλιά, Φ. Κόντογλου.


Χριστούγεννα παραμονές. Χριστούγεννα και χιονιάς πάντα πάνε μαζί. Μα εκείνη τη χρονιά οι καιροί ήτανε φουρτουνιασμένοι παρά φύση. Χιόνι δέν έρριχνε. Μοναχά που η ατμόσφαιρα ήτανε θυμωμένη, και φυσούσανε σκληροί βοριάδες με χιονόνερο και μ’ αστραπές. Καμμιά βδομάδα ο καιρός καλωσύνεψε και φυσούσε μια τραμουντάνα που αρμενιζότανε. Μα την παραμονή τα κατσούφιασε. Την παραμονή από το πρωΐ ο ουρανός ήτανε μαύρος σαν μολύβι, κ’ έπιασε κ’ έρριχνε βελονιαστό χιονόνερο.
Σε μια τοποθεσία που τη λέγανε Σκρόφα, βρισκότανε ένα μαντρί με γιδοπρόδατα, απάνω σε μια πλαγιά του βουνού που κοίταζε κατά το πέλαγο. το μέρος αυτό ήτανε άγριο κ’ έρημο, γεμάτο αγριόπρινα, σκίνους και κουμαριές, που ήτανε κατακόκκινες από τα κούμαρα. το μαντρί ήτανε τριγυρισμένο με ξεροτρόχαλο [=ξερολιθιά].
Οι τσομπάνηδες καθόντανε μέσα σε μια σπηλιά που βρισκότανε παραμέσα και πιο ψηλά από τη μάντρα και που κοίταζε κατά τη νοτιά. Μεγάλη σπηλιά, με τρία – τέσσερα χωρίσματα, κι αψηλή ως τρία μπόγια. Τα ζωντανά σταλιάζανε κάτω από τις χαμηλές σάγιες, που έσκυβες για να μπεις μέσα. Σωροί από κοπριά στεκόντανε εδώ κ’ εκεί, και βγάζανε μια σπιρτόζα μυρουδιά. Χάμω, το χώμα ήτανε σκουπισμένο και καθαρό, γιατί οι τσομπάνηδες ήτανε μερακλήδες, και βάζανε τα παιδιά και σκουπίζανε ταχτικά με κάτι σκούπες κανωμένες από αστοιβιές.

Παρασκευή 21 Δεκεμβρίου 2012

Χριστουγεννιάτικα έθιμα με γιορτινές μελωδίες και ξεχωριστές μυρωδιές


 

«Κάλαντα», πίνακας του Νικηφόρου Λύτρα, 1872. Ιδιωτική συλλογή.

Με έθιμα και παραδόσεις που έχουν τις ρίζες τους βαθιά πίσω στο χρόνο, ετοιμάζονται όλες οι περιοχές της Ελλάδας να υποδεχθούν τη γέννηση του Χριστού.
Πόλεις και χωριά παρά την κρίση, στολίστηκαν, φωτίστηκαν και οι προετοιμασίες για την πιο χαρούμενη γιορτή της Χριστιανοσύνης ντύνονται με μελωδίες από τα κάλαντα και αρωματίζονται με τις ξεχωριστές μυρωδιές από τις κουζίνες των σπιτιών.
Η Μαίρη Παναγάκου, με τις γνώσεις της για τη λαϊκή παράδοση και την παραδοσιακή μαγειρική, τον πλούτο των οποίων έχει καταγράψει για να τον παραδώσει στις επόμενες γενιές, μιλάει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για τα έθιμα αυτών των ημερών.

Τα Κάλαντα

Τα κάλαντα είναι ένα τραγούδι, μια παράδοση και μια χαρμόσυνη αναγγελία.
«Καλήν εσπέρα άρχοντες, αν είναι ορισμός σας, Χριστού την Θεία Γέννηση να πω στ’ αρχοντικό σας».
Τα κάλαντα πήραν το όνομά τους από τις καλένδες του Ιανουαρίου. Οι καλένδες ήταν οι πρώτες ημέρες των ρωμαϊκών μηνών και συγγενείς και φίλοι αντάλλασσαν επισκέψεις και δώρα, που ήταν μέλι, ξερά σύκα, χουρμάδες, χυλός και μικρά νομίσματα.

Τρίτη 18 Δεκεμβρίου 2012

ΠΑΛΙΕΣ ( VINTAGE ) ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΕΣ ΚΑΡΤΕΣ ,ΕΙΚΟΝΩΝ, ΤΟΠΙΑ ΚΛΠ – Η ΠΛΟΥΣΙΟΤΕΡΗ ΣΥΛΛΟΓΗ

ΚΑΛΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ

45
30 ΠΑΛΙΕΣ ( VINTAGE ) ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΕΣ ΚΑΡΤΕΣ (8 ) ( ΜΕ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ )
ΠAΛΙΕΣ (VINTAGE) XΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΕΣ ΚΑΡΤΕΣ ( 7 ) – 26 ΦΩΤΟ
christmas_animated_candle_flame_sparkles

Κυριακή 16 Δεκεμβρίου 2012

Η ιστορία του τραγουδιού “δεν ξανακάνω φυλακή με τον Καπετανάκη”

Δεν ξανακάνω φυλακή με τον Καπετανάκη
Δεν ξανακάνω φυλακή με τον Καπετανάκη

που ‘χει ντούγκλα το μουστάκι τα μιλήσαμε, τα συμφωνήσαμε

Τη δόλια τη μανούλα μου την πότισες φαρμάκι

αχ εσύ Καπετανάκη, τα μελιτζανιά να μη τα βάλεις πια

Ξυπνώ και βλέπω σίδερα στη γη στερεωμένα

τα παιδάκια τα καημένα τα μιλήσαμε, τα συμφωνήσαμε

Στίχοι: Πάνος Μιχαλόπουλος, Μουσική: Λεονάρδος Μπουρνέλλης, Πρώτη εκτέλεση: Πάνος Μιχαλόπουλος

 
ακούστε το τραγούδι 


Λίγες φορές ένα τραγούδι με τρεις μικρές στροφές (48 λέξεις) μπορεί να σε ταξιδέψει στην ιστορία και να σε φέρει κοντά με την καθημερινότητα άλλων εποχών. Στιχουργός, επίσημα, φέρεται, ο Πάνος Μιχαλόπουλος, αν και όπως θα δούμε ορισμένοι από τους στίχους απαντώνται συχνά στη δημοτική μας ποίηση ή είναι “αδέσποτοι” στίχοι της Φυλακής. Το τραγούδι είναι από τα ελάχιστα που δεν ηχογραφήθηκαν προπολεμικά και στην πρώτη ηχογράφηση, δεκαετία του 1950, αποδίδεται στον Πάνο Μιχαλόπουλο.
Οι στίχοι κουβαλούν άρωμα από την Ελλάδα των τελευταίων αιώνων (πρόκειται για συρραφή αδέσποτων στίχων από τη Δημοτική Παράδοση και τη ρεμπέτικη στιχουργία). Ιδιαίτερα ο στίχος “Ξυπνώ και βλέπω σίδερα στη γη στερεωμένα” έχει όλη τη δύναμη, την απλότητα και την καθαρότητα των αρχαίων Λυρικών ποιητών (πάντα φανταζόμουν ότι ο  Μίμνερμος, ο Αρχίλοχος, ο Βαμβακάρης και ο Μπαγιαντέρας είναι κωπηλάτες στην ίδια γαλέρα)
Ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή
Ποιος είναι ο Καπετανάκης;
Πρόκειται, μάλλον, για ιστορικό πρόσωπο, διευθυντής των φυλακών της Παλαιάς Στρατώνας, στο Μοναστηράκι. Ιστορικά, αναφέρεται κάποιος Καπετανάκης με το βαθμό Λοχαγού (υπασπιστής στη Μαχη του Δορυλαίου, Οκτώβριος 1921). Μετά την κατάρρευση του Μετώπου, ο Καπετανάκης θα διατελέσει ακόλουθος του Ελ. Βενιζέλου και στη δεκαετία του 1930 ήταν διευθυντής των Φυλακών (ο φερόμενος ως στιχουργός Πάνος Μιχαλόπουλος γεννήθηκε 24/3/1924 και πρωτοεμφανίστηκε στην δισκογραφία το 1951. Συνεπώς δεν μπορεί να έχει βιωματική σχέση με τον στίχο). Η πρώτη στροφή ανήκει στα αδέσποτα στιχάκια της φυλακής και μάλλον υπαινίσσεται κάποια συμφωνία που είχε ο κρατούμενος με τον Καπετανάκη. Στη δεύτερη στροφή, πάντως, φαίνεται να μην είναι σύμφωνοι αλλά αντίπαλοι (πράγμα που ενισχύει την άποψη για συρραφή διαφορετικών αδέσποτων στίχων)
Τι σημαίνει η φράση: “ έχει ντούγκλα το μουστάκι”

Περί Δουλείας στην Αρχαία Ελλάδα


Η αρχαία ελληνική οικονομία ουδέποτε βασίστηκε στη δουλεία: Είναι γνωστόν, ότι η ιστορική αναζήτηση κατά τη διάρκεια του «περάσματός» της στον πολύ κόσμο υφίσταται έναν σωρό παραμορφώσεις σε σημείο, ώστε στην κατάληξή της να έχει πλέον περιβληθεί με μία σκληρή, σχεδόν αδιαπέραστη, κρούστα από ιδεοληψίες, ρομαντισμό, ανακρίβειες, ωραιοποιήσεις, φαντασιώσεις, πλάνες, απαράδεκτες γενικεύσεις και μυθεύματα.
Ένα από τα μυθεύματα, που μάλιστα θεωρείται και το πλέον «αυταπόδεικτο» από τους αδαείς, είναι το ότι ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός βασίστηκε στη δουλεία και συνακόλουθα ότι ο πολιτισμός αυτός δεν θα είχε υπάρξει, αν δεν υπήρχαν οι δούλοι της αρχαίας Ελλάδας. Σε οποιαδήποτε προσπάθεια νηφάλιας και επιστημονικής εξέτασης του φαινομένου της δουλείας στον αρχαίο ελληνικό κόσμο η συντριπτική πλειοψηφία αυτού του χωρίς ιστορική αυτογνωσία λαού θα κατευθύνει τον δείκτη της προς τον Παρθενώνα και θα ρωτήσει αποστομωτικά: «Κι “αυτό” ποιός το έφτιαξε; Οι δούλοι δεν το έφτιαξαν;».
Η έντεχνη παγίωση τέτοιου είδους μυθευμάτων σε μαζικό επίπεδο, εξυπηρετεί πολλές σκοπιμότητες. Κατ’ αρχήν επιδιώκεται να εμπεδωθεί στο συλλογικό ασυνείδητο η άποψη ότι χωρίς δουλεία δεν μπορεί να υπάρξει πολιτισμός. Έτσι η δουλεία καθαγιάζεται ως δήθεν αναγκαίο κακό. Με αυτή την έννοια, κάποιοι πρέπει να είναι προετοιμασμένοι να παίξουν οικειοθελώς τον ρόλο των σκλάβων, ώστε να απολαύσουν κι αυτοί κάποια από τα οφέλη του «πολιτισμού».
Επιπλέον, αν ο ελληνικός πολιτισμός στηρίχτηκε στη δουλεία, τότε ο χριστιανισμός αποκτά νόημα και ιστορική αποστολή, αφού θριάμβευσε επί ενός «εκμεταλλευτή», «μαλθακού» και «παρακμασμένου» λαού (μάλιστα δεν είναι τυχαίο, ότι οι ηθικολογικού τύπου κατηγορίες κατά του ελληνικού πολιτισμού επεκτείνονται και σε άλλα ζητήματα μέχρι την τελική κωδικοποίησή τους στο τρίπτυχο «Ελλάδα = δουλεία + ομοφυλοφιλία + παιδεραστία»).
Το ότι ο χριστιανισμός μέσω του αποστόλου του Παύλου, αλλά και άλλων, καθαγίασε τη δουλεία προσπερνάται. Από την άλλη, σύμπασα η πολιτική αριστερά αυτής της χώρας θα αναπαράγει με τη σειρά της το ίδιο ακριβώς τρίπτυχο κι ας καυχάται ότι θρησκευτικώς είναι τοποθετημένη στον αντίποδα του χριστιανισμού. Από τη χαιρέκακη θριαμβολογία του φιλήσυχου χριστιανορρωμιού νοικυραίου, που νιώθει να δικαιώνεται ηθικά η θρησκεία του, μέχρι το ειρωνικό, απέναντι στον «υπερεκτιμημένο» ελληνικό πολιτισμό, μειδίαμα του αναλφάβητου μαρξιστορρωμιού, που νιώθει να «δικαιώνεται» η θεωρία του Ιστορικού Υλισμού, η απόσταση είναι μηδαμινή.
Και οι δύο επινοούν τα «τεκμήρια» υπεροχής τους επάνω στην υποβάθμιση του προγενέστερου  (ως γνωστόν, πρόγονος δεν μπορεί να θεωρείται ο «ξεπερασμένος» αρχαίος, αλλά οι «προπάτορες» της Βίβλου ή οι «άγιοι» του πάλαι ποτέ γραφειοκρατικού καπιταλισμού). Και οι δύο υποκινούνται από ένα σύμπλεγμα κατωτερότητας απέναντι σε κάτι που ξεφεύγει εμφανώς από τα αντιληπτικά τους πλαίσια.
Ίσως μάλιστα ενδόμυχα να τους γοητεύουν κατά έναν ενστικτώδη τρόπο τα ελληνικά μνημεία, όπως άλλωστε και δισεκατομμύρια άλλους ανθρώπους σε όλες τις εποχές. Αλλά ντρέπονται να το ομολογήσουν, φαντασιούμενοι ίσως το υποτιθέμενο μαστίγιο του επιστάτη, που δημιουργούσε αυλακιές από αίμα στις πλάτες των χιλιάδων δυστυχισμένων σκλάβων, καθώς ανηφόριζαν κάτω από τον καυτό ήλιο στην Ακρόπολη, φορτωμένοι όγκους μαρμάρου…
Σχετικά με το τί πραγματικά πρεσβεύει ο χριστιανισμός για τη δουλεία, το πληροφορούμαστε μέσω του κυριότερου θεωρητικού του, τού λεγόμενου «αποστόλου των εθνών» Σαούλ:
Οι δούλοι να υπακούετε στους κατά σάρκα κυρίους μετά φόβου και τρόμου με την απλότητα της καρδιάς σας, σαν να υπακούετε στον Χριστό, όχι για τα μάτια, σαν να θέλετε να αρέσετε στους ανθρώπους, αλλά ως δούλοι, κάνοντας το θέλημα του Θεού με την ψυχή σας.» (Εφ. 6/5,6).
Όσοι είναι δούλοι κάτω από το ζυγό, τους δεσπότες τους να θεωρούν άξιους κάθε τιμής για να μην βλασφημείται η διδασκαλία και το όνομα του Θεού. Αυτοί δε που έχουν πιστούς (σ.σ. δηλ. χριστιανούς) δεσπότες να μην τους καταφρονούν, διότι είναι αδελφοί, αλλά περισσότερο να δουλεύουν, διότι είναι πιστοί και αγαπητοί αυτοί που αντιλαμβάνονται την ευεργεσία.» (Τιμ. Α 6/1,2).
Οι δούλοι να υποτάσσονται στους δεσπότες τους, να είναι ευάρεστοι, να μην αντιλέγουν, να μην τους εγκαταλείπουν, αλλά πίστη να δείχνουν αγαθή για να κοσμούν έτσι την διδασκαλία του σωτήρος ημών Θεού.» (Τίτ. 2/9,10).
Οι δούλοι της οικίας να υποτάσσονται με κάθε φόβο στους δεσπότες τους, όχι μόνο στους καλούς κι επιεικείς, αλλά και στους διεστραμμένους.» (Πέτρ. Α 2/18).

Πολιτισμοί ελεύθερων και «πολιτισμοί» δούλων:   Οι πολιτισμοί βασίζονταν ανέκαθεν στην απρόσκοπτη πνευματική ανάπτυξη για όσο το δυνατόν μεγαλύτερα κομμάτια του πληθυσμού και στην ελεύθερη εκδήλωση της δημιουργικότητας. Οι πολιτισμοί δημιουργούνται μόνο από ελεύθερους ανθρώπους. Πολιτισμός βασισμένος στη δουλεία, δηλαδή «πολιτισμός» δούλων, δεν υπήρξε ποτέ. Εξαρτημένη εργασία με τη μορφή της δουλείας υπήρχε σχεδόν παντού στον αρχαίο κόσμο, αλλά πρέπει να παρατηρηθεί, ότι πολίτες και πολιτισμός δημιουργήθηκαν μόνο στην Ελλάδα. Αυτό χρειάζεται κάποιες διευκρινήσεις.
Η εικόνα που έχει ένας νεοέλληνας (αφού αυτός είναι που μας ενδιαφέρει εν προκειμένω), ότι ακόμα και το φτωχότερο σπίτι στην αρχαία Ελλάδα είχε δούλους, είναι αφελέστατη εκτός από ανιστόρητη. Οι δούλοι ανεξάρτητα από την συμβατική νομική τους υπόσταση είναι άνθρωποι, που πρέπει να τραφούν, να ντυθούν, να έχουν υγειονομική περίθαλψη κ.λπ., ό,τι δηλ. και ένα μέλος μιας οικογένειας. Επιπλέον στην Ελλάδα είχαν και το δικαίωμα της τεκνοποίησης, πράγμα που υποχρέωνε τον ιδιοκτήτη να φροντίζει και τα παιδιά τους (τα οποία στην Ελλάδα δεν αποτελούσαν ιδιοκτησία κανενός).(1)
Οι δούλοι αποτελούσαν τεράστια οικονομική επιβάρυνση για ένα νοικοκυριό ή μία επιχείρηση, και γι’ αυτό μόνο μερικά μεγάλα αγροτικά «τζάκια» διέθεταν δούλους. Επίσης κάποιες μεγάλες οικονομικές μονάδες: το εργοστάσιο όπλων του μέτοικου Λυσία στην Αθήνα απασχολούσε εκατόν είκοσι τεχνίτες, ελεύθερους και δούλους, οι οποίοι έκαναν τις ίδιες εργασίες με τους ελεύθερους.
Υπήρχε επίσης η κατηγορία των δημόσιων δούλων, οι οποίοι μπορεί να ήσαν από εργάτες στα ορυχεία αργύρου του Λαυρίου, εργαζόμενοι από κοινού με τους ελεύθερους μεταλλωρύχους, μέχρι αστυνομικοί στο κλεινόν άστυ. Υπήρχαν επίσης οι δούλοι οι επονομαζόμενοι «χωρίς οικούντες», οι οποίοι κατοικούσαν χωριστά από τον ιδιοκτήτη τους, του κατέβαλαν κάποιο είδος ενοικίου και είχαν αρκετή ανεξαρτησία. Επίσης ήταν επιτρεπτό και σύνηθες οι δούλοι να αναπτύσσουν δική τους οικονομική δραστηριότητα(1).
Οι δούλοι στην αρχαία Ελλάδα δεν αποτελούσαν τάξη με την οικονομική έννοια. Δεν είχαν δηλ. οριοθετημένο ρόλο στην παραγωγική διαδικασία, όπως π.χ. σήμερα ο βιομηχανικός εργάτης, ο μισθωτός υπάλληλος, ο επιχειρηματίας κ.λπ. Οι δούλοι χρησιμοποιούνταν συμπληρωματικά (φυσικά μόνο όταν υπήρχαν) ως προς την εργασία των ελευθέρων. Έκαναν περίπου ό,τι οι μέτοικοι και οι πολίτες. Η διαφορά εντοπίζεται στο ότι ο ελεύθερος εργαζόταν για λογαριασμό του, ενώ ο δούλος για λογαριασμό κάποιου άλλου.
Μπορεί να τους συναντήσει κανείς σε όλη την κλίμακα της παραγωγικής διαδικασίας, από χειρώνακτες τεχνίτες, γραφείς, μέχρι και σε νευραλγικές θέσεις ως οικονομικούς υπαλλήλους της πόλης ή τραπεζίτες όπως ο πλουσιώτερος άνθρωπος της αρχαίας Αθήνας, ο δούλος-τραπεζίτης Πασίων (για τις τράπεζες οι πολίτες δεν έτρεφαν εκτίμηση)(1).
Λόγω του ότι ήσαν διεσπαρμένοι σε όλο το επαγγελματικό και ταξικό φάσμα καθώς και λόγω του περιωρισμένου αριθμού τους σπάνια αντιμετωπίζονταν ως κάτι αναλώσιμο, όπως συνηθιζόταν αλλού. Κατ’ αυτόν τον τρόπο εξηγείται και η κατά κανόνα ανθρωπινότερη μεταχείριση, που  ανέκαθεν  είχαν  στην  Ελλάδα(8).
Η αρχαία ελληνική οικονομία βασίστηκε στο συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος της στην εργασία του ανεξάρτητου παραγωγού, αγρότη η τεχνίτη. Οι δούλοι είχαν σημαντική συμμετοχή στη δημιουργία του οικονομικού πλεονάσματος μιας μεγάλης πόλης, όπως η Αθήνα, αλλά ο ανεξάρτητος δημιουργός και παραγωγός αποτελεί τον αφανή ήρωα του ελληνικού πολιτισμού εν γένει(1).
Εξ αιτίας των περιορισμένων δυνατοτήτων της χρήσης δούλων οι έλληνες αναγκάστηκαν να αναζητήσουν από νωρίς τόσο τις πολιτικές όσο και τις τεχνολογικές απαντήσεις στο πρόβλημα της παραγωγικότητας. Μια κοινωνία υποχρεωμένη να δράσει με αυτόν τον τρόπο οδηγείται αργά η γρήγορα σε μια ερευνητική κατεύθυνση.(7)
Επίσης η τεχνολογική σκέψη, όπως καλλιεργήθηκε από τους έλληνες, αποτελεί αποτέλεσμα της προσπάθειας να ξεπεραστεί το πρόβλημα των περιορισμένων σωματικών ικανοτήτων του ανθρώπου. Ο Αριστοτέλης έχει συλλάβει το πρόβλημα στις πλήρεις διαστάσεις του, όταν θεωρεί τη δουλική εργασία λύση-υποκατάστατο απέναντι στην τεχνολογική υπανάπτυξη(2). Θα μπορούσαμε λοιπόν να ισχυριστούμε ότι ο ελληνικός πολιτισμός αναπτύχθηκε όχι χάρη, αλλά παρά την ύπαρξη δουλείας.
Αντίθετα κοινωνίες βασισμένες εξ ολοκλήρου στην δουλεία δεν εκδημοκρατίστηκαν ποτέ, ούτε φυσικά ευεργετήθηκαν από τα πολιτισμικά επακόλουθα της κοινωνικής αυτοκυβέρνησης. Δεν ανέπτυξαν πολιτισμική δημιουργία, αλλά παρέμειναν να πιθηκίζουν (βλ. ρωμαίους) τα εξωτερικά γνωρίσματα του ελληνικού πολιτισμού.
Οι ρωμαίοι, παρά την επί αιώνες στενή συνοίκησή τους με τον ελληνικό πολιτισμό, παρέμειναν πολιτισμικώς ετερόφωτοι και σε ημιβάρβαρη κατάσταση, ακριβώς λόγω της εξάρτησής τους από τη δουλεία. Η ύπαρξη εκατομμυρίων δούλων στην ρωμαϊκή αυτοκρατορία οδήγησε σε ερευνητικό εφησυχασμό και σε τεχνολογική στασιμότητα (π.χ. οι σπουδαίες τεχνολογικές εφευρέσεις τής ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής, όπως η ατμοδύναμη, παρέμειναν στα αζήτητα ως ιδιορυθμίες κάποιων μοναχικών επιστημόνων). Λόγω της εξάρτησης των ρωμαίων από τη δουλεία δεν συναντούμε ούτε μια φορά αμφισβήτηση της δουλείας στη Ρώμη, αντίστοιχη με αυτή που υπήρξε επανειλημμένα στην Ελλάδα (7).

Σάββατο 15 Δεκεμβρίου 2012

Ο ΚΑΣΤΑΝΑΣ , ΤΑ ΚΑΣΤΑΝΑ ΚΑΙ ... ΟΙ ΚΡΥΕΣ ΝΥΧΤΕΣ ΤΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ



   Ο Καστανάς ήταν εποχιακό επάγγελμα. Ξεκινούσε τη δουλειά του στις αρχές του Φθινοπώρου και δούλευε μέχρι το τέλος του Χειμώνα. Είναι από τα λίγα παραδοσιακά επαγγέλματα που δεν τα εξαφάνισε ο χρόνος και η «εξέλιξη». 

ΚΑΣΤΑΝΑΣ 1953

   Μόλις έπιαναν τα πρωτοβρόχια ο Καστανάς ετοίμαζε τη Φουφού, προμηθεύονταν τα κάστανα κι έπιανε τη γωνιά κάποιου πολυσύχναστου δρόμου.